คุณค่าและหลักพุทธธรรมที่ปรากฏในวรรณกรรมของสุนทรภู่ : กรณีศึกษา นิราศภูเขาทอง และ นิราศเมืองเพชร

Name: เครือวัลย์ ศรีรัตนลิ้ม

Organization : ผู้วิจัย

keyword: คุณค่า

; หลักพุทธธรรม

; วรรณกรรมของสุนทรภู่

Abstract: วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มีวัตถุประสงค์ 3 ข้อ คือ (1) เพื่อศึกษาประวัติความเป็นมาและความสำคัญของนิราศภูเขาทอง และ นิราศเมืองเพชร (2) เพื่อวิเคราะห์หลักพุทธธรรมที่ปรากฏในวรรณกรรมเรื่อง นิราศภูเขาทอง และ นิราศเมืองเพชร และ (3) เพื่อสังเคราะห์หลักพุทธธรรมที่ปรากฏในวรรณกรรม เรื่อง นิราศภูเขาทอง และ นิราศเมืองเพชร มาประยุกต์ใช้กับสังคมไทย ผลการศึกษาพบว่า นิราศ เป็น เรื่องราวของกวี ที่พรรณนา ถึงการจากกันของคนรักเพื่อเดินทางไปในที่ต่าง ๆ เป็นต้น มักแต่งเป็นกลอนหรือโคลง เช่น นิราศนรินทร์ นิราศเมืองแกลง เป็นวรรณกรรมประเภทหนึ่งที่มีการแต่งมาตั้งแต่สมัยอยุธยาและยังคงได้รับความนิยมแพร่หลายอยู่แม้ในสมัยปัจจุบัน การแต่งนิราศโดยทั่วไป อาจใช้รูปแบบของร้อยแก้วหรือร้อยกรองก็ได้ เพราะความสำคัญไม่ได้อยู่ที่ลักษณะคำประพันธ์ แต่อยู่ที่เนื้อหาและกระบวนการพรรณนามากกว่า หลักธรรมทางพระพุทธศาสนาที่พบในนิราศภูเขาทองและนิราศเมืองเพชร มีดังต่อไปนี้ คือหลักธรรมหมวด ไตรลักษณ์ หลักกรรม พรหมวิหารธรรม 4 อธิษฐานธรรม 4 สัมมาวาจา ธรรมทำให้งาม 2 (ขันติ และ โสรัจจะ) การไม่คบคนพาล ศีล 5 หรือ เบญจศีล โลกธรรม 8 และความกตัญญูกตเวที วรรณกรรมเหล่านี้สามารถนำมาประยุกต์ใช้กับสังคมไทยสรุปได้ 3 ด้านดังต่อไปนี้คือ (1) การประยุกต์ใช้กับบุคคล วรรณกรรมก็คือผลงานทางด้านศิลปะที่มนุษย์ชื่นชอบ มนุษย์สร้างวรรณกรรมขึ้น เพื่อสนองความต้องการทางด้านจิตใจของตนและผู้อื่น และศิลปะเหล่านี้มีส่วนช่วยเติมเต็มด้านจิตใจให้แก่มนุษย์ (2) การประยุกต์ใช้กับครอบครัว หากครอบครัวเริ่มที่จะอ่านหนังสือด้วยกัน เป็นแนวทางที่ง่ายในการสร้างความสัมพันธ์ระหว่าง พ่อ แม่ กับลูก เพราะผู้ปกครองจะได้คิดค้นวิธีการเล่นกับลูกมาใช้ เพื่อเสริมสร้างความสัมพันธ์ที่อบอุ่นในครอบครัว และกระตุ้นพัฒนาการอย่างเป็นองค์รวม (3) การประยุกต์ใช้กับสังคม วรรณกรรมนั้นถือเป็นกระจกแห่งยุคสมัย เนื่องจากสามารถสะท้อนภาพชีวิตของคนแต่ละยุคสมัยได้เป็นอย่างดี เฉพาะหลักธรรม เฉพาะอย่างยิ่งหลักธรรมทั้ง 10 หมวดที่วิเคราะห์ได้จากนิราศภูเขาทองและนิราศเมืองเพชรนั้น ล้วนเกี่ยวเนื่องกับการนับถือพระพุทธศาสนาและผูกพันกับการดำเนินชีวิตของคนไทย สุนทรภู่จึงได้สอดแทรกหลักธรรมเหล่านี้ในกวีนิพนธ์ของท่าน ซึ่งทำให้บทกวีนิพนธ์ทุกเรื่องของท่านมีคติได้อรรถรสทั้งทางคดีโลกและคดีธรรม

Abstract: The objectives of this thesis are : (1) to study the background and the importance of Nirat Phukhaothong and Nirat Muangphet, (2) to analyze the Buddhist Principles as stated in Nirat Phukhaothong and Nirat Muangphet, and (3) to synthesize the Buddhist principles as stated in the two Literatures to Thai society. The result of this study shows that the Nirat is a style of romantic origin; it describes the sorrows arising to the highborn characters who parted from ones near and dear to them and going on long journeys to fateful missions. These early Nirat were written in the Glon or Kloang form, for example, Nirat Narin or Nirat Muang Klaeng which are the literatures written in the early Ayutthaya period.Furthermore, it is still popular and demonstrative until the present time. In general,writing the Nirat may be composed in verse or prose, because the significance in writing does not the main point ; with the composition, but with the content and process describing the sorrows as a basis. The principles of Buddhism as found in Nirat Phukhaothong and Nirat Muangphet are as follows: - the Three Characteristics of Existence, Kamma, Four Holy Abiding and the Virtues to be established in the mind, Right Speech, Gracing virtues, Not to associate with the fools, the Five Precepts, the Eight Wordly conditions, and the Gratefulness. The Literature themselves would be beneficial to Thai society summarized as follows;- 1. Literary beneficial to person: Literature created by human being is the favorite art that the people use to satisfy themselves and others. The social art, thus, helps to fulfill their spirits; 2. Literary beneficial to family: if a family starts reading together, it is an easy way to create the relationship between father, mother and children,because the parents can create some games to play with their children; meanwhile,reading together can create the good relationship in the family and encourage children to develop their physical body and mind; 3. Literary beneficial to sociality: the Literature is assumed as a mirror of an age owing to the fact that the literature can very well reflect the daily and social lives. Specially, the ten groups of Dhamma or the principles of Buddhism as stated and found in the said Nirat, all of them are in conformity to Thai faith and the way of life of many people. Hence, these principles of Buddhism have been properly marked in Sunthonbhu’s writings and thus inspire people both in the worldly and in the righteous living.

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. สำนักหอสมุดและเทคโนโลยีสารสนเทศ

Address: กรุงเทพมหานคร

Email: library@mcu.ac.th

Name: พระสุธีธรรมานุวัตร

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: พระมหาทวี มหาปญฺโญ

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: เสาวณิต วิงวอน

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2553

Modified: 2566-06-04

Issued: 2566-06-04

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: สาขาวิชาพระพุทธศาสนา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	เครือวัลย์ ศรีรัตนลิ้ม.pdf	1.19 MB	10	2025-07-31 15:08:05

ใช้เวลา

0.039696 วินาที