การถ่ายยีนและวิเคราะห์การแสดงออกของยีนควบคุมการสังเคราะห์ แอนโทไซยานินในข้าว

Transformation and expression analysis of regulatory gene in anthocyanin biosynthetic pathway in rice

Name: ลลิตา ณ ราชสีมา

keyword: การถ่ายยีนพืช

; ข้าว

; แอนโทไซยานนิน

; ยีน OsB2

; ยีน CsC2

Abstract: แอนโทไซยานินเป็นรงควัตถุที่ละลายน้ำได้ จัดอยู่ในกลุ่มฟลาโวนอยด์ และมีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระสูง สามารถพบสารดังกล่าวได้บริเวณเนื้อเยื่อของพืช เช่น เมล็ดข้าวที่มีสี การสังเคราะห์แอนโทไซยานินมียีนที่เกี่ยวข้องหลัก 2 ชนิด คือ ยีนควบคุมและยีนโครงสร้างในงานวิจัยนี้ได้ศึกษาการถ่ายยีนควบคุมการสังเคราะห์แอนโทไซยานินเข้าสู่ข้าว ศึกษาการทำงานร่วมกันของยีนควบคุมสองชนิดในข้าว และตรวจสอบการใช้ยีนควบคุมเป็นยีนเครื่องหมายในการคัดเลือกแคลลัสในขั้นตอนการถ่ายยีนจากการศึกษาการถ่ายยีนที่โคลนได้จากข้าวดำพันธุ์ก่ำ ได้แก่ ยีน OsC1 และ OsB2 และถ่ายยีน OsC1, OsB2 และ OsC1 ร่วมกับยีน OsB2 เข้าสู่ข้าวพันธุ์ Kasalath ที่มีเยื่อหุ้มเมล็ดสีแดง พบว่ามีต้นข้าวที่ได้รับยีนจำนวน 8, 59 และ 10 ต้น ตามลำดับ โดยฟีโนไทป์ของต้นข้าวที่ได้รับยีน OsC1 และยีนร่วมจะมีลักษณะกาบใบ ข้อ เขี้ยวกันแมลง ปลายกลีบดอกใหญ่ และหางข้าวเป็นสีแดงนอกจากนี้ยังพบว่ายอดเกสรเพศเมียเป็นสีม่วง ส่วนต้นข้าวที่ได้รับยีน OsB2 มีฟีโนไทป์เหมือนกับต้นข้าวที่ไม่ผ่านการถ่ายยีน แต่จะพบว่าเมล็ดอ่อนและเมล็ดแก่มีการสะสมรงควัตถุสีม่วง และข้าวที่ได้รับยีน OsC1 ร่วมกับ OsB2 มีฟีโนไทป์ของต้นเหมือนกับต้นที่ได้รับยีน OsC1 เมล็ดมีการสะสมรงควัตถุสีม่วงเหมือนต้นที่ได้รับยีน OsB2 การวิเคราะห์ต้นข้าวดัดแปลงพันธุกรรมรุ่น T1 ที่ได้รับการถ่ายยีน OsC1, OsB2 และยีนร่วมไปสู่รุ่นลูก พบว่ามีการกระจายตัวของยีนได้อัตราส่วน 3:1 และ 15:1 ในต้นข้าวดัดแปลงพันธุกรรมที่ได้รับยีน OsC1 และ OsB2 แสดงว่าอาจมียีนแทรกในจีโนมข้าว 1 หรือ 2 ตำแหน่ง และพบอัตราส่วน 9:3:3:1 ในต้นข้าวดัดแปลงพันธุกรรมที่ได้รับยีนร่วมระหว่าง OsC1 ร่วมกับยีน OsB2 แสดงว่ามียีนแทรกในจีโนมข้าว 2 ตำแหน่ง จากการสร้างข้าวลูกผสมโดยผสมต้นข้าวดัดแปลงพันธุกรรมที่มียีน OsC1 เป็นต้นแม่ กับต้นที่มียีน OsB2 เป็นต้นพ่อ พบว่าได้ลูก F1 ที่มียีน OsC1 ร่วมกับยีน OsB2 เมื่อนำมาตรวจสอบด้วยเทคนิคพีซีอาร์ พบว่ามีต้นที่ได้รับยีนร่วมจำนวน 8 ต้น โดยมีฟีโนไทป์สีม่วงทั้งต้น ซึ่งเกิดจากการสะสมแอนโทไซยานิน นอกจากนี้เมื่อวิเคราะห์การแสดงออกของยีนด้วยเทคนิค semi-quantitative RT-PCR พบว่าต้นข้าวรุ่น T1 ที่ได้รับยีน OsC1, OsB2, ยีนร่วม และลูกผสม F1 มีการแสดงออกของยีน OsC1, OsB2 และยีนโครงสร้างที่สำคัญในวิถีการสังเคราะห์แอนโทไซยานินสูงกว่าต้นข้าวที่ไม่ผ่านการถ่ายยีน เมล็ดแก่ของข้าวดัดแปลงพันธุกรรมรุ่น T1 ที่ได้รับยีน OsB2 มีปริมาณแอนโทไซยานินและฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระสูงกว่าเมล็ดแก่ของข้าวที่ไม่ผ่านการถ่ายยีน ข้าวดัดแปลงพันธุกรรมที่ได้รับยีน OsC1 และข้าวที่ได้รับยีนร่วม งานวิจัยนี้สามารถใช้ยีนควบคุมการสังเคราะห์แอนโทไซยานินเป็นยีนคัดเลือกหรือยีนเครื่องหมายในขั้นตอนการถ่ายยีนเข้าสู่แคลลัสข้าว และนำไปพัฒนาในการปรับปรุงพันธุ์เพื่อให้ได้ข้าวพันธุ์ดีที่มีแอนโทไซยานินสูงในอนาคต

มหาวิทยาลัยแม่โจ้. สำนักหอสมุด

Address: เชียงใหม่

Email: mjudc@mju.ac.th

Name: ช่อทิพา สกูลสิงหาโรจน์

Role: อาจารย์ที่ปรึกษาหลัก

Name: แสงทอง พงษ์เจริญกิต

Role: อาจารย์ที่ปรึกษาร่วม

Name: นฤมล เข็มกลัดเงิน

Role: อาจารย์ที่ปรึกษาร่วม

Created: 2020

Modified: 2568-10-08

Issued: 2568-08-05

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

Th

tha

DegreeName: พันธุศาสตร์ วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต

Level: Master's Degree

Grantor: Maejo University

©copyrights มหาวิทยาลัยแม่โจ้

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	fulltext.pdf.PDF	3.25 MB

ใช้เวลา

0.021295 วินาที