การประเมินเชื้อพันธุกรรมข้าวพื้นเมืองในสภาพนาสวนและการปรับปรุงพันธุ์ข้าวโดยรวมลักษณะรากลึกและรากตื้นด้วยวิธีจดประวัติ

Evaluation of landrace rice germplasm under lowland conditions and breeding for combination of deep-root and shallow-root traits by pedigree selection

Name: วิทวรรธน์ พรมมาศ

ThaSH: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ -- วิทยานิพนธ์. วท.ม. (พืชไร่) 2563

Classification :.LCCS: SB191.R5

ThaSH: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. สาขาพืชไร่ -- วิทยานิพนธ์

ThaSH: ข้าว -- การปรับปรุงพันธุ์

ThaSH: ข้าว -- ความต้านทานโรคและศัตรูพืช

Abstract: ในปัจจุบันสภาวะแล้งส่งผลกระทบต่อการผลิตข้าวอย่างมาก ซึ่งส่งผลต่อการเจริญเติบโตและให้ผลผลิตที่ลดลง โดยรากข้าวจะได้รับผลกระทบอย่างมากในสภาพแล้ง ซึ่งทำให้รากไม่สามารถดูดน้ำและแร่ธาตุได้เพียงพอสำหรับการเจริญเติบโตและสะสมอาหาร งานวิจัยนี้ทำการประเมินเชื้อพันธุกรรมข้าวพื้นเมืองจำนวน 115 พันธุ์ ในฤดูต้นฝนและปลายฝน 2560 เพื่อศึกษาความแตกต่างทางฟีโนไทป์และศักยภาพในการปรับตัวในสภาพนาน้ำขัง นอกจากนี้ยังทำการคัดเลือกพันธุ์ข้าวไร่พื้นเมืองสำหรับใช้ในโปรแกรมการปรับปรุงพันธุ์ที่รวมลักษณะรากลึกจากข้าวไร่กับรากตื้นจากข้าวนาสวนด้วยวิธีจดประวัติ โดยทำการคัดเลือกรากด้วยวิธีตระกร้าในสภาพนาน้ำขัง จากชั่วที่ 2 จนถึง ชั่วที่ 4 จากนั้นจึงทำการทดสอบสายพันธุ์ชั่วที่ 5 ในแปลงที่มีการจัดการน้ำแบบเปียกสลับแห้งใน วางแผนการทดลองแบบ Factorial in RCBD ปัจจัยหลัก คือ สภาพการปลูก และปัจจัยรอง คือ สายพันธุ์ปรับปรุง ผลการทดลองพบว่า ข้าวพื้นเมืองมีความแตกต่างกันของลักษณะทางการเกษตรและลักษณะเมล็ด สามารถแบ่งข้าวพื้นเมืองได้ 2 กลุ่ม คือ กลุ่มพันธุ์ข้าวไม่ไวต่อช่วงแสง จำนวน 25 พันธุ์ และกลุ่มพันธุ์ข้าวไวต่อช่วงแสง จำนวน 60 พันธุ์ อีกทั้งพบว่าพันธุ์ข้าวพื้นเมืองจำนวน 75 พันธุ์ จาก 115 พันธุ์ สามารถเจริญเติบโตที่ดีในสภาพนาน้ำขัง และคัดเลือกพันธุ์ข้าวไร่พญาลืมแกงเพื่อใช้ในโปรแกรมปรับปรุงพันธุ์ โดยนำมาผสมกับพันธุ์ข้าวนาสวนหอมชลสิทธิ์ ผลการคัดเลือกในชั่วที่ 4 ได้สายพันธุ์ที่มีระบบรากลึกและรากตื้นในอัตราส่วน 1 ต่อ 1 และมีจำนวนรากรวมที่สูงตามต้องการ ได้แก่ F4-82-5-8-1, F4-54-2-8-1, F4-24-7-7-1 และ F4-14-9-5-1 จากนั้นนำไปทดสอบในสภาพการปลูกแบบเปียกสลับแห้งร่วมกับพันธุ์พ่อแม่ พบว่า สายพันธุ์ F5-24-7-7-1 มีจำนวนรากค่อนข้างมากมาก ทั้งยังให้ผลผลิตที่มีความใกล้เคียงกันทั้ง 2 สภาพ ดังนั้น สายพันธุ์ F5-24-7-7-1 เป็นสายพันธุ์ที่ดีที่สุดเมื่อเปรียบเทียบกับอีก 3 สายพันธุ์รวมถึงพันธุ์พ่อแม่ในการจัดการแบบเปียกสลับแห้ง Currently, drought is mostly effects to rice production. It has been caused damage to rice such as stunt of growth and losing yields. Roots is the organ which mostly affected by drought. In this research, the 115 local rice varieties that derived from Thai germplasm bank was evaluated the phenotypic and adaptability under paddy field in early rainy and late rainy in 2017. In addition, the upland rice variety was selected from this germplasm for breeding program to combine deep root from upland rice and shallow root from lowland rice by pedigree selection. The breeding program was selected by basket method that started at F2 until F4 from 2018-2019 in paddy field. After that, the breeding lines of F5 were yield trial in alternate wetting and drying (AWD) water management by using factorial in randomize complete block design in 2020. The results showed that, the local varieties had a variation in agronomic traits and grain type. It could divide these varieties into 2 groups. First, there was photo sensitive varieties (60 varieties), while 25 varieties were identified to non-photo sensitive varieties. In addition, the 75 from 115 varieties can be grown up well in lowland condition. Moreover, the upland rice Paya Leum Kang was selected for breeding program to cross with lowland rice Hom Chonlasit. At F4 generation, the four breeding lines including F5 -82-5-8-1, F5 -54-2-8-1, F5 -24-7-7-1 and F5 -14-9-5-1 had ratio of deep root to shallow root at 1:1 and there also had high total root number. Finally, these lines were yield trialed in F5 under AWD management. The F5 -24-7-7-1 line showed the quite high in number of deep roots, shallow roots and total root number. In addition, this line had high grain yield similar in both conditions. Therefore, F5 -24-7-7-1 is the best line when compared with the other three breeding lines and their parents under AWD.

มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. สำนักหอสมุด

Address: กรุงเทพมหานคร

Email: tdckulib@ku.ac.th

Name: ชเนษฎ์ ม้าลำพอง

Role: อาจารย์ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์หลัก

Name: ธานี ศรีวงศ์ชัย

Role: อาจารย์ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์ร่วม

Name: ศิวเรศ อารีกิจ

Role: อาจารย์ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์ร่วม

Created: 2563

Modified: 2568-07-17

Issued: 2568-07-17

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

URL: https://www.lib.ku.ac.th/KUthesis/2563/witthawad-pho-all.pdf

CallNumber: SB191.R5 .ว345

tha

DegreeName: วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: พืชไร่

Grantor: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

©copyrights มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	witthawad-pho-all.pdf	4.84 MB

ใช้เวลา

0.02537 วินาที