การจำลองแบบการจ่ายค่าการบริการในการจัดการลุ่มน้ำต่อการให้น้ำของพื้นที่ลุ่มน้ำปราจีนบุรี

Modeling payment for watershed management services on water yields of Prachin Buri watershed

Name: ประภัสสร ยอดสง่า

ThaSH: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ -- วิทยานิพนธ์. ปร.ด. (วิทยาศาสตร์สิ่งแวดล้อม) 2563.

Classification :.LCCS: TC413

ThaSH: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. -- สาขาวิทยาศาสตร์สิ่งแวดล้อม -- วิทยานิพนธ์

ThaSH: การจัดการลุ่มน้ำ -- ลุ่มน้ำปราจีนบุรี

ThaSH: แบบจำลองทางอุทกวิทยา

ThaSH: นิเวศวิทยาลุ่มน้ำ -- ลุ่มน้ำปราจีนบุรี

Abstract: การศึกษานี้ได้ทำการประยุกต์ใช้แบบจำลองทางอุทกวิทยา (Soil and Water Assessment Tool; SWAT) เพื่อวิเคราะห์การเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ที่ดินในพื้นที่ลุ่มน้ำปราจีนบุรีที่ส่งผลต่อการให้ผลผลิตของน้ำ (Water yields) ของปี พ.ศ. 2556 กำหนดเป็นฉากทัศน์ที่ 1 และทำการเปรียบเทียบกับอีก 2 ฉากทัศน์ คือ การเปลี่ยนแปลงพื้นที่ป่าไม้เป็นพื้นที่การเกษตรทั้งหมด (ฉากทัศน์ที่ 2) และ การเพิ่มพื้นที่ป่าไม้โดยนำมาตรการควบคุมพื้นที่ป่าอนุรักษ์และป่าสงวนทั้งหมด (ฉากทัศน์ที่ 3) ผลการศึกษาปริมาณน้ำท่าสะสมเมื่อเทียบกับช่วงเวลาการไหลของน้ำจาก Flow interval และปริมาณตะกอนแขวนลอย พบว่าการรักษาพื้นที่ป่าไม้จะเป็นปัจจัยหนึ่งที่ช่วยให้ลำน้ำมีปริมาณน้ำท่าสะสมมากขึ้น ช่วยชะลอการไหลของน้ำโดยในช่วงน้ำหลากมีปริมาณน้ำท่าอยู่ในลำน้ำยาวนานและในช่วงแล้งก็ยังคงมีน้ำที่ช่วงปลายฤดูแล้งยาวนานมากยิ่งขึ้น รวมทั้งยังช่วยลดปริมาณตะกอนแขวนลอยในลำน้ำได้ (ฉากทัศน์ที่ 3) จากนั้นนำผลการศึกษาทั้ง 3 ฉากทัศน์มาใช้เป็นข้อมูลประกอบการตัดสินใจของผู้ตอบแบบสอบถาม ในการวิเคราะห์ความยินดีจ่าย(ผู้ที่อยู่อาศัยในพื้นที่ตอนล่างของลุ่มน้ำ) และยินดีรับ(ผู้ที่อยู่อาศัยในพื้นที่ตอนบนของลุ่มน้ำ) ค่าแทนคุณการบริการการจัดการลุ่มน้ำซึ่งเก็บข้อมูลในช่วงเดือนตุลาคม-ธันวาคม พ.ศ. 2561 โดยใช้แบบสอบถามกับกลุ่มตัวอย่างจำนวน 403 คน ด้วยวิธี Contingent Valuation Method ผลการวิเคราะห์ความถดถอยโลจิสติคพบว่า ประชากรในพื้นที่ปลายน้ำมีผู้ยินดีจ่ายร้อยละ 66.5 และในพื้นที่ต้นน้ำมีผู้ยินดีรับร้อยละ 60.1 นอกจากนี้ได้ทำการประเมินมูลค่าตลาดของผลผลิตของน้ำในพื้นที่ลุ่มน้ำจากกิจกรรมการใช้ประโยชน์ 4 ประเภทหลัก คือ การเกษตร ผลิตน้ำประปา รักษาระบบนิเวศท้ายน้ำ และการดักตะกอน พบว่าฉากทัศน์ที่ 3 มีมูลค่าสูงสุดเท่ากับ 8,072 ล้านบาท และสุดท้ายวิเคราะห์การตัดสินใจด้วยกระบวนการวิเคราะห์ตามลำดับชั้น เพื่อนำไปสู่ทางเลือกที่เหมาะสมสำหรับกำหนดยุทธศาสตร์ในการจัดการลุ่มน้ำเพื่อความยั่งยืน ซึ่งปัจจัยที่วิเคราะห์มาทั้งหมดพบว่าฉากทัศน์ที่ 3 คือ ทางเลือกที่เหมาะสมที่สุด This study aimed to analyze the effect of land use changes on flow regime in the Prachin Buri Watershed. The analysis was assessed by using the flow date (an amount of water passing through the measurement point), the flow interval (the duration of the given amouth of water passing through the measurement point) data and suspended sediment. Soil and Water Assessment Tool (SWAT) model was applied to analyze water runoff, water flowing and suspended sediment through the measurement point for evaluating effects of land uses on water runoff in 2013 (Scenario 1: Sc.1). Then, the situations were initiated, converting all forest areas to agricultural areas (Scenario 2: Sc.2). The increasing forest areas by using the strategies of protecting the conservation and reserved forests (Scenario 3: Sc.3). The results from Sc.1 and Sc.2 implied that forest conservation is one of the factors helping slow down the stream flow and regulating the amount of water during the flooding period, and keeping longer duration of water flow until the end of dry season as well as reduce the amount of suspended sediment in the river (Sc.3). Inaddition, this study was to investigate the economic value of watershed management and analyze the factors that influence decision making in watershed management services. The Contingent Valuation Method was used to estimate the economic value of natural resources. The data was collected in 2018 based on the samples living in the Prachin Buri Watershed. Four hundred and three respondents were interviewed to inquire about the willingness to pay (WTP) of those respondents in the lower part and willingness to accept (WTA) of those respondents in the upper part by using the assumptions obtained from the hydrological model by stipulating the situation of land use change based on the strategy on payment for watershed management services. The analyzes of the relationship between the dependent and independent variables of WTP and WTA, revealed that 66.5 percent of the people in the lower part of watershed were WTP. For people living in the upper part of watershed, 60.1 percent were WTA. In addition, the market value of water yields in the watershed assessed by dividing utilization activities into 4 categories; agriculture, water supply, preserving downstream ecosystems, and sediment trap indicated that the Sc.3 has the highest value of 8,072 million baht. Analytic hierarchy process (AHP) was assessed in order to select the appropriate model for formulating a watershed management strategy for sustainability. All factors analyzed showed that the Sc.3 is the most suitable scene.

มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. สำนักหอสมุด

Address: กรุงเทพมหานคร

Email: tdckulib@ku.ac.th

Name: นิพนธ์ ตั้งธรรม

Role: อาจารย์ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์หลัก

Name: สุรัตน์ บัวเลิศ

Role: อาจารย์ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์ร่วม

Created: 2563

Modified: 2568-06-27

Issued: 2568-06-27

วิทยานิพนธ์/Thesis

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

URL: http://www.lib.ku.ac.th/KUthesis/2563/prapatsorn-yod-all.pdf

CallNumber: TC413.ป17

tha

Spatial: ลุ่มน้ำปราจีนบุรี

DegreeName: ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต

Level: ปริญญาเอก

Descipline: วิทยาศาสตร์สิ่งแวดล้อม

Grantor: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

©copyrights มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	prapatsorn-yod-all.pdf	4.93 MB

ใช้เวลา

0.027532 วินาที