การเปรียบเทียบห่วงโซ่คุณค่าข้าวหอมมะลิระหว่างการผลิตแบบรวมกลุ่มและการผลิตแบบดั้งเดิมในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย

A comparative analysis of jasmine rice value chain between the integrated production and the traditional production in the northeast of Thailand

Name: ศุภิกา ศุภรมย์

ThaSH: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ -- วิทยานิพนธ์. ศ.ม. (เศรษฐศาสตร์ธุรกิจ) 2563

Classification :.LCCS: HD9066.T353.NE63

ThaSH: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. -- สาขาเศรษฐศาสตร์ธุรกิจ -- วิทยานิพนธ์

ThaSH: ข้าวหอมมะลิ -- การผลิต -- ไทย (ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ)

ThaSH: ข้าวหอมมะลิ -- การบริหารงานโลจิสติกส์ -- ไทย (ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ)

ThaSH: ข้าวหอมมะลิ -- การวิเคราะห์จุดคุ้มทุน -- ไทย (ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ)

Abstract: การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์เปรียบเทียบห่วงโซ่คุณค่าข้าวหอมมะลิของเกษตรกรที่ทำการผลิตแบบรวมกลุ่ม และเกษตรกรที่ทำการผลิตแบบดั้งเดิม รวมถึงวิเคราะห์ต้นทุนผลตอบแทนการปลูกข้าวหอมมะลิของเกษตรกรร่วมด้วย ข้อมูลที่นำมาวิเคราะห์ได้จากการสัมภาษณ์แบบมีโครงสร้าง และเลือกสุ่มตัวอย่างแบบไม่ใช้ความน่าจะเป็น (Non-Probability Sampling) โดยการเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive Sampling) จำนวนทั้งสิ้น 18 ราย ในพื้นที่จังหวัดสุรินทร์ โดยใช้ข้อมูลปีการเพาะปลูก 2561/2562 ผลการศึกษาด้านห่วงโซ่คุณค่า พบว่า กลุ่มเกษตรกรที่ทำการผลิตแบบรวมกลุ่มและกลุ่มเกษตรกรที่ทำการผลิตแบบดั้งเดิม มีการจัดการในกิจกรรมการเตรียมดิน การปลูกและดูแลรักษาต้นข้าว การเก็บเกี่ยวผลผลิต และพฤติกรรมการจัดเก็บข้าวเปลือกที่ไม่แตกต่างกัน โดยกิจกรรมที่มีการจัดการแตกต่างกัน ได้แก่ การนำเข้าปัจจัยการผลิต การตลาดและการขาย การจัดซื้อ การเรียนรู้และพัฒนาเทคโนโลยี การบริหารทรัพยากรมนุษย์ และโครงสร้างพื้นฐาน โดยพบว่า ปัจจัยที่ทำให้การจัดการกิจกรรมแตกต่าง คือ ผลประโยชน์ที่ได้รับจากการรวมกลุ่ม อันได้แก่ การแลกเปลี่ยนข้อมูลด้านเทคนิควิธีการเพาะปลูก การแลกเปลี่ยนแรงงาน การร่วมกันตรวจสอบแปลงนาอินทรีย์ และร่วมกันแปรรูปผลผลิตข้าวหอมมะลิอินทรีย์เพื่อจำหน่ายให้กับผู้บริโภคโดยตรง ในขณะที่เกษตรกรที่ทำการผลิตแบบดั้งเดิมที่ทำการผลิตด้วยตนเองเพียงผู้เดียวและขายผลผลิตให้กับโรงสีข้าว ทำให้ไม่มีอำนาจในการกำหนดราคา เป็นเพียงผู้รับราคาในตลาดเท่านั้น ในส่วนการวิเคราะห์ต้นทุนผลตอบแทนจากการดำเนินงาน พบว่า เกษตรกรที่ทำการผลิตแบบรวมกลุ่มได้รับผลผลิตเฉลี่ยเท่ากับ 305.37 กิโลกรัมต่อไร่ มีต้นทุนการผลิต 4,163.17 บาทต่อไร่ รายได้ทั้งหมด 5,296.85 บาทต่อไร่ และระดับผลผลิต คุ้มทุนเท่ากับ 240.18 กิโลกรัมต่อไร่ ส่วนเกษตรกรที่ทำการผลิตแบบดั้งเดิม ได้รับผลผลิตเฉลี่ยเท่ากับ 286.06 กิโลกรัมต่อไร่ มีต้นทุนการผลิต 4,693.51 บาทต่อไร่ รายได้ทั้งหมด 4,147.80 บาทต่อไร่ และระดับผลผลิต คุ้มทุนเท่ากับ 323.69 กิโลกรัมต่อไร่ เห็นได้ว่าเกษตรกรที่ทำการผลิตแบบรวมกลุ่มมีข้อได้เปรียบในด้านต้นทุน ผลตอบแทน และมีจุดคุ้มทุนที่ต่ำกว่า ดังนั้น เกษตรกรควรมีการรวมกลุ่มกันเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการดำเนินงาน การแลกเปลี่ยนองค์ความรู้ และเพื่อเพิ่มอำนาจการตั้งราคาขายผลผลิต รวมถึงภาครัฐควรจัดทำนโยบายสนับสนุนและส่งเสริมการรวมกลุ่มของเกษตรกรเพื่อเป็นการยกระดับผลตอบแทนและคุณภาพชีวิตของเกษตรกรในประเทศไทย The results of the value chain showed that there were no differences between farmers in the integrated production and those in the traditional production in terms of soil preparation, rice planting and nursery, rice harvest, and behavior on paddy storage. However, they revealed some differences on inbound logistics, marketing and sales, procurement, technology development, human resources management and infrastructures due to some factors. Farmers in the integrated production were influenced by some benefits from the integration which included exchanging technical information on planting, exchanging labours, inspecting organic rice fields, and jointly processing organic Jasmine Rice for a direct distribution to customers, while the farmers in the traditional production were a sole producer and sold their products to a mill. Hence, they had to accept the price set in the market without any power of price negotiation. In addition, for an analysis on cost and return from the operation, it was found that the integrated production received an average yield of 305.37 kilograms per rai with a production cost of 4,163.17 baht per rai, the total income of 5,296.85 baht per rai and a level of break-even yield of 240.18 kilograms per rai. For the traditional production, it obtained an average yield of 286.06 kilograms per rai with a production cost of 4,693.51 baht per rai, the total income of 4,147.80 baht per rai and a level of break-even yield of 323.69 kilograms per rai. In comparison, the farmers in the integrated production were more advantageous than those in the traditional production in terms of cost, return, and break-even point. Therefore, farmers should integrate into a group in order to increase operational efficiency, exchange knowledge and strengthen their power to negotiate the price of their products. Last but not least, government should implement a policy in supporting and promoting farmers’ integration to increase profit and to enhance a better quality of life of Thai farmers

มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. สำนักหอสมุด

Address: กรุงเทพมหานคร

Email: tdckulib@ku.ac.th

Name: ชยันต์ พิภพลาภอนันต์

Role: อาจารย์ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์หลัก

Name: โสมสกาว เพชรานนท์

Role: อาจารย์ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์ร่วม

Created: 2563

Modified: 2568-07-23

Issued: 2568-07-23

วิทยานิพนธ์/Thesis

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

URL: https://www.lib.ku.ac.th/KUthesis/2563/supika-sup-all.pdf

CallNumber: HD9066.T353.NE63 .ศ46

tha

Spatial: ไทย (ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ)

DegreeName: เศรษฐศาสตรมหาบัณฑิต

Descipline: เศรษฐศาสตร์ธุรกิจ

Grantor: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

Level: ปริญญาโท

©copyrights มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	supika-sup-all.pdf	2.57 MB	1	2025-09-17 19:55:41

ใช้เวลา

0.023088 วินาที