การศึกษาวัฒนธรรมและภูมิปัญญาอาหารชนเผ่ามูเซอหมู่บ้านปู่หมื่น ตำบลแม่สาว อำเภอแม่อาย จังหวัดเชียงใหม่ เพื่อการอนุรักษ์อย่างยั่งยืน

The Study of Lahu tribe culture and gastronomy at Pu Muen Village, Mae Sao Sub-District, Mae Ai District, Chiang Mai Province, for the purpose of sustainable conservation

Name: คมกฤษณ์ คำหวาย

ThaSH: อาหารชาติพันธุ์

ThaSH: ชาวเขา

ThaSH: ลาหู่

Abstract: การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาประวัติความเป็นมาของวัฒนธรรมกลุ่มชนเผ่ามูเซอ และรูปแบบของอาหารชนเผ่ามูเชอ บริบทของชุมชน สังคมและวัฒนธรรมหมู่บ้านปู่หมื่น รวมถึง รูปแบบของอาหารชนเผ่ามูเซอในพื้นที่หมู่บ้านปู่หมื่น เพื่อเสนอแนวทางการจัดการอนุรักษ์และ พัฒนาวัฒนธรรมอาหารชนเผ่ามูเซอ หมู่บ้านปู่หมื่น โดยใช้วิธีการเก็บข้อมูลแบบสัมภาษณ์อย่างมี โครงสร้าง ร่วมกับการศึกษาภาคสนาม เพื่อพิจารณาค่าความถี่ร่วมกับการเก็บข้อมูล โดยการสังเกต แบบไม่มีส่วนร่วม เช่นการสังเกตการณ์ และการเข้าไปมีส่วนร่วมในกิจกรรมต่าง ๆ กับชุมชุมชน จากนั้น นำข้อมูลมาเปรียบเทียบกับข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับงานวิจัย แนวคิด ทฤษฎี เอกสารผลงานวิจัย เพื่อจะได้ ทราบถึงลักษณะ ที่มีความคล้ายคลึงกันและแตกต่างกันของข้อมูล จากนั้นมาทำการวิเคราะ ห์ร่วมกัน อย่างเป็นระ บบ และวิเคราะห์ข้อมูลแบบสร้างข้อสรุป เชิงพรรณนา (Descriptive Analysis) โดยน้ำ ข้อมูลที่ได้จากการสรุปข้อมูลเบื้องต้น มารวบรวมแล้วเขียนพรรณนาความให้สอดคล้องตาม วัตถุประสงค์ที่วางไว้ ผลการศึกษาครั้งนี้พบว่า 1) ความเป็นมาของวัฒนธรรมชาติพันธุ์มูเซอโดยเฉพาะมูเซอที่ อาศัยและกระจัดกระจายอยู่ในภาคเหนือของไทยโดยเฉพาะพื้นที่ในเขตอำเภอฝาง อำเภอเชียงดาว อำเภออมก๋อย อำเภอแม่แตง อำเภอพร้าวจังหวัดเชียงใหม่ โดยมีการทำไร่เลื่อนลอยประมาณ 3 ปี จากนั้นจะย้ายไปแหล่งใหม่แล้วอาจจะวนกลับมาใช้ที่เดิมอีกครั้งใน 10 - 15 ปีข้างหน้า โดยจะมี ข้าว ข้าวโพด เป็นพืชหลักและจะมี แตง ถั่ว ฟักทอง ข้าวฟ่าง มันฝรั่งแตงกวา กล้วย ฝิ่น และพริกไทยเป็น ต้น สัตว์เลี้ยงที่สำคัญของชาวเขาเผ่ามูเซอได้แก่ ไก่และหมู โดยจะใช้สังเวยในพิธีสำคัญต่าง ๆ 2) ชุมชนมูเซอในพื้นที่ดอยปู่หมื่นซึ่งเป็นชุมชนขนาดเล็กตั้ง มีบ้านเรือนตั้งอยู่ใกล้กันเป็นหย่อม ๆ โครงสร้างของชุมชนดอยปู่หมื่นจะมีความสัมพันธ์กันแบบเครือญาติ มีสถาบันครอบครัวที่ดี มีผู้นำที่ เข้มแข็ง มีทุนทางทรัพยากรธรรมชาติ มีวัฒนธรรมชุมชนในการอยู่ร่วมกัน มีการรวมกลุ่มกันตาม ธรรมชาติตามวิถีชีวิตที่ถ่ายทอดสืบต่อกันมา อย่างเข้มแข็งโดยเฉพาะเรื่องราวและองค์ความรู้ของ อาหารชนเผ่าที่สืบทอดกันมาซึ่งสะท้อนให้เห็นถึงวิถีการเชื่อมโยงสายสัมพันธ์ ระหว่างคนและ ธรรมชาติ 3) ชุมชนหมู่บ้านปู่หมื่นมีการรวมกลุ่มท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม ที่สร้างรายได้ให้กับชุมชน นอกเหนือจากการทำการเกษตร โดยมีการส่งเสริมให้นักท่องเที่ยวได้เรียนรู้วัฒนธรรมในรูปแบบต่าง ๆ กับคนในชุมชน อย่างไรก็ตามหมู่บ้านปู่หมื่นยังปร สบปัญหาในการนำเสนอในการนำเอา เอกลักษณ์วัฒนธรรมอาหารท้องถิ่นมาใช้เพื่อดึงดูดนักท่องเที่ยว ในการศึกษาครั้งนี้ ผู้ศึกษาได้มีข้อเสนอแนะแนวทางเพื่อการจัดการอนุรักษ์และพัฒนา วัฒนธรรมอาหารชนเผ่ามูเซอ ประกอบด้วย (1) จัดรูปแบบการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมร่วมกับการ สร้างประสบการณ์ด้านการท่องเที่ยวเชิงอาหารชาติพันธุ์ (2) จัดอบรมให้ความรู้ในด้านอาหารสุขภาพ เพื่อพัฒนาศักยภาพในการนำเสนอวัฒนธรรมอาหารชาติพันธุ์ (3) การพัฒนาต้นแบบอาหารชาติพันธุ์ ด้วยรูปแบบของอาหารสร้างสรรค์ที่ยังคงรักษามรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมอาหารชาติพันธุ์มูเซอ

Abstract: The objective of this research is to study the history of the Muser ethnic group's culture and food style, including the community background, society, as well as the Muser tribe's food style in the Pu Muen village area. To establish guidelines for maintaining the preservation and development of the Muser tribe's food culture in the Pu Muen Village. Using structured interview data gathering methods in conjunction with field studies to account for frequency values, as well as collecting data through non-participatory observation such as observation. Along with participation in various community activities and group discussions to analyze and synthesize the community background, society, and culture of Pu Muen village. The data is then compared to data from research, concepts, theories, and research materials to determine its similarities and differences. Subsequently, using the information from the preliminary data to conduct a systematic analysis and analyze the data to generate descriptive analytics. Following that, collect and create a description that is compatible with the objectives that were stated. The study discovered that 1) the history of the culture of the Muser ethnic group, particularly those who live and are scattered in Thailand's northern region, specifically in the areas of Fang District, Chiang Dao District, Omkoi District, Mae Taeng District, and Phrao District in Chiang Mai Province, do shifting cultivation for about three years before moving to a new area and possibly returning to the same area in the next ten to fifteen years. Moreover, rice and maize are one of the main crops, along with melon, beans, pumpkins, millet, potatoes, cucumbers, bananas, opium, and peppers. Apart from this, chickens and pigs are significant domestic animals to the Muser tribe, and they are sacrificed during important ceremonies. 2) The Muser community in the Doi Pu Muen area is relatively small, with clusters of dwellings next to each other. The Doi Pu Muen community is structured by kinship, with a good family institution, a strong leader, natural resource capital, a community culture of living together, and natural grouping based on a way of life passed down from generation to generation. Especially the stories and knowledge of tribal food passed down through generations, which reflect the way people connect with nature. 3) In addition to farming, the Pu Muen village community has formed cultural tourism groups to generate additional income. It encourages tourists to learn about culture in a variety of ways from the people in the community. However, Pu Muen Village continues to struggle with presenting the distinctiveness of the local food culture and attracting tourists. The study proposed principles for conserving and developing the Muser tribe's food culture, including (1) organizing cultural tourism forms and creating ethnic food tourism experiences. (2) Organize training to provide knowledge about healthy food to develop the ability to present an ethnic food culture. (3) Creating ethnic food concepts with distinct and inventive food forms in order to preserve Muser ethnic food's cultural legacy.

มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. สำนักหอสมุด

Address: เชียงใหม่

Email: cmulibref@cmu.ac.th

Name: สืบศักดิ์ แสนยาเกียรติคุณ

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2568

Modified: 2568-07-08

Issued: 2568-07-08

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: การจัดการศิลปะและวัฒนธรรม

Grantor: มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

©copyrights มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	650332010.pdf	9.67 MB

ใช้เวลา

0.024697 วินาที