อาหารพื้นบ้าน : กระบวนการจัดการเพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตและจริยธรรมทางสังคม ในชุมชนภาคใต้

Name: สมบูรณ์ บุญฤทธิ์

Organization : ผู้วิจัย

Name: ทวีโชค เหรียญไกร

Organization : ผู้วิจัย

Name: พีระพล สงสาป

Organization : ผู้วิจัย

keyword: อาหารพื้นบ้าน

; การพัฒนาคุณภาพชีวิต

; จริยธรรมทางสังคม

; ภาคใต้

Abstract: การวิจัยครั้งนี้ เป็นการวิจัยในเชิงคุณภาพ ศึกษาและเก็บข้อมูลเกี่ยวกับการจัดการ อาหารพื้นบ้านภาคใต้เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตและจริยธรรมทางสังคมในชุมชนภาคใต้ โดยมี วัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาองค์ความรู้และคุณค่าของอาหารพื้นบ้านต่อการเสริมสร้างสุขภาวะของ ชุมชนในภาคใต้ 2) เพื่อศึกษากระบวนการจัดการอาหารในการส่งเสริมคุณภาพชีวิตและจริยธรรม ทางสังคมของชุมชนในภาคใต้ และ 3) เพื่อวิเคราะห์ระบบความสัมพันธ์และผลกระทบของอาหาร พื้นบ้านภาคใต้ที่มีต่อชุมชนในภาคใต้ เก็บข้อมูลจากกลุ่มผู้ให้ข้อมูลที่มีส่วนเกี่ยวข้องในกระบวนการ จัดการอาหารพื้นบ้านเพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตและจริยธรรมทางสังคมในชุมชนภาคใต้ ประกอบด้วย พระสงฆ์ ภูมิปัญญาท้องถิ่น นักโภชนาการ นักวัฒนธรรมท้องถิ่น บุคลากรองค์กรท้องถิ่น ผู้ประกอบการและผู้ผลิตอาหารพื้นบ้านภาคใต้ ในจังหวัดนครศรีธรรมราชและจังหวัดสงขลา โดยใช้ วิธีการสาธิต การสัมภาษณ์ การเสวนากลุ่ม และการร่วมกิจกรรมเกี่ยวกับจัดการอาหารพื้นบ้านทั้งใน จังหวัดนครศรีธรรมราช และจังหวัดสงขลา เป็นเครื่องมือในการวิจัย ใช้เวลาในเก็บรวบรวมข้อมูล 60 วัน มีผู้ให้ข้อมูลจำนวน 24 รูป/คน ผลการวิจัย พบว่า 1. องค์ความรู้และคุณค่าของอาหารพื้นบ้านภาคใต้ต่อการเสริมสร้างสุขภาวะของ ชุมชนในภาคใต้ พบว่า อาหารพื้นบ้านภาคใต้ที่ศึกษาทั้งหมดเกิดจากการสร้างสรรค์จากภูมิปัญญา ของท้องถิ่นผสมผสานทรัพยากรด้านอาหารที่มีอยู่อย่างอุดมสมบูรณ์ในภาคใต้ โดยคำนึงถึงคุณค่าของ วัตถุดิบที่นำมาใช้ในการประกอบอาหารและคุณค่าทางโภชนาการทำให้เกิดผลที่ดีต่อการเสริมสร้างสุข ภาวะของชุมชนในภาคใต้ 2. กระบวนการจัดการอาหารพื้นบ้านภาคใต้เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตและจริยธรรม ทางสังคมในชุมชนภาคใต้ พบว่า กระบวนการการจัดการอาหารพื้นบ้านภาคใต้ เป็นกระบวนการ จัดการอาหารเพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตและจริยธรรมทางสังคมเป็นอย่างมาก อาหารพื้นบ้าน ภาคใต้แต่ละชนิตจะมีคุณค่าทางอาหารครบทั้ง 5 หมู่ ส่วนประกอบในการปรุง จะมีผักและสมุนไพร ที่มีคุณค่าทางโภชนาการและสรรพคุณทางยา เป็นอาหารเพื่อการพัฒนาคุณภาพชีวิต มีคุณค่าต่อ การเสริมสร้างสุขภาวะของชุมชนภาคใต้ ที่ควรค่าแก่การเรียนรู้ และรับการถ่ายทอด ตลอดจน อนุรักษ์ให้คงไว้ นับเป็นภูมิปัญญาที่มีคุณค่าทางโภชนาการที่สะท้อนถึงวิถีการกินแบบชาวภาคใต้ที่ถือ ว่า "กินอาหารให้เป็นยา ไม่ใช่กินยาเป็นอาหาร" ในกระบวนการจัดการอาหารพื้นบ้านของชุมชน ทำให้เกิดการส่งเสริมจริยธรรมทางสังคมของชุมชนในภาคใต้หลายระดับ ตั้งแต่ระดับครอบครัว ชุมชนและสังคม กล่าวได้ว่า คุณธรรม จริยธรรมของชุมชนเริ่มจากกระบวนการจัดการอาหารและการ รับประทานอาหารร่วมกันของครอบครัว ในระดับชุมชนและสังคม กระบวนการจัดการอาหารของ ภาคใต้ ทำให้เกิดสำนวนไทยหลายสำนวนเป็นข้อคิดและการปฏิบัติตนร่วมกันของคนในชุมชนและ สังคม เช่น อย่ากินบนเรือน ขี้บนหลังคา เป็นต้น นอกจากนั้น กระบวนการจัดการอาหารพื้นบ้าน ภาคใต้หลายชนิด ยังมีคุณค่าต่อการส่งเสริมทางจริยธรรมและการอนุรักษ์ประเพณีวัฒนธรรมในชุมชน ภาคใต้ เช่น ขนมจู้จุน ที่มีการทำเพื่อถวายพระภิกษุ และก่อกองไฟให้พระภิกษุได้รับความอบอุ่นใน หน้าหนาว เรียกว่า ประเพณีให้ทานไฟ ซึ่งมักจะกระทำในเดือนอ้ายของทุกปี ขนมต้ม มักจะทำใน เดือน 11 วันออกพรรษา และขนมลา และขนมอื่นๆ รวม 5 ชนิด ได้แก่ขนมบ้า ขนมดีชำ ขนมกง หรือขนมไข่ปลา และขนมพอง ที่มักจะกระทำในเดือน 10 ในงานประเพณีวันสารทเดือนสิบของภาคใต้ 3. ระบบความสัมพันธ์และผลกระทบของอาหารพื้นบ้านภาคใต้ที่มีต่อชุมชนใน ภาคใต้ พบว่า ในปัจจุบันวิถีการดำรงชีวิต และการเปลี่ยนแปลงด้านอาชีพของคนในชุมชนทำให้ เกิดผลกระทบต่อระบบความสัมพันธ์และผลกระทบของอาหารพื้นบ้านภาคใต้เป็นอย่างมากทั้งในการ จัดการอาหารให้ครอบครัว ขาดการสืบทอดองค์ความรู้ด้านการจัดการอาหารและกระบวนการจัดการ อาหารที่คำนึงถึงคุณค่าทางโภชนาการ ทำให้เกิดปัญหาต่อสุขภาวะและการพัฒนาคุณภาพชีวิตของ ชุมชน และยังทำให้อาหารพื้นบ้านภาคใต้บางอย่างต้องสูญหายไป.

Abstract: This research was a qualitative research by studied and collected data about the South local food management for life quality and social ethics development in the South community of Thailand. The objective of this research were 1) to study body of knowledge and value of food towards health promoting of the South community of Thailand, 2) to study the process of food management in life quality promoting and social ethnic of the South community of Thailand and 3) to analysis the effect and relation of the South local food towards the South community of Thailand. The collect data from the informant in the process of food management in life quality promoting and social ethnic of the South community of Thailand consisted monk, local wisdom, nutritionist, local culture, local personal, entrepreneur and the South local food producer in Nakornsrithammaraj Province and Songkhla Province by using demonstration, interview, seminar and joining activity about food management both Nakornsrithammaraj Province and Songkhla Province. It used collect data about 60 days and there were 24 persons of informants in this research. The researches were showed as following; 1. The body of knowledge and value of food towards health promoting of the South community of Thailand found that the South local food from the studying come from the creation of local wisdom and food resource perfectly in the South emphasized the value of the material resource and the good to health promotion of the South community of Thailand. 2. The process of food management in life quality promoting and social ethnic of the South community of Thailand found that the process of food management of the South concerned life quality promoting and social ethnic very much that each kind had food value cover 5 groups. The component parts of cooking had vegetable and herb that had nutritious food and medical property. It was food for life quality development towards health promoting, learning, pump knowledge and preserving value. It was wisdom that had reflected the way of eating of the South people of Thailand in the holding "eat for be medicine, not for be food". In term of process of food management of the South community had promoted social ethnic in several levels as family, community and society. There was started the food management and eating together of family, idea making and self- practice together of the South people. Moreover, the process of foods management had more value to promote the ethnic and cultural and traditional inherit in the South community as Jujun dessert that offered the monk and build the fire to the warm monk. It had also tom dessert that made in the month of October and La dessert and dessert others namely Ba dessert, deesome dessert, Kong dessert or Khaipla dessert and Pong dessert that made in the month of 10 (September) in the Sard Dieansip Tradition of the South. 3. The effect and relation of the South local food towards the South community of Thailand found that the life style and occupational change of people in community had effected to relate and affect towards the South local food very much especially the food management in the family level had lack of knowledge inherit that was not realized nutrition value. It had been problem to healthy, life quality development of community and also had made some the South local food disappears.

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. ส่วนหอสมุดกลาง

Address: พระนครศรีอยุธยา

Email: library@mcu.ac.th

Name: ได้รับทุนอุดหนุนการวิจัยจากมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย MCU RS 610760351

Role: ผู้ให้ทุน

Created: 2560

Modified: 2566-07-09

Issued: 2566-06-23

งานวิจัย/Research report

application/pdf

tha

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	0032สมบูรณ์ บุญฤทธิ์2.pdf	7.66 MB	2	2024-05-28 13:23:05

ใช้เวลา

0.022835 วินาที