การบริหารงานของสำนักงานพระพุทธศาสนาจังหวัด ภายใต้สถานการณ์ความไม่สงบของจังหวัดชายแดนภาคใต้ : กรณีศึกษาจังหวัดปัตตานี

Provincial Office of Buddhism's Administration under insurgent situation in the Southern border provinces of Thailand : a case study of Pattani Province

Name: วิทยา ดวงจันทร์

keyword: บริบทเชิงพื้นที่

Othors: สำนักงานพระพุทธศาสนาจังหวัดปัตตานี -- การจัดการ

; การบริหารงานของสำนักงานพระพุทธศาสนาจังหวัดปัตตานี

; สำนักงานพระพุทธศาสนา

Abstract: การศึกษาเรื่อง “การบริหารงานของสำนักงานพระพุทธศาสนาจังหวัด ภายใต้สถานการณ์ความไม่สงบของจังหวัดชายแดนภาคใต้ : กรณีศึกษาจังหวัดปัตตานี” มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบริบทเชิงพื้นที่ของจังหวัดปัตตานี ด้านความมั่นคง เศรษฐกิจ สังคม (การศึกษา และวัฒนธรรม) และสภาพแวดล้อมทั่วไป รวมถึงศึกษาโครงสร้างและการบริหารงานของสำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติในการแก้ไขปัญหาในพื้นที่ ผ่านยุทธศาสตร์และแผนงานของสำนักงานฯ เพื่อเสนอแนะแนวทางการบริหารงานพระพุทธศาสนาในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ ใช้วิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) โดยการวิจัยเชิงเอกสาร (Documentary Research) จากการค้นคว้าจากเอกสาร หนังสือของทางราชการ งานเขียนจากสื่อสิ่งพิมพ์ ผลงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง และการสัมภาษณ์แบบเจาะลึก (In-depth Interview) จากการสัมภาษณ์ผู้ที่เกี่ยวข้องกับการบริหารงานของสำนักงานพระพุทธศาสนาจังหวัดปัตตานี 3 กลุ่ม คือ ข้าราชการสำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ ข้าราชการสำนักงานพระพุทธศาสนาจังหวัดปัตตานี และผู้ที่เกี่ยวข้อง จากการศึกษาพบว่าปัจจัยสำคัญที่มีผลต่อการคงอยู่ และการดำเนินงานด้านพระพุทธศาสนา ในจังหวัดปัตตานีคือ ความปลอดภัย เพราะปัญหาความขัดแย้งที่เกิดขึ้นมีสาเหตุมาจากประวัติศาสตร์ของอาณาจักรมลายูปัตตานี การปลุกระดมและปลูกฝังแนวคิดแบ่งแยกดินแดน การบิดเบือนหลักคำสอนทางศาสนา ความแตกต่างทางภาษา ศาสนา และวัฒนธรรม รวมถึงปัญหาพื้นฐานอาทิ ปัญหาทางเศรษฐกิจ จากความยากจนของประชาชนในพื้นที่ ปัญหาความไม่เป็นธรรม และการสร้างเงื่อนไขของข้าราชการบางส่วน ปัญหาด้านการศึกษา ปัญหายาเสพติด ปัญหากลุ่มการเมือง กลุ่มอิทธิพลทางธุรกิจ และกลุ่มผู้กระทำผิดกฎหมาย ซึ่งสถานการณ์ความไม่สงบส่งผลกระทบต่อพระพุทธศาสนาในพื้นที่จังหวัดปัตตานี จำแนกผลกระทบของปัญหาได้ 4 ด้าน ได้แก่ ด้านศาสนพิธี เช่น ชาวพุทธไม่สามารถปฏิบัติศาสนกิจตามประเพณีนิยมได้ตามปกติ ด้านศาสนิกชน เช่น ชาวพุทธที่ศรัทธาในพระพุทธศาสนามีจำนวนลดน้อยลง ด้านศาสนสถานและศาสนวัตถุ เช่น ศาสนสถานและศาสนวัตถุมีความเสื่อมโทรม ชำรุด ผุพัง เพราะขาดทุนทรัพย์ในการก่อสร้างและซ่อมแซม และด้านศาสนทายาท เช่น ขาดพระที่มีความรู้ทำหน้าที่ในการเผยแผ่หลักธรรมคำสอน สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ มีหน้าที่ในการสนองงานคณะสงฆ์และรัฐ โดยมีการบริหารจัดการกิจการพระพุทธศาสนาในทุกจังหวัดทั่วประเทศ ในพื้นที่จังหวัดปัตตานี มีสำนักงานพระพุทธศาสนาจังหวัดปัตตานีเป็นหน่วยงานส่วนภูมิภาค ประกอบด้วยข้าราชการ จำนวน 6 คน มีหน้าที่ในการสนับสนุนการขับเคลื่อนกิจการพระพุทธศาสนาในจังหวัดปัตตานีทั้งหมด ตามแนวนโยบายของส่วนกลาง และยังมีผู้ว่าราชการจังหวัดปัตตานีเป็นผู้บังคับบัญชาอีกด้วย นอกจากจะต้องปฏิบัติงานภายใต้แนวนโยบายของผู้ว่าฯ แล้ว ผู้ว่าฯ ยังเป็นผู้มีอำนาจในการพิจารณาปรับเพิ่มขั้นและเงินเดือนข้าราชการ การให้เงินพิเศษเพื่อเป็นขวัญและกำลังใจในการทำงาน การพิจารณาวันขาด ลา มาสาย ของข้าราชการสำนักงานพระพุทธศาสนาจังหวัดปัตตานี แต่อำนาจในการจัดสรรข้าราชการเพื่อปฏิบัติหน้าที่ รวมถึงการโอน การย้าย การสอบเพื่อขึ้นตำแหน่งที่สูงขึ้นยังเป็นอำนาจของสำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติเป็นหน่วยงานส่วนกลางที่เป็นผู้กำหนดแผน นโยบาย งบประมาณ ให้หน่วยงานส่วนภูมิภาคเป็นผู้นำไปปฏิบัติ โดยต้องมีการบูรณาการการทำงานกับทุกภาคส่วนอย่างมีประสิทธิภาพ และเนื่องด้วยภารกิจหลักคือการสนองงานคณะสงฆ์ ทำให้สำนักงานพระพุทธศาสนาจังหวัดปัตตานีต้องสนองงานตามแนวทางของคณะสงฆ์จังหวัดปัตตานี ภายใต้การนำของมหาเถรสมาคม เจ้าคณะใหญ่หนใต้ เจ้าคณะภาค และเจ้าคณะจังหวัดปัตตานี รวมถึงพระสังฆาธิการในจังหวัดอีกด้วย ในส่วนของแผนงาน/โครงการ ผู้ศึกษาแบ่งได้ 2 ประเภทคือ 1. โครงการที่มีลักษณะเป็นงานประจำ จากการศึกษาพบว่าเป็นโครงการที่ไม่สอดคล้องกับบริบทเชิงพื้นที่ แต่สอดคล้องกันกับภารกิจหลักของสำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติในการสนับสนุน ส่งเสริม คุ้มครองพระพุทธศาสนา และโครงการประเภทนี้สำนักงานพระพุทธศาสนาจังหวัดทุกจังหวัดต้องดำเนินการ 2. โครงการที่สามารถพัฒนาและกำหนดรูปแบบได้เอง จากการศึกษาพบว่าเป็นโครงการที่มีความสอดคล้องกับบริบทของพื้นที่ อันเป็นการพัฒนา และสร้างความสัมพันธ์อันดีระหว่างชาวไทยพุทธและไทยมุสลิม นอกจากนี้ยังเป็นการเสริมสร้างความเข้มแข็งให้กับพระภิกษุสงฆ์และชาวไทยพุทธในพื้นที่อีกด้วย ในส่วนของการปฏิบัติงานพบว่ามีความสอดคล้องกับบริบทเชิงพื้นที่ มีแนวทางการปฏิบัติงานที่ยืดหยุ่น โดยคำนึงถึงความปลอดภัยของข้าราชการเป็นหลัก แต่มีปัญหาในเรื่องของข้อจำกัดในเรื่องของงบประมาณที่ไม่เพียงพอ การทำงานที่ยังคงมีความคลุมเครือและซ้ำซ้อนกันอยู่ของสำนักงานพระพุทธศาสนาจังหวัดและสำนักงานวัฒนธรรมจังหวัด การที่ข้าราชการได้ปฏิบัติงานไม่ตรงตามวุฒิการศึกษาและความถนัดส่งผลให้การบริหารงานไม่เกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผลเท่าที่ควร และจำนวนบุคลากร ที่มีเพียง 6 คน ไม่เพียงพอต่อการสนับสนุนการดำเนินงานด้านพระพุทธศาสนาในพื้นที่จังหวัดปัตตานี นอกจากนี้ยังพบว่า การบริหารงานใดก็ตามให้ประสบผลสำเร็จ ไม่ได้ขึ้นอยู่เพียงกับนโยบาย กลยุทธ์ของผู้บริหาร ทีมงาน งบประมาณ ทรัพยากร นวัตกรรมหรือเทคโนโลยีเครื่องทุ่นแรง เพียงเท่านั้น หากแต่ต้องให้ความสำคัญกับ “พื้นที่” ด้วย ซึ่งพื้นที่จังหวัดปัตตานียังมีปัญหาความไม่สงบอยู่ จึงขอเสนอแนะแนวทาง คือ ต้องเร่งสร้างความเข้มแข็งให้กับพระภิกษุสงฆ์และชาวไทยพุทธในพื้นที่ โดยการส่งเสริมและพัฒนาศักยภาพพระธรรมทูตอาสาเพื่อเผยแผ่พระพุทธศาสนาในจังหวัดชายแดนภาคใต้ มีการจัดศูนย์ประสานงานระหว่างชุมชน และเจ้าหน้าที่ในการอำนวยความสะดวกและให้ความช่วยเหลือเมื่อมีเหตุการณ์รุนแรงเกิดขึ้น ตั้งเป้าให้วัดเป็นสถานที่ปลอดภัยสำหรับชาวพุทธ และต้องสะอาด สงบ ร่มรื่น เหมาะสำหรับเป็นที่ปฏิบัติธรรมและพักผ่อนหย่อนใจ ตลอดจนมีการจัดกิจกรรมสาธิตศูนย์ฝึกอาชีพและจำหน่ายสินค้าชุมชนของศูนย์ฝึกอาชีพในวัด เพื่อให้ศาสนิกชนทุกศาสนาได้มีโอกาสพบปะ พูดคุย แลกเปลี่ยน รวมถึงทำกิจกรรมพิเศษร่วมกัน เป็นการสร้างความสมานฉันท์และความเข้าใจอันดีระหว่างประชาชนในพื้นที่ให้สามารถอยู่ร่วมกันได้อย่างสันติสุข

มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. หอสมุดแห่งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

Address: กรุงเทพมหานคร

Email: preserv@tu.ac.th

Name: สุพิณ เกชาคุปต์

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2559

Modified: 2564-07-30

Issued: 2564-07-30

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

DOI: 10.14457/TU.the.2016.1301

tha

DegreeName: รัฐศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: บริหารรัฐกิจและกิจการสาธารณะ

Grantor: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

©copyrights มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	3474witthaya.pdf	1.78 MB	12	2025-10-06 13:10:38

ใช้เวลา

0.026772 วินาที