การบูรณาการภูมิปัญญาท้องถิ่นเกี่ยวกับสมุนไพรช้างในจังหวัดสุรินทร์ สู่นวัตกรรมด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีเพื่อความยั่งยืน

Integration of local wisdom about elephant herbs in Surin province to innovate of science and technology for sustainability

Name: เนาวรัตน์ กองคำ

Address: Naowarat_now@hotmail.com

Name: สุขใจ สมพงษ์พันธุ์

Name: กรรณิกา มีมาก

keyword: สมุนไพร

Classification :.DDC: 615.321

; สมุนไพรไทย

Abstract: การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อสำรวจพืชสมุนไพรและรวบรวมภูมิปัญญาสมุนไพรช้างในหมู่บ้านช้างจังหวัดสุรินทร์ ศึกษาองค์ประกอบทางเคมีและฤทธิ์ทางชีวภาพของสารสกัดสมุนไพรช้างและหาวิธีแยกสารให้บริสุทธิ์และสูตรโครงสร้างจากพืชสมุนไพรช้างอย่างน้อย ผลการวิจัยจากการสำรวจสมุนไพรภูมิปัญญาท้องถิ่นสมุนไพรรักษาโรคช้างร่วมกับคชเวชสามารถแบ่งสมุนไพรที่ใช้รักษาตามตำรับยาดังนี้ 1) อักเสบที่ผิวหนัง (ลุมพุกแดง ไมยราบ มะค่าแต้ แดง แครด หญ้าแห้วหมู และหญ้าเจ้าชู้) 2) โรคท้องผูก (กระเทียม) 3) โรคคอตีบ (ครั่ง และกล้วยสุก) 4) โรคท้องเสียมีลูกชิ้น (ลุมพุกแดง หมากเค็ง กระโดน มะค่าแต้ แดง มะขามป้อม และเต็ง) 5) โรคเห็บ (เปลือกแปลง ใบขี้เหล็กป่า ผลหนามแท่ง และสะมัด) 6) ช้างตกมัน (ผลฟัก ต้นมะละกอ หรือผลมะละกอ) การตรวจสอบองค์ประกอบทางเคมีเบื้องต้นและการวิเคราะห์ความเป็นพิษต่อเซลล์ โดย Brine shrimp lethality assay (BSLA) ของสารสกัดสมุนไพรช้าง 11 ชนิด ที่ใช้ในตำรับยาแผลอักเสบที่ผิวหนังและตำรับยาโรคท้องเสีย ซึ่งพืชสมุนไพรที่ใช้ในตำรับยาดังกล่าว ประกอบด้วย ต้นลุมพุกแดง (เปลือก, ใบ) ต้นลุมปุ๊ก (เปลือก, ใบ) ต้นเต็ง (เปลือก, ใบ) เครือเค็ง (เปลือก) มะค่าแต้ (เปลือก) ต้นแดง (เปลือก) หญ้าแห้วหมู (เหง้า) หญ้าเจ้าชู้ (ส่วนเหนือดิน) แครด (ส่วนเหนือดิน) และกระโดน (เปลือก) ผลการทดสอบองค์ประกอบทางเคมีของสารสกัดจากสมุนไพรแต่ละชนิดพบว่ามีองค์ประกอบทางเคมีเบื้องต้นแตกต่างกัน การทดสอบความเป็นพิษต่อเซลล์อาร์ทีเมีย (BSLA) พบว่า สารสกัดจากพืชสมุนไพรทุกชนิดแสดงความเป็นพิษต่อเซลล์ เนื่องจากมีค่า LC50 < 1000 ppm ซึ่งมีค่า LC50 อยู่ในช่วง 25.12 – 1000 ppm ยกเว้นสารสกัดจากต้นไมยราบที่ไม่แสดงความเป็นพิษต่อเซลล์ นอกจากนี้ยังทำการแยกและพิสูจน์โครงสร้างของสารบริสุทธิ์ที่แยกได้จากเปลือกต้นลุมพุกแดง ซึ่งหมอสมุนไพรช้างเชื่อว่าเป็นสมุนไพรที่มีองค์ประกอบหลักในตำรับยา พบว่ามีสาร D-mannitol และสารผสม ß-sitosterol 3-o-ß-D-glucopyranoside และ stigmasterol 3-o-ß-D-glucopyranoside เป็นองค์ประกอบหลักในส่วนที่มีขั้วของสารสกัด และสารผสม ß-sitosterol และ stigmasterol จากส่วนที่ไม่มีขั้ววึ่งได้จากการแยกสารให้บริสุทธิ์ด้วยเทคนิคโครมาโทกราฟีและพิสูจน์โครงสร้างโดยใช้ข้อมูลทางด้านสเปกโทรสโกปี (NMR และ IR)

Abstract: This research aimed to investigate medicinal plants and gather the wisdom of elephant herbs at elephant villages in Surin Province. The medicinal plants were also screening for chemical composition and biological activity. In addition, isolation and structure identification were also investigated for one of the elephant herbs. The Survey of elephant herbs according to local wisdom were found that many herbs are used for elephant treatment with incantation. Medicinal formularies were found to treat elephant such as 1) Inflammation (Dioecrescis erythroclada, Mimosa pudica, Sindora siamensis, Xylia xylocarpa, Synedrella nodiflora, Cyperus rotundus and Chrysopogon aciculatus 2) Constipation (Allium sativum) 3) Diphtheria (Tachardia lacca and Banana) 4) Diarrhea (D.erythroclada, Dialium cochinchinense, Careya arborea, Sindora siamensis, X. xylocarpa, Phyllantus emblica and shorea obtusa) 5) Lepidoptera (Callistemin viminalis, Senna timoriensis, Azadirachta indica, D. cochinchchinense, Catunaregam tomentosum and Micromelum minutum) 6) Musth Elephants (Benincasa hispida and Carica papaya) Preliminary phytochemical screening and cytotoxicity activity by using Brine shrimp lethality test (BSLT) were investigated for eleven extracts of medicinal plants derived from elephant medicinal formularies to treat inflammation and diarrhea. These plants were comprised of D.erythroclada (bark, leaves), T. uliginosa (bark, leaves), D. cochinchinense (bark), S. siamensis (bark), X. xylocarpa (bark), C. rotundus (rhizomes), C. aciculatus (aerial part), M. pudica (aerial part), S. nodiflora (aerial part) and C. arborea (bark). The results indicated that the preliminary phytochemical screenings of each medicinal extracts were found to be different. In BSLT results, all extracts were cytotoxic because their LC50<1000 ppm and ranging from 25.12 to 1000 ppm. However, the extract from M. pudica was excepted to show non-cytotoxic effect. In addition, one of the eleven extracts was selected to isolate which was the bark extract of D.erythoclada because local herbalists believed that this plant was main ingredients in the drug formula. The isolation of pure compounds from this plant yielded a total of 3 compounds by chromatographic technique, including D-mannitol, a mixture of ß-sitosterol 3-o-ß-D-glucopyranoside and stigmasterol 3-o-ß-D-glucopyranoside from the polar part of the extracts and a mixture of ß-sitosterol and stigmasterol from the non-polar part of the extract. The structures of these compounds were determined on the basis of their spectroscopic data (NMR and IR).

มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์. สำนักวิทยบริการและเทคโนโลยีสารสนเทศ

Address: สุรินทร์

Email: arit@srru.ac.th

Name: สำนักบริหารโครงการส่งเสริมการวิจัยในอุดมศึกษาและพัฒนามหาวิทยาลัยแห่งชาติ สำนักงานคณะกรรมการการอุดมศึกษา

Role: ผู้ให้ทุน

Created: 2558

Modified: 2564-07-07

Issued: 2564-07-07

งานวิจัย/Research report

application/pdf

CallNumber: 615.321 น267ร

tha

©copyrights มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	SRRUResearch2564-29.pdf	14.14 MB	43	2025-08-24 22:25:18

ใช้เวลา

0.02722 วินาที