การปรับปรุงพันธุ์ข้าวเมล็ดสั้นเพื่อปรับตัวได้ดีในเขตร้อนโดยวิธีการคัดเลือกแบบจดประวัติ และการคัดเลือกแบบผสมกลับ

Short grain rice breeding for adaptability in tropical climate by pedigree and backcross methods

Name: พศวัต นฤมลต์

ThaSH: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ -- วิทยานิพนธ์. วท.ม. (พืชไร่) 2562

Classification :.LCCS: SB191.R5

ThaSH: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. สาขาพืชไร่ -- วิทยานิพนธ์

ThaSH: ข้าวจาปอนิกา -- การปรับปรุงพันธุ์

ThaSH: ข้าว -- การปรับปรุงพันธุ์

Abstract: ปัจจุบันพันธุ์ข้าวจาปอนิกาที่นิยมปลูกภายในประเทศไทยนั้นมีเพียง 2 พันธุ์ คือ ก.วก.1 (ซาซานิชิกิ) และ ก.วก.2 (อะกิตะโคมาชิ) อีกทั้งคุณภาพการหุงต้มของข้าวจาปอนิกาที่ผลิตในประเทศยังไม่เป็นที่พึงพอใจทั้งจากร้านอาหารญี่ปุ่นและผู้บริโภค ดังนั้นการวิจัยในครั้งนี้จึงเริ่มต้น จากการศึกษาพื้นที่ปลูก ลักษณะทางการเกษตร และคุณภาพการหุงต้มของข้าวจาปอนิกา เพื่อใช้เป็นเกณฑ์ในการปรับปรุงพันธุ์ข้าวเมล็ดสั้นให้ปรับตัวได้ดีในสภาพภูมิอากาศของประเทศไทย โดยนำข้าวจาปอนิกา จำนวน 6 พันธุ์ ปลูกเปรียบเทียบผลผลิต ในจังหวัดเชียงราย และนครปฐม จากนั้นจึงได้เปรียบเทียบคุณภาพข้าวจาปอนิกาที่ผลิตภายในประเทศและนำเข้าจำนวน 10 ตัวอย่าง เพื่อใช้เป็นเกณฑ์การคัดเลือกด้านคุณภาพการหุงต้ม แล้วจึงทำการปรับปรุงพันธุ์โดยทำการผสมข้ามระหว่างข้าวจาปอนิกาพันธุ์โคชิฮิการิ เป็นพันธุ์แม่ กับข้าวอินดิกาพันธุ์ไรซ์เบอร์รี่ที่ให้คุณค่าทางโภชนาการสูง และมีลักษณะการต้านทานโรคไหม้เป็นพันธุ์พ่อ จากนั้นจึงใช้วิธีการผสมกลับ 1 ชั่วรุ่น (BC1) และคัดเลือกจนถึงรุ่น BC1F4 นอกจากนี้ยังได้ใช้วิธีการคัดเลือกแบบจดประวัติถึงชั่วที่ 5 (F5) ผลการทดลอง พบว่า ข้าวจาปอนิกาทุกพันธุ์มีการเจริญเติบโต และให้ผลผลิตที่ดีในจังหวัดเชียงรายอย่างชัดเจน และพันธุ์ ก.วก.2 ให้ผลผลิตที่ดีที่สุดในสองสถานที่ ส่วนการทดสอบคุณภาพ โดยการ ชิมจากผู้เชี่ยวชาญอาหารญี่ปุ่น พบว่า ตัวอย่างข้าวสารหมายเลข 2 ซึ่งเป็นข้าวที่ผลิตในประเทศไทย ได้คะแนนความชอบมากที่สุด เนื่องจากข้าวหุงสุกมีเมล็ดสม่ำเสมอ ซึ่งพบว่าเป็นข้าวสารใหม่ ดังนั้นอายุการเก็บรักษาจึงเป็นอีกปัจจัยที่สำคัญต่อคุณภาพการหุงต้มข้าวจาปอนิกา และจากการปรับปรุงพันธุ์ทั้งสองวิธี ได้ใช้เกณฑ์การคัดเลือกขนาดเมล็ดเป็นหลัก และตรวจสอบคุณภาพการหุงต้ม ในชั่วที่ 4 สามารถคัดเลือกไว้ทั้งหมด 6 สายพันธุ์ ที่มีเมล็ดสั้นป้อมสีขาว โดยเป็นประชากรจากการคัดเลือกแบบผสมกลับ จำนวน 5 สายพันธุ์ และจากการคัดเลือกแบบจดประวัติอีก 1 สายพันธุ์ จึงสรุปว่า พื้นที่ปลูกข้าวจาปอนิกาที่เหมาะสมในประเทศไทยอยู่ในเขตภาคเหนือตอนบน ซึ่งโปรแกรมการปรับปรุงพันธุ์ข้าวจาปอนิกาจึงควรดำเนินการในพื้นที่ดังกล่าว โดยใช้ขนาดเมล็ดเป็นเกณฑ์ในการคัดเลือกในชั่วต้น แล้วจึงตรวจสอบคุณภาพหุงต้ม และการชิมในภายหลัง Nowadays, the japonica rice that grows in Thailand have only 2 varieties namely DOA1 (Sasanishiki) and DOA2 (Akitakomachi). In addition, the cooking quality of japonica rice in Thailand is still not satisfactory both from Japanese restaurants and consumers. Therefore, this research was started from the evaluation of suitable planted area, agronomic traits and cooking quality that can use as criteria in short grain rice breeding program in Thailand. The six japonica varieties namely DOA, DOA, Sainokagayaki, Sasanishiki, Akitakomachi and Koshihikari were used in this experiment and there were grown in Chiang Rai and Nakron Patom province. After that, the ten milled japonica rice products that produced in domestically and imported were evaluated the cooking quality and sensory test. Then, the breeding program using japonica variety namely Koshihikari (female parent) and indica rice variety namely Riceberry (male parent) which provides high nutritional value and resistance to blast disease was crossed. The two breeding methods including backcross for one generation and pedigree selection were proceeded until BC1F4and F5, respectively. The result found that all japonica varieties showed the best performance in Chiang Rai and DOA2 variety gave the highest yield in both locations. The cooking quality experiment found that the Japanese food experts gave the highest score for product No. 2 which produced in Thailand because this product was a new milled rice. Thus, the storage duration may had affected to cooking quality. For breeding program, the short grain was used as criteria for selection in early generation and cooking quality was examined in late generation. The result found that the six lines which had white short grain from two breeding methods was selected. These came from five lines of backcross selection and 1 line of pedigree selection. This research can conclude that the appropriate japonica rice planting area in Thailand is located in the northern region. Thus, the short grain breeding program should be conducted in those areas. Furthermore, the grain size was used as criteria for selection in early generation and then the evaluation of quality cooking and sensory test should be done in late generation.

มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. สำนักหอสมุด

Address: กรุงเทพมหานคร

Email: tdckulib@ku.ac.th

Name: ชเนษฎ์ ม้าลำพอง

Role: อาจารย์ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์หลัก

Name: ทศพล พรพรหม

Role: อาจารย์ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์ร่วม

Created: 2562

Modified: 2567-06-06

Issued: 2567-06-06

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

URL: https://kasetsart.idm.oclc.org/login?url=http://www.lib.ku.ac.th/KUthesis/2562/possawat-nar-all.pdf

CallNumber: SB191.R5.พ18

tha

DegreeName: วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: พืชไร่

Grantor: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

©copyrights มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	possawat-nar-all.pdf	5.12 MB	4	2025-11-13 12:24:12

ใช้เวลา

0.034799 วินาที