สุขภาวะของครอบครัวในบริบทของสังคมไทย : การสร้างมโนทัศน์พื้นฐาน การวัด การจัดกลุ่ม และโมเดลเชิงสาเหตุ

Family well-being in thai conrext; conceptualization, measurement, clustering and causal modeling

Name: เกษมสันติ์ รจพจน์

ThaSH: สุขภาวะ

Classification :.DDC: 613

ThaSH: สุขภาวะ -- วิจัย

Abstract: การวิจัยครั้งนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อ 1) สร้างและพัฒนาโมเดลการวัดสุขภาวะของครอบครัว 2) เพื่อทดสอบความเที่ยงตรงข้ามกลุ่มของโมเดลการวัดสุขภาวะของครอบครัว 3) เพื่อจัดกลุ่มของครอบครัวเมื่อจำแนกตามระดับสุขภาวะของครอบครัว 4) เพื่อเปรียบเทียบความแตกต่างระหว่างกลุ่มของครอบครัวที่มีสุขภาวะแตกต่างกันกับประเภทของครอบครัวที่มีลักษณะแตกต่างกัน และ 5) เพื่อตรวจสอบความเที่ยงตรงของโมเดลความสัมพันธ์เชิงสาเหตุและผลของสุขภาวะของครอบครัว โดยแบ่งการศึกษาออกเป็น 2 ระยะ ดังนี้ ระยะที่ 1 การเก็บรวบรวมข้อมูลเชิงคุณภาพ โดยการสัมภาษณ์เชิงลึกจากผู้ให้ข้อมูลหลัก ซึ่งเป็นกลุ่มผู้ปกครอง จำนวน 5 คน และเด็ก เยาวชน จำนวน 11 คน ระยะที่ 2 เป็นการเก็บข้อมูลเชิงปริมาณโดยใช้แบบสอบถาม เก็บข้อมูลจากกลุ่มตัวอย่างพ่อ แม่ ผู้ปกครอง จำนวน 730 คน และเด็ก เยาวชน จำนวน 775 คน สำหรับขอบเขตของตัวแปรที่ใช้ในการวิจัยครั้งนี้ ประกอบด้วย ตัวแปรแฝงสุขภาวะของครอบครัว และตัวบ่งชี้เชิงสาเหตุและผลของสุขภาวะของครอบครัว เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยครั้งนี้ประกอบไปด้วยแบบสัมภาษณ์ 2 ฉบับ ข้อมูลที่ได้จากการสัมภาษณ์นำมาวิเคราะห์เชิงเนื้อหา และแบบสอบถาม 2 ฉบับ ข้อมูลที่ได้จากการเก็บรวบรวมแล้วนำมาวิเคราะห์ด้วยเทคนิคการวิเคราะห์องค์ประกอบ เทคนิคการวิเคราะห์มิมิคโมเดล การทดสอบความเที่ยงตรงข้ามกลุ่มของโมเดลการวัด การวิเคราะห์จำแนกกลุ่ม การวิเคราะห์เปรียบเทียบค่าเฉลี่ยโดยใช้สถิติทดสอบ t-test และการวิเคราะห์สมการโครงสร้าง ผลการวิจัยพบว่า 1. สามารถค้นพบตัวบ่งชี้สำหรับการออกแบบการวัดสุขภาวะของครอบครัว ที่เหมาะสมกับบริบทของสังคมไทย ที่ได้จากการสัมภาษณ์กลุ่มเด็ก เยาวชน และผู้ปกครอง ประกอบด้วย 16 ตัวบ่งชี้ ได้แก่ 1) ระยะห่างภายในครอบครัว 2) การใช้เวลาร่วมกันในครอบครัว 3) คุณภาพของความสัมพันธ์ภายในครอบครัว 4) ความสัมพันธ์ภายในครอบครัว 5) การให้ความสำคัญกับครอบครัว 6) การสื่อสารในครอบครัว 7) ความรุนแรงในครอบครัว 8) เศรษฐกิจในครอบครัว 9) สิ่งเสพติดในครอบครัว 10) การพนันในครอบครัว 11) กรอบกติกา ในครอบครัว 12) สุขภาพกาย 13) สุขภาพจิต 14) หน้าที่ความ รับผิดชอบในครอบครัว 15) สื่อสังคมออนไลน์ และ16) การเผชิญปัญหา และอุปสรรค ของครอบครัว โดยในแต่ละตัวบ่งชี้ ประกอบด้วย 2 ตัวบ่งชี้ย่อย คือตัวบ่งชี้สุขภาวะเชิงภาวะวิสัย ซึ่งโดยสถานะเป็นตัวบ่งชี้เชิงสาเหตุ และตัวบ่งชี้เชิงอัตวิสัย โดยสถานะเป็นตัวบ่งชี้เชิงผล ยกเว้นตัวบ่งชี้ 13) สุขภาพจิต และ 16) การเผชิญปัญหา และอุปสรรค ของครอบครัว จะเป็นตัวบ่งชี้เชิงอัตวิสัย 2. ผลการประเมินความสอดคล้องของโมเดลการวัดสุขภาวะของครอบครัวของกลุ่มเด็ก เยาวชน และกลุ่มผู้ปกครอง พบว่า ในโมเดลองค์ประกอบเชิงยืนยันอันดับที่ 1 มีพิสัยค่าความเชื่อมั่นขององค์ประกอบ อยู่ระหว่าง 0.679 ถึง 0.975 โดยมีค่าน้ำหนักองค์ประกอบ อยู่ระหว่าง 0.335 ถึง 1.000 และมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 ทุกค่า ส่วนค่าความแปรปรวนร่วมระหว่างตัวแปรแฝงองค์ประกอบกับตัวบ่งชี้แต่ละตัวอยู่ระหว่าง ร้อยละ 11.00 ถึง 100.00 และในโมเดลองค์ประกอบเชิงยืนยันอันดับที่ 2 มีพิสัยค่าความเชื่อมั่นขององค์ประกอบ อยู่ระหว่าง 0.762 ถึง 0.972 โดยมีค่าน้ำหนักองค์ประกอบ อยู่ระหว่าง 0.381 ถึง 1.000 และมีนัยสำคัญทางสถิติ ที่ระดับ .05 ทุกค่า ส่วนค่าความแปรปรวนร่วมระหว่างตัวแปรแฝงองค์ประกอบกับตัวบ่งชี้แต่ละตัวอยู่ระหว่างร้อยละ 11.10 ถึง 100.00 3. ผลการทดสอบความไม่แปรเปลี่ยนของโมเดลการวัดอันดับที่ 1 และ 2 ระหว่างผู้ปกครองกับเด็ก เยาวชน ทั้ง 16 องค์ประกอบ ระหว่างผู้ปกครองกับเด็ก เยาวชนมีความไม่แปรเปลี่ยนบางส่วนระหว่างกลุ่ม หรือโมเดลการวัดองค์ประกอบระหว่างผู้ปกครองกับเด็ก เยาวชนมีค่าพารามิเตอร์ภายในโมเดลการวัดบางค่าที่แตกต่างกันที่ระดับนัยสำคัญ 0.05 มีเพียงโมเดลการวัดอันดับที่ 2 ขององค์ประกอบด้านการพนันในครอบครัว และองค์ประกอบด้านสื่อสังคมออนไลน์ ระหว่างผู้ปกครองกับเด็ก มีความไม่สอดคล้องกับข้อมูลเชิงประจักษ์ หมายความว่า องค์ประกอบด้านการพนันในครอบครัว และองค์ประกอบด้านสื่อสังคมออนไลน์ มีรูปแบบของโมเดลการวัดแตกต่างกัน 4. ผลการจัดกลุ่มระดับสุขภาวะของครอบครัว จำนวนกลุ่มที่เหมาะสมสำหรับการจัดกลุ่มระดับสุขภาวะของครอบครัว สำหรับกลุ่มตัวอย่างเด็ก เยาชน คือ 3 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มที่ 1 คือ กลุ่มความสัมพันธ์ กลุ่มที่ 2 คือ กลุ่มความรุนแรงและการพนัน และกลุ่มที่ 3 คือ กลุ่มเศรษฐกิจและสังคมออนไลน์ โดยตัวบ่งชี้ในทุกองค์ประกอบสามารถจัดกลุ่มระดับสุขภาวะของครอบครัว ออกเป็น 3 กลุ่ม ได้อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 และจำนวนกลุ่มที่เหมาะสมสำหรับการจัดกลุ่มระดับสุขภาวะของครอบครัว สำหรับกลุ่มตัวอย่างผู้ปกครอง คือ 3 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มที่ 1 คือ กลุ่มความสัมพันธ์ กลุ่มที่ 2 คือ กลุ่มความรุนแรงและการพนัน และกลุ่มที่ 3 คือ กลุ่มเศรษฐกิจ โดยตัวบ่งชี้ในทุกองค์ประกอบสามารถจัดกลุ่มระดับสุขภาวะของครอบครัว ออกเป็น 3 กลุ่ม ได้อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 5. ผลการเปรียบเทียบระดับสุขภาวะของครอบครัวระหว่างครอบครัวเดียวกับครอบครัวขยาย โดยกลุ่มตัวอย่างเด็ก เยาวชน มีค่าเฉลี่ยแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 จำนวน 1 ตัวบ่งชี้ และกลุ่มตัวย่างผู้ปกครอง มีค่าเฉลี่ยแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 จำนวน 10 ตัวบ่งชี้ 6. ผลการวิเคราะห์โมเดลความสัมพันธ์เชิงสาเหตุและผลของสุขภาวะของครอบครัวของกลุ่มตัวอย่างเด็กเยาวชน พบว่า มีความสอดคล้องกับข้อมูลเชิงประจักษ์ และการวิเคราะห์ค่าน้ำหนักอิทธิพลและ ค่าน้ำหนักองค์ประกอบของตัวแปรสาเหตุ ของแต่ละตัวบ่งชี้ทั้ง 7 ตัวบ่งชี้ มีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 ทุกค่า และการวิเคราะห์ค่าน้ำหนักอิทธิพลและค่าน้ำหนักองค์ประกอบของตัวแปรผล ของแต่ละตัวบ่งชี้ทั้ง 9 ตัวบ่งชี้ มีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 ทุกค่า และการวิเคราะห์คุณภาพของโมเดลการวัดในระดับองค์ประกอบแฝงในภาพรวมของการวัดองค์ประกอบของตัวแปรสาเหตุและตัวแปรผล มีค่าเฉลี่ยของความแปรปรวนที่สกัดได้ และมีค่าความเชื่อมั่นขององค์ประกอบ สูงกว่าเกณฑ์ที่กำหนด และกลุ่มตัวอย่างผู้ปกครอง พบว่า มีความสอดคล้องกับข้อมูลเชิงประจักษ์ และการวิเคราะห์ค่าน้ำหนักอิทธิพลและค่าน้ำหนักองค์ประกอบของตัวแปรสาเหตุ ของแต่ละตัวบ่งชี้ทั้ง 8 ตัวบ่งชี้ มีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 ทุกค่า และการวิเคราะห์ค่าน้ำหนักอิทธิพลและค่าน้ำหนักองค์ประกอบของตัวแปรผล ของแต่ละตัวบ่งชี้ทั้ง 9 ตัวบ่งชี้ มีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 ทุกค่า และ การวิเคราะห์คุณภาพของโมเดลการวัดในระดับองค์ประกอบแฝงในภาพรวมของการวัดองค์ประกอบของตัวแปรสาเหตุและตัวแปรผล มีค่าเฉลี่ยของความแปรปรวนที่สกัดได้ และมีค่าความเชื่อมั่นขององค์ประกอบ สูงกว่าเกณฑ์ที่กำหนด

Abstract: The purposes of this study were 1) to develop a model for family well-being measurement, 2) to test cross validity of the developed model for family well-being measurement, 3) to categorize families according to family well-being, 4) to compare the differences between family well-being and family characteristics, and 5) to test validity of a causal relationship model of the family well-being measurement. The study were separated into 2 phases including phase 1) a qualitative research employing an in-depth interview to gather information from a group of participants of 5 parents and 11 youths, and phase 2) a quantitative process utilizing a set of questionnaire to the samples of 730 parents and 775 youths. The variables used in the study included latent variables of family well-being and casual indicators of family well-being. The instruments were 2 sets of interview used in information gathering in content analysis process and 2 sets of questionnaires used in quantitative data collection. The data gain from the questionnaires were analyzed by factor analysis, analysis of MIMIC model, Invariance Model, cluster analysis, t-test, and Structural Equation Modeling Analysis. The results of the study were as follows. 1. An appropriate measuring model of Thai family well-being developed from the data collected by the processes of interview from youths and parents consisted of 16 indicators including 1) distances among family members, 2) times a family spends together, 3) quality of relationships in a family, 4) relationships in a family, 5) prioritization of family, 6) Family communication, 7) violence in family, 8) family economy, 9) uses of addictive substances in family, 10) family connection to gambling, 11) family regulations, 12) health, 13) Mental health, 14) responsibility in family, 15) online media, and 16) family obstacles. All the indicators were found to be subjective. 2. The results of congruence of the developed measuring model for family well-being evaluation indicated that the first confirmatory factor analysis model was found to have reliability between 0.679 to 0.975, Factor loading between 0.335 to 1.000, and significant difference at .005. Variance of latent variables of factors were found from 11.00 to 100.00. The second confirmatory factor analysis model was found to have reliability from 0.762 to 0.972, Factor loading between 0.381 to 1.000, and significant difference at .005. Variance of latent variables of factors were found from 11.10 to 100.00. 3. In terms of invariance of 1st and 2nd measuring model of 16 factors between parents and youths, it was found that invariance was found in some indicators. Parameters in the model was found with a significant differences at the statistical level of 0.05. However, in the second confirmatory factor analysis model in the component of family connection to gambling and online media between parents and youth were found to be incongruent with empirical evidences. It could be implied that the mentioned components show different methods of measurement. 4. The factors in family well-being measurement for youths could be categorized into 3 main groups including 1) relationship, 2) violence and bet, and 3) economy and online society. All of the categories could be used in family well-being measurement with the significant differences at 0.05. Moreover, the factors in family well-being measurement for parents could be categorized into 3 main groups including 1) relationship, 2) violence and bet, and 3) economy. All of the categories could be used in family well-being measurement with the significant differences of 0.05. 5. The comparison of family well-being between the single families and extended families among youths showed a significant difference at statistical level of 0.05 in 1 indicators and 10 indicators in the parent comparison. 6. An analysis of a causal relationship model of the family well-being among samples of youth indicated the congruence with empirical data. The analysis of the weight values and factor load of causal factors among 7 indicators were found with significant difference at the statistical level of .05. The analysis of the weight values and factor load of output variables among 9 indicators were found with significant difference at the statistical level of .05. The analysis of quality of the measuring model for latent factors in the holistic assessment of both casual and output variables indicated Average variance extracted and reliability that was over the set criteria. An analysis of a causal relationship model of the family well-being among samples of parents indicated the congruence with empirical data. The analysis of the weight values and factor load of causal factors among 8 indicators were found with significant difference at the statistical level of .05. The analysis of the weight values and factor load of output variables among 9 indicators were found with significant difference at the statistical level of .05. The analysis of quality of the measuring model for latent factors in the holistic assessment of both casual and output variables indicated Average variance extracted and reliability that was over the set criteria

มหาวิทยาลัยบูรพา. สำนักหอสมุด

Address: ชลบุรี

Email: buulibrary@buu.ac.th

Name: เสกสรรค์ ทองคำบรรจง

Role: อาจารย์ที่ปรึกษาหลัก

Name: วรากร ทรัพย์วิระปกรณ์

Role: อาจารย์ที่ปรึกษาร่วม

Created: 2562

Modified: 2564-05-13

Issued: 2564-05-13

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

CallNumber: ว 613 ก813ส

tha

DegreeName: ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต

Level: ปริญญาเอก

Descipline: วิจัย วัดผลและสถิติการศึกษา

Grantor: มหาวิทยาลัยบูรพา

©copyrights มหาวิทยาลัยบูรพา

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	55810087.pdf	16.53 MB	25	2025-08-02 13:53:52

ใช้เวลา

0.020263 วินาที