ความเป็นพลเมืองกับการบริหารจัดการตนเองของชุมชนไทย

Citizenship and self-governance of Thai communities

Name: มานิตตา ชาญไชย

keyword: ความเป็นพลเมือง

; พลเมืองดี

; การบริหารจัดการตนเองของชุมชน

; ชุมชนบ้านดอน

; ชุมชนตำบลบางสระเก้า

; ชุมชนพระยาประสิทธิ์

Abstract: การศึกษาในครั้งนี้มีวัตถุประสงค์หลัก เพื่อศึกษาความเป็นพลเมืองในบริบทการบริหารจัดการตนเองของชุมชนไทย ผลการศึกษาพบคุณลักษณะที่ดีของความเป็นพลเมือง 3 ด้าน ได้แก่ 1. สิทธิและหน้าที่ของพลเมือง ประกอบด้วยคุณลักษณะ 3 ประการ คือ 1) ความเข้าใจและตระหนักถึงสิทธิและหน้าที่ของความเป็นพลเมือง 2) การมีส่วนร่วมในชุมชน และ 3) การเคารพกฎและกติกาของชุมชนหรือสังคม 2. ความสัมพันธ์ทางสังคมของพลเมือง ประกอบด้วยคุณลักษณะ 4 ประการ คือ 1) การมีจิตสำนึกรักบ้านเกิดและความรู้สึกเป็นส่วนหนึ่งของชุมชน 2) การมีปฏิสัมพันธ์กับบุคคลอื่น 3) การพึ่งตนเองของชุมชน และ 4) ความภาคภูมิใจและความพยายามในการสร้างองค์ความรู้หรือภูมิปัญญาของชุมชน 3. คุณธรรมความเป็นพลเมือง ประกอบด้วยคุณลักษณะ 3 ประการ คือ 1) การมีจิตสำนึกสาธารณะ 2) ความมีเหตุผล และ 3) การยึดถือคุณธรรมเพื่อส่วนรวม จากการวิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างความเป็นพลเมืองกับการบริหารจัดการตนเองของชุมชน ผู้ศึกษาได้สร้างข้อสรุปเกี่ยวกับความเป็นพลเมืองและการบริหารจัดการตนเองของชุมชนไทย ดังนี้ 1.สาระสำคัญของความเป็นพลเมืองเป็นส่วนหนึ่งของบรรทัดฐานที่ชุมชนหรือสังคมยอมรับว่าเป็นสิ่งที่ถูกต้อง ดีงาม และถูกนำมาใช้เป็นกรอบในการดำเนินชีวิตร่วมกันของคนในชุมชนและสังคม 2. ความเป็นพลเมือง โดยเฉพาะอย่างยิ่งคุณลักษณะที่ดีของความเป็นพลเมือง เป็นสิ่งที่ปรากฏให้เห็นในการบริหารจัดการตนเองของชุมชน ทั้งในมิติของการเป็นเงื่อนไขสนับสนุน กลไก กระบวนการ เครื่องมือ รวมทั้งเป็นส่วนหนึ่งของเป้าหมายที่เกิดขึ้นจากการบริหารจัดการตนเองของชุมชน 3. ในขณะเดียวกัน การรวมตัวกันเป็นกลุ่ม ชุมชน หรือสังคมที่มีศักยภาพในการบริหารจัดการตนเองก็เป็นเงื่อนไขที่สนับสนุนให้เกิดคุณลักษณะที่ดีของความเป็นพลเมือง หรือคุณค่าความดีงามของการอยู่ร่วมกันระหว่างสมาชิกในชุมชน ผ่านกระบวนการอบรมขัดเกลาทางสังคม 4. ทิศทางการพัฒนาตามแนวทางการบริหารจัดการตนเองของชุมชน ให้ความสำคัญกับการพัฒนาคนโดยเฉพาะในมิติของจิตใจ มีเป้าหมายการพัฒนาอยู่ที่การสนับสนุนให้เกิดการบริหารสังคมที่มีภาคพลเมืองและชุมชนเป็นผู้ปฏิบัติการหลัก โดยพลเมืองที่มีคุณลักษณะที่ดีของความเป็นพลเมืองจะมีบทบาทในการขับเคลื่อนการจัดการตนเอง นำไปสู่ความกินดีอยู่ดีและการมีคุณภาพชีวิตดีของคนในชุมชน โดยใช้แนวทางการพัฒนาแบบบูรณาการที่เน้นความสมดุลในทุกมิติของการดำเนินชีวิต 5. การมีคุณลักษณะที่ดีของความเป็นพลเมือง เป็นคุณสมบัติสำคัญของการเป็นผู้นำการเปลี่ยนแปลง ในขณะเดียวกัน ผู้นำการเปลี่ยนแปลงจะมีบทบาทในการสนับสนุนให้เกิดคุณลักษณะที่ดีของความเป็นพลเมืองในตัวสมาชิก เพื่อสนับสนุนให้การบริหารจัดการตนเองของชุมชนมีประสิทธิภาพและยั่งยืน 6. คุณลักษณะที่ดีของความเป็นพลเมือง สามารถเกิดขึ้นได้ภายใต้บริบทของรูปแบบความสัมพันธ์ทางสังคมที่หลากหลาย ทั้งความสัมพันธ์ทางสังคมแบบเป็นทางการผ่านกระบวนการอบรมขัดเกลาโดยสถาบันทางสังคม เช่น โรงเรียน ระบบราชการ และความสัมพันธ์ทางสังคมแบบไม่เป็นทางการ เช่น การอบรมขัดเกลาผ่านการดำเนินชีวิตในชุมชนที่มีความสัมพันธ์ในเชิงเครือญาติ 7. ความเป็นพลเมืองและคุณลักษณะที่ดีของความเป็นพลเมือง ไม่ใช่สิ่งที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ แต่มนุษย์จะมีความเป็นพลเมืองได้โดยผ่านกระบวนการเรียนรู้และการอบรมขัดเกลาจากสังคม ในขณะเดียวกัน ความเป็นพลเมืองก็ถือเป็นส่วนหนึ่งของการกระบวนการอบรมขัดเกลาและการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ทางสังคมร่วมกันระหว่างสมาชิกในชุมชน แนวทางในการส่งเสริมให้เกิดความเป็นพลเมืองในสังคมไทย ควรเริ่มต้นจากการลดขนาดและลดบทบาทของภาครัฐ จากการเป็นผู้ปกครองมาเป็นผู้ประสานทางสังคม เปิดโอกาสให้ภาคส่วนต่าง ๆ มีส่วนร่วมในการบริหารจัดการสังคมมากขึ้น ในขณะเดียวกัน ภาคส่วนอื่น โดยเฉพาะอย่างยิ่งภาคพลเมือง ภาคประชาสังคม และชุมชน จะต้องต้องแสดงจุดยืนถึงความต้องการมีส่วนร่วมในการบริหารจัดการและดูแลสังคม การกำหนดแนวทางในการพัฒนาประเทศ รวมทั้งการตรวจสอบการทำงานของภาครัฐ

มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. หอสมุดแห่งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

Address: กรุงเทพมหานคร

Email: preserv@tu.ac.th

Name: โกวิทย์ พวงงาม

Role: อาจารย์ที่ปรึกษาหลัก

Name: ปรีดี โชติช่วง

Role: อาจารย์ที่ปรึกษาร่วม

Created: 2559

Modified: 2564-07-12

Issued: 2564-07-12

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

DOI: 10.14457/TU.the.2016.1537

tha

DegreeName: สังคมสงเคราะห์ศาสตรดุษฎีบัณฑิต

Level: ปริญญาเอก

Descipline: การบริหารสังคม

Grantor: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

©copyrights มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	3214manitta.pdf	2.85 MB	33	2025-10-12 10:13:55

ใช้เวลา

0.022164 วินาที