การส่งเสริมการปฏิบัติกิจวัตรของพระสงฆ์ไทยในยุค 4.0

Name: พระทวีโชค เจตนาสุโภ (อิ่มชื่น)

keyword: การส่งเสริม

; การปฏิบัติ

; พระสงฆ์ไทย

Abstract: การวิจัยเรื่อง การส่งเสริมการปฏิบัติกิจวัตรของพระสงฆ์ไทยในยุค 4.0 มีวัตถุประสงค์ 3 ข้อ คือ 1) เพื่อศึกษากิจวัตรในคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาท 2) เพื่อศึกษาการส่งเสริมการปฏิบัติกิจวัตรของพระสงฆ์จากอดีตสู่สังคมไทย 3) เพื่อวิเคราะห์การส่งเสริมการปฏิบัติกิจวัตรของพระสงฆ์ไทยในยุค 4.0 เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยศึกษาเอกสารจากแหล่งปฐมภูมิ ทุติยภูมิ และสัมภาษณ์พระสงฆ์ในเขตพื้นที่จังหวัดนครราชสีมา จำนวน 42 รูป แล้วนำมาวิเคราะห์ สังเคราะห์องค์ความรู้ แล้วนำเสนอในเชิงพรรณนาโวหาร ผลการวิจัยพบว่า กิจวัตรในคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาท คือการปฏิบัติกิจของสงฆ์ที่เกี่ยวกับพระวินัยบัญญัติและอาจาระอันเป็นข้อวัตรสำหรับปฏิบัติระหว่างอาจารย์กับศิษย์ กิจวัตรนี้ถือปฏิบัติมาตั้งแต่พุทธกาลจนถึงสังคมไทย พระสงฆ์ไทยแต่โบราณได้นำมาปรับใช้ในการปกครองสงฆ์เพื่ออนุวัตตามพระวินัยบัญญัติ ปรากฏร่องรอยการนำมาปรับใช้ในกฎหมายสงฆ์สมัยต้นรัตนโกสินทร์ จึงเกิดมีกิจวัตร 10 ประการดังปรากฏในปัจจุบัน ประกอบด้วย 1) การลงอุโบสถ 2) การถือเที่ยวบิณฑบาต 3) การสวดมนต์สาธยาย 4) การปัดกวาดอาวาส วิหาร ลานเจดีย์ 5) การรักษาผ้าครอง 6) การอยู่ปริวาสกรรม 7) การพิจารณาผม ขน เล็บ 8 ) การศึกษาสิกขาบทและปฏิบัติพระอาจารย์ 9) การปลงอาบัติ 10) การพิจารณาปัจจเวกขณะ 4 ปัจจุบันการปฏิบัติตามกิจวัตร 10 ได้มีการประยุกต์ให้เข้ากับบริบทสังคมและเทคโนโลยีที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วทำให้พระสงฆ์ไทยต้องปฏิบัติให้เหมาะสมกับบริบทสังคมเพื่อให้เกิดความงดงามและมั่นคงแห่งพระพุทธศาสนา การส่งเสริมการปฏิบัติกิจวัตรของพระสงฆ์ไทยในยุค 4.0 พบว่าปัญหาในอดีตคือพระสงฆ์มีความประพฤติย่อหย่อนในพระวินัย เช่น คลุกคลีกับคฤหัสถ์จึงนำไปสู่การละเมิดวินัย ภาพรวมของปัญหามีสาเหตุมาจากปัจจัย 2 ประการคือปัจจัยภายในและปัจจัยภายนอก ปัจจัยภายในได้แก่ พระสงฆ์ขาดความตระหนักถึงความสำคัญและคุณค่าของกิจวัตร 10 ประการ ปัจจัยภายนอกคือสังคมเปลี่ยนไปจากบุญนิยมเป็นวัตถุนิยม เศรษฐกิจของประเทศและการเมืองการปกครองที่ส่งผลต่อการเป็นอยู่ของผู้คนและพระสงฆ์ ทำให้พระสงฆ์ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของสังคมได้รับผลกระทบทั้งทางตรงและทางอ้อม จึงทำให้เหินห่างและเกิดการละเมิดพระวินัย แนวทางการส่งเสริมจะต้องปฏิบัติตาม 4 ขั้นตอน คือ ขั้นที่ 1 เข้าใจปัญหา ได้แก่พระสงฆ์เข้าใจและทราบปัญหาและสาเหตุที่เกิดจากปัจจัยภายในและปัจจัยภายนอก แล้วกำหนดแผนนโยบายในการแก้ไขร่วมกัน ขั้นที่ 2 สร้างวิธีการแก้ไข คือกำหนดแผนและสร้างเครื่องมือที่นำไปสู่การแก้ไขปัญหา โดยสร้างรูปแบบกิจกรรมที่สามารถสร้างแรงจูงใจให้กับพระสงฆ์เพื่อเป็นแนวทางปฏิบัติ แนวทางส่งเสริมที่ชัดเจนก็จะเป็นช่องทางพัฒนาและสร้างแรงจูงใจเป็นอย่างดี ขั้นที่ 3 ลงมือปฏิบัติ การลงมือปฏิบัติเป็นเรื่องที่สำคัญเมื่อทราบปัญหาและมีแนวทางแก้ไขการลงมือปฏิบัติจะเป็นแนวทางการส่งเสริมทำให้พระสงฆ์ปฏิบัติกิจวัตร 10 ประการเป็นประจำอย่างมีความสุข ขั้นที่ 4 แก้ปัญหาร่วมกับสังคม พระสงฆ์จะต้องมีแนวทางร่วมกับชุมชนสังคม เมื่อชุมชนและสังคมมีส่วนในการส่งเสริมพระสงฆ์จะเกิดการตรวจสอบและส่งเสริมซึ่งกันและกันและการปฏิบัติย่อมเกิดประสิทธิภาพเป็นเหตุให้พระพุทธศาสนามีความเจริญมั่นคงถาวรในยุค 4.0 นอกจากนั้นการส่งเสริมการปฏิบัติกิจวัตรของพระสงฆ์ไทยในยุค 4.0 ต้องส่งเสริมให้พระสงฆ์และฆารวาสให้เรียนรู้เพื่อส่งเสริมต่อกัน รู้จักผ่อนสั้นผ่อนยาวเพื่อประสานความร่วมมือในการดำรงพระธรรมวินัย และพระสงฆ์จะมีโอกาสเสริมธรรมให้ฆราวาสในเชิงนิเทศแบบไม่เป็นระบบ มุ่งช่วยเหลือโดยไม่มุ่งจับผิด พระสงฆ์ที่ดีมีคุณภาพตามสมณสารูป และฆราวาสได้รับการขลัดเกลาย่อมเป็นพุทธศาสนิกชนที่ดีมีคุณภาพของสังคม

Abstract: The study entitled “The Promotion for Performing Routine Duties of Thai Buddhist Monks in the 4.0 Era” consisted of the following objectives: 1) to study kiccavatta in Theravada Buddhist texts; 2) to study the promotion for performing routine duties of Thai monks from the past to Thai society; and 3) to analyze the promotion for performing routine duties of Thai monks in the 4.0 era. The study applied a qualitative research method by studying primary and secondary documents as well as conducting interviews with 42 monks in the area of Nakhonratchasima province. The obtained data were analyzed, synthesized for the body of knowledge, and presented by way of descriptive method. From the study, the following results are found: According to Theravada Buddhist texts, Kiccavatta refers to monks’ routine duties concerning the vinaya (discipline) and ācāra (conduct) that should be performed between teachers and disciples or students. Kiccavatta has been carried out since the Buddha’s lifetime and continues in Thai society. Thai monks from ancient times had applied it to administer the Sangha in accordance with the Vinaya as evidenced by remains in the Sangha law of the early Rattankosin period. In the present time, Kiccavatta can be divided into ten which are: 1) almsrounds; 2) temple cleaning; 3) confession; 4) chanting and meditation; 5) reflection; 6) caring for the preceptor; 7) exercise and self-maintenance; 8) Dhamma and Vinaya studies; 9) caring for temple properties; and 10) behavior worthy of respect. At present, the practice of the ten routine duties is being implemented to better suit the social context and rapidly evolving technologies, which demands Thai monks to act in accordance with the social context in order for Buddhism to remain graceful and stable. From studying the promotion for performing routine duties of Thai monks in the 4.0 era, it is found that monks are not strict in the Vinaya, such as mingling with lay people which is a violation of the Vinaya. The overall problem arises from internal and external factors. Internal factor refers to monks’ lack of awareness of the importance and values of the ten routine duties. While external factor includes the fact that society has shifted from a meritocracy to materialism, as well as the country’s economics and politics, all of which have an impact on people’s and monks’ lives, causing monks who are influenced both directly and indirectly to break the Vinaya. The guidelines to promote consist of four phases: 1) The 1st phase is to comprehend the issues, which involves monks becoming aware of and comprehending problems as well as internal and external factors, and then establishing a plan and policy to address them together; 2) The 2nd phase is to devise a solution, which entails monks devising a plan and developing tools that lead to problem solving through activities that can motivate monks. The clear guidelines for promoting are a channel for development and motivation; 3) The 3rd phase is to put the plan into action, as when the problems have been identified and solutions have been found, these will be the guidelines promoting monks to perform the ten routine duties on a regular and happy basis; and 4) The 4th phase is to work together with society to tackle the problem, which entails monks finding guidelines with the community and society. When the community and society work together to support the monks, they will examine and support each other, resulting in effective performance of the ten routine duties and long-term prosperity of Buddhism in the 4.0 era. Furthermore, in order to promote monks to perform their routine duties in the 4.0 era, both monks as well as lay people must be encouraged to learn from one another in order to be flexible when coordinating or collaborating with one another according to the Vinaya. As a result, monks will have an unofficial opportunity to convey the Dhamma to the lay people, while lay people will not focus on finding faults with monks who behave properly and will be trained to become decent and quality Buddhists for society.

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, หอสมุดกลาง

Address: พระนครศรีอยุธยา

Email: library@mcu.ac.th

Name: ตวงเพชร สมศรี

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: ประพันธ์ ศุภษร

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2564

Modified: 2568-09-02

Issued: 2568-09-02

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรดุษฎีบัณฑิต

Level: ปริญญาเอก

Descipline: สาขาวิชาพระพุทธศาสนา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	พระทวีโชค เจตนาสุโภ (อิ่มชื่น).pdf	10.23 MB

ใช้เวลา

0.020977 วินาที