แนวคิดและนโยบายการแก้ไขปัญหาความยากจนในชนบทบังกลาเทศขององค์กรภาคประชาสังคมต่อการเปลี่ยนแปลงแนวคิดและนโยบายการแก้ไขปัญหาความยากจนของรัฐบังกลาเทศและสหประชาชาติ : กรณีศึกษาธนาคารกรามีน

The poverty alleviation framework and the policy of the civil society in the rural area of Bangladesh and its impacts on Bangladesh and the united nations : the study of Grameen bank

Name: สุธีรา มิตัง

keyword: ภาคประชาสังคม

Othors: ความยากจน -- บังกลาเทศ -- การศึกษาเฉพาะกรณี

; การแก้ไขปัญหาความยากจน

Othors: การพัฒนาชนบท -- บังกลาเทศ

; การพัฒนาชนบทในบังกลาเทศ

Othors: ความยากจน -- บังกลาเทศ -- ความร่วมมือระหว่างประเทศ

Abstract: วิทยานิพนธ์เล่มนี้มุ่งหมายศึกษาเกี่ยวกับปัจจัยที่ส่งผลต่อความสาเร็จขององค์กรภาคประชาสังคมในการแก้ไขปัญหาความยากจนในบังกลาเทศ และศึกษาการเปลี่ยนแปลงแนวคิดและนโยบายของตัวแสดงที่เป็นรัฐและไม่ใช่รัฐหลังจากได้รับอิทธิพลของแนวคิดการพัฒนาทางเลือก เนื่องจากผู้ศึกษาเห็นว่าในปัจจุบันได้มีการตั้งคาถามต่อแนวคิดการพัฒนาตามแบบตะวันตกว่าสามารถแก้ไขความยากจนและก่อให้เกิดการกระจายทรัพยากรอย่างเป็นธรรมในสังคมจริงหรือไม่ เพราะบังกลาเทศก็เป็นอีกประเทศหนึ่งที่รับตัวแบบการพัฒนาจากตะวันตกมาใช้แต่ก็ยังคงประสบกับปัญหาความยากจนและความไม่เท่าเทียมเช่นเดิม เมื่อพบว่าการพัฒนาตามแบบตะวันตก นั่นคือการพัฒนาที่มีรัฐนาหรือตลาดนาไม่อาจก่อให้เกิดการกระจายทรัพยากรที่เป็นธรรมและทาให้ช่องว่างระหว่างคนรวยและคนจนเพิ่มมากขึ้น ดังนั้นในระยะหลังได้เกิดแนวคิดการพัฒนาที่เอื้อให้ตัวแสดงที่เป็นองค์กรภาคประชาสังคม (Civil Society) เข้ามามีบทบาทในกระบวนการพัฒนาเพื่อรักษาและปกป้องผลประโยชน์ของสมาชิกในสังคมมากขึ้น และยังสะท้อนถึงการพัฒนาที่มุ่งเน้นกระบวนการตัดสินใจจากล่างสู่บน (Bottom-Up Decision Making) ซึ่งการกาเนิดขึ้นของธนาคารกรามีนในปี 1976 เพื่อให้สินเชื่อรายย่อย (Microcredit) แก่คนยากจนในชนบทของบังกลาเทศสะท้อนให้เห็นถึงแนวคิดของการพัฒนาทางเลือก (Alternative Development) ดังกล่าว อันนามาสู่ประเด็นในการศึกษาวิจัยสำคัญ 2 ประเด็น คือ 1) ปัจจัยใดที่ทาให้องค์กรภาคประชาสังคมอย่างธนาคารกรามีนประสบความสาเร็จในการพัฒนาชนบทของบังกลาเทศ และ 2) ความสาเร็จของธนาคารกรามีนส่งผลกระทบต่อแนวคิดและนโยบายการแก้ไขปัญหาความยากจนและรัฐบังกลาเทศและสหประชาชาติหรือไม่ อย่างไร จากการศึกษาในประเด็นต่างๆ พบว่า 1) ปัจจัยที่ทาให้ธนาคารกรามีนเป็นองค์กรที่ประสบความสาเร็จในการแก้ไขปัญหาความยากจนในชนบทของบังกลาเทศ ก็คือ หนึ่ง ธนาคารกรามีนดาเนินการพัฒนาอันตั้งอยู่บนแนวคิดการพัฒนาทางเลือก โดยคานึงถึงสภาพเศรษฐกิจและสังคมในพื้นที่เป็นหลัก สอง ระเบียบโลกในปัจจุบันได้เปลี่ยนแปลงไปจากเดิมที่เน้นแต่ความสัมพันธ์ของรัฐเพียงอย่างเดียว เป็นสู่การพึ่งพาของหลายตัวแสดงเพื่อแก้ไขปัญหาในระดับโลกร่วมกัน ซึ่งภาวะโลกาภิบาลนี้คือสิ่งที่เปิดโอกาสและเอื้อให้องค์กรภาคประชาสังคมอย่างธนาคารกรามีนสามารถเข้ามามีส่วนเกี่ยวข้องและมีบทบาทในกระบวนการพัฒนาและกระบวนการตัดสินใจมากขึ้น และโลกาภิบาลยังมีส่วนส่งเสริมที่ทาให้ธนาคารกรามีนสามารถมีปฏิสัมพันธ์กับตัวแสดงอื่นทั้งในระบบระหว่างประเทศ เช่น สถาบันการเงินในประเทศที่ไม่ใช่ธนาคารของรัฐ องค์กรระหว่างประเทศระดับรัฐ องค์กรที่ไม่ใช่รัฐ เพื่อที่จะดาเนินงานให้บรรลุเป้าหมายของการพัฒนาเพื่อแก้ไขปัญหาความยากจน สาม นโยบายการทางานของธนาคารกรามีนตั้งอยู่บนแนวคิดการพัฒนาที่มุ่งเน้นการยกระดับคุณภาพชีวิตของคนในสังคม ลดปัญหาความยากจน และมุ่งพัฒนาให้ประชาชนสามารถพึ่งพาตนเองเพื่อเพิ่มโอกาสในการดารงชีวิต มากกว่าที่จะเป็นไปเพื่อสร้างผลกาไรและความมั่งคั่งให้กับธนาคาร เช่น การส่งเสริมให้สมาชิกเป็นเจ้าของธนาคาร การใช้มติ 16 ประการ (Sixteen Decisions) เพื่อเป็นหลักในการพัฒนาคุณภาพชีวิตของคนในสังคม การใช้ระบบ Grameen Generalised System เพื่อพัฒนาระบบสินเชื่อให้ตอบสนองตรงกับความต้องการของผู้กู้ยืมมากขึ้น การให้ดาวแก่สาขาตามหลัก Five Star Branch และการใช้ตัวชี้วัดเพื่อประเมินการทางานของธนาคารว่าสามารถทาให้คนหลุดพ้นจากปัญหาความยากจนได้มากน้อยเพียงใด 2) การแก้ไขปัญหาความยากจนของธนาคารกรามีนโดยใช้แนวคิดการพัฒนาทางเลือก ดังกล่าวส่งผลต่อการปรับเปลี่ยนแนวคิดและนโยบายการแก้ไขปัญหาความยากจนของรัฐบังกลาเทศและสหประชาชาติ กล่าวคือแม้ว่ารัฐและสหประชาชาติยังคงเห็นการว่าพัฒนาตามแนวคิดเสรีนิยมจะสามารถสร้างความเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจและช่วยยกระดับรายได้ของประชาชนได้อย่างรวดเร็ว แต่ความสาเร็จของธนาคารกรามีนทาให้รัฐบังกลาเทศและสหประชาชาติหันมาให้ความสาคัญกับการใช้สินเชื่อรายย่อยมาพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้ที่มีฐานะยากจน และความสาเร็จของธนาคารกรามีนยังเป็นส่วนหนึ่งที่ทาให้สหประชาชาติให้ปี 2005 เป็นปีแห่งสินเชื่อรายย่อยระหว่างประเทศ ขณะที่พบว่าแนวคิดและนโยบายของรัฐและสหประชาชาติให้ความสาคัญกับตัวแสดงอื่นมากขึ้น โดยมีการสร้างความเป็นหุ้นส่วนทางยุทธศาสตร์กับตัวแสดงอื่น เช่น ภาคเอกชน องค์กรที่ไม่ใช่รัฐ ภาคประชาสังคม องค์กรการปกครองส่วนท้องถิ่น และภาคประชาชน เพื่อจัดการกับประเด็นทางการเมือง เศรษฐกิจ และสังคม เพื่อที่จะมุ่งสร้างความเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจให้ควบคู่ไปกับการปรับปรุงคุณภาพชีวิตของประชาชน ขณะที่รัฐและสหประชาชาติก็พยายามผลักดันให้ผู้ที่เคยถูกกีดกันจากกระบวนการพัฒนาเข้ามามีส่วนร่วม เช่น คนยากจน เด็ก ผู้หญิง คนชรา ผู้พิการ เพราะเห็นว่าการร่วมมือกันของตัวแสดงจะช่วยทาให้การจัดการปัญหาของประเทศมีประสิทธิภาพและประสิทธิผลมากขึ้น และเห็นว่าการพัฒนาที่เน้นรัฐเป็นตัวแสดงนาในการพัฒนาแต่เพียงตัวแสดงเดียวไม่อาจตอบโจทย์การพัฒนาที่มุ่งสร้างความเท่าเทียมกันให้เกิดขึ้นภายในสังคมได้ ดังนั้น ทั้งรัฐและสหประชาชาติจึงพยายามสร้างกลไกร่วมมือกับตัวแสดงในท้องถิ่นและตัวแสดงในระดับระหว่างประเทศเพื่อเสริมสร้างขีดความสามารถและให้อานาจแก่คนในประเทศ และเพื่อให้ตัวแสดงเหล่านั้นเข้ามาช่วยแบ่งปันองค์ความรู้ ประสบการณ์ และข้อมูลเฉพาะ เพื่อออกเป็นนโยบายการพัฒนาเพื่อแก้ไขปัญหาความยากจนต่อไป การศึกษาข้างต้นสะท้อนให้เห็นว่า การพัฒนาที่คานึงถึงความต้องการของประชาชนและมุ่งเน้นให้ประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมจะสามารถสร้างและกระจายความเท่าเทียมให้เกิดขึ้นในสังคมได้มากขึ้น ขณะเดียวกันก็สะท้อนว่าระเบียบโลกในปัจจุบันได้เปิดโอกาสให้ตัวแสดงที่ไม่ใช่รัฐสามารถเข้ามามีบทบาทในการพัฒนามากขึ้นจนสามารถสร้างการเปลี่ยนแปลงที่ดีในสังคมและเวทีการเมืองระหว่างประเทศ เพราะตัวแสดงเหล่านั้นจะสามารถแบ่งปันความรู้ ข้อมูลเชิงลึก และประสบการณ์ร่วมกัน เพื่อที่จะแก้ไขปัญหาความยากจนร่วมกันได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น

มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. หอสมุดแห่งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

Address: กรุงเทพมหานคร

Email: preserv@tu.ac.th

Name: จรัญ มะลูลีม

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2558

Modified: 2564-11-06

Issued: 2564-11-06

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

DOI: 10.14457/TU.the.2015.1390

tha

DegreeName: รัฐศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: การระหว่างประเทศและการทูต

Grantor: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

©copyrights มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	4949sutheera.pdf	2.11 MB	14	2025-03-10 14:38:10

ใช้เวลา

0.018505 วินาที