การสำรวจความหลากหลายและการอนุรักษ์พันธุ์ข้าวพื้นเมืองในอำเภอบางบาล จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

Name: กิตติพจน์ งามฉวี ...[และคณะ]

keyword: ข้าวพันธุ์พื้นเมือง-การอนุรักษ์

Abstract: การสำรวจความหลากหลายและอนุรักษ์พันธุ์ข้าวพื้นเมือง ในอำเภอบางบาล จังหวัดพระนครศรีอยุธยาครั้งนี้ เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม ซึ่งมีวัตถุประสงค์เพื่อสำรวจความหลากหลายและศึกษาหาแนวทางการอนุรักษ์ พันธุ์ข้าวพื้นเมือง ในอำเภอบางบาล โดยใช้ วิธีวิจัยด้วยการจัดเวทีประชาคม สัมภาษณ์ชาวนา ศึกษาสัณฐานวิทยา และดีเอ็นเอของข้าวพื้นเมืองในระดับห้องปฏิบัติการ จัดทำฐานข้อมูลและบทเรียนวิทยาศาสตร์ท้องถิ่น ผลการวิจัยพบว่า ความหลากหลายของพันธุ์ข้าวพื้นเมืองในอำเภอบางบาลนั้น ในอดีตมีถึง 35 ชื่อพันธุ์ แต่ยังคงปลูกกันอยู่เพียง 13 ชื่อพันธุ์ ได้แก่ ขาวมะลิ ปิ่นแก้ว ขาวลำใย ชมทุ่ง มะลิเลื้อย พม่าแหกคุก ขาวพิจิตร พวง ขาวหลวง ขาวตาบุญ จำปาเป๋ พวงเบา และขาวเมล็ดเล็ก ส่วนแนวทางการอนุรักษ์นั้น ได้ดำเนินการ 5 แนวทาง คือ แนวทางที่หนึ่ง ศึกษาสัณฐานวิทยา ซึ่งพบว่าทุกชื่อพันธุ์เป็นข้าวขึ้นน้ำ มีลำต้นสูง 160 - 295 ซ.ม. การแตกกอมีตั้งแต่ 2 - 9 ต้นต่อกอ ขนาดของใบอยู่ระหว่าง 1.3 x 41.5 ซ.ม. ถึง 2 x 65 ซ.ม. ลิ้นใบมีสีขาว 9 ชื่อพันธุ์ มีสีเขียว 3 ชื่อพันธุ์ และมีสีเหลือง 1 ชื่อพันธุ์ หูใบสีเขียว คอรวงยาว 7 ชื่อพันธุ์ และสั้น 6 ชื่อพันธุ์ การแตกระแง้ ปานกลาง 7 ชื่อพันธุ์ ถี่ 4 ชื่อพันธุ์ และห่าง 2 ชื่อพันธุ์ ข้าวเปลือกมีสีฟาง 12 ชื่อพันธุ์ และสีเหลือง 1 ชื่อพันธุ์ ข้าวกล้องมีสีน้ำตาลอ่อน 11 ชื่อพันธุ์ และสีน้ำตาลเข้ม 2 ชื่อพันธุ์ รูปร่างของเมล็ด ยาวเรียว 10 ชื่อพันธุ์ และป้อม 3 ชื่อพันธุ์ และวันออกดอกอยู่ระหว่างกลางเดือนพฤศจิกายนถึงต้นเดือน ธันวาคม แนวทางที่สอง ศึกษาลายพิมพ์ดีเอ็นเอ โดยใช้เอนไซม์ตัดจำเพาะ λ - hind 3 และมี C44 เป็นไพรเมอร์ พบว่า ขาวตาบุญ พวง และขาวหลวง ให้รูปแบบลายพิมพ์ดีเอ็นเอจากการตัดที่เหมือนกัน ซึ่งแสดงว่าข้าวทั้ง 3 ชื่อพันธุ์ มีความ คล้ายคลึงกันของลำดับนิวคลีโอไทด์บนลายพิมพ์ดีเอ็นเอ จึงมีความเป็นไปได้ว่าจะเป็นข้าวพันธุ์เดียวกันหรือเป็นพันธุ์ที่มีความ ใกล้ชิดกัน นอกจากนี้ขาวแก้ว และมะลิเลื้อย ก็ให้รูปแบบลายพิมพ์ดีเอ็นเอแบบเดียวกัน ส่วนพันธุ์อื่น ๆ มีรูปแบบลายพิมพ์ที่ เป็นเอกลักษณ์ อย่างไรก็ตามจากรูปแบบลายพิมพ์ดีเอ็นเอ ยังไม่สามารถใช้ในการระบุสายพันธุ์ได้ ทำได้เพียงแยกความ แตกต่างของแต่ละสายพันธุ์ หรือใช้จัดกลุ่มเท่านั้น แนวทางที่สาม จัดทำฐานข้อมูลข้าวพื้นเมือง ในรูปสื่ออิเล็กทรอนิกสประกอบด้วยภาพถ่าย และลักษณะทางสัณฐานวิทยา แนวทางที่สี่ จัดทำบทเรียนวิทยาศาสตร์ท้องถิ่น ทั้งระดับพื้นฐาน การศึกษา และระดับอุดมศึกษา แนวทาง ที่ห้า ร่วมมือกันระหว่างคณะผู้วิจัย วิทยากรด้านวิจัยข้าว และชาวนาดำเนินการ อนุรักษ์ข้าวพื้นเมืองในแหล่งที่ปลูก (insitu conservation)

มหาวิทยาลัยราชภัฏพระนครศรีอยุธยา

Name: สำนักงานคณะกรรมการการอุดมศึกษาป

Created: 2548

Modified: 2553-06-09

Issued: 2553-06-09

บทความ/Article

application/octet-stream

tha

©copyrights มหาวิทยาลัยราชภัฏพระนครศรีอยุธยา

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	ลงวารสารผลงาน......11.pdf	306.82 KB	475	2024-06-19 23:26:10

ใช้เวลา

0.016441 วินาที