รูปแบบการพึ่งตนเองผ่านกระบวนการวิสาหกิจชุมชน : กรณีศึกษาการ แปรรูปผลิตภัณฑ์กล้วยตากบ้านจำปาทอง ตำบลโพประจักษ์ อำเภอท่าช้าง จังหวัดสิงห์บุรี

Self-reliance Model through Community Enterprise: A Case Study of Banchampathong Banana Product Processing, Phoprajak Subdistrict, Thachang District, Singburi Province

Name: พระมหาวันเฉลิม สุวทิตฺตเมธี (สุวทิตย์)

keyword: การพึ่งตนเอง

; วิสาหกิจชุมชน

; กล้วยตาก

; แปรรูปผลิตภัณฑ์กล้วยตากบ้านจำปาทอง

Abstract: การวิจัยครั้งนี้ เป็นการศึกษาเกี่ยวกับรูปแบบการพึ่งตนเองผ่านกระบวนการวิสาหกิจชุมชน : กรณีศึกษาการแปรรูปผลิตภัณฑ์กล้วยตากบ้านจำปาทอง ตำบลโพประจักษ์ อำเภอท่าช้าง จังหวัดสิงห์บุรี มีวัตถุประสงค์เพื่อ ๑) เพื่อศึกษาการจัดการของวิสาหกิจชุมชนกล้วยตากบ้านจำปาทอง ตำบลโพประจักษ์ อ.ท่าช้าง จ.สิงห์บุรี ๒) เพื่อศึกษากระบวนการพึ่งพาตนเองของวิสาหกิจชุมชนกล้วยตากบ้านจำปาทอง ตำบลโพประจักษ์ อ.ท่าช้าง จ.สิงห์บุรี ๓) เพื่อเสนอรูปแบบการพึ่งตนเองในท้องถิ่นอย่างยั่งยืนของวิสาหกิจชุมชนกล้วยตากบ้านจำปาทอง ตำบลโพประจักษ์ อ.ท่าช้าง จ.สิงห์บุรี การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยใช้แบบสัมภาษณ์เชิงลึก (In-depth Interview) กับผู้ให้ข้อมูลสำคัญ (Key Informants) จำนวน ๒๐ ท่าน คือ สมาชิกกลุ่มวิสาหกิจชุมชนกล้วยตากบ้านจำปา ประธานกลุ่ม ๑ ท่าน สมาชิกกลุ่ม ๘ ท่าน ปราชญ์ชาวบ้าน ๑ ท่าน ลูกค้า/คนในชุมชน ๕ ท่าน หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ๕ หน่วยงาน วิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์เนื้อหา ผลการศึกษาพบว่า ๑. เศรษฐกิจในชุมชนบ้านจำปาทอง เป็นไปตามวิถีชีวิตของชาวบ้าน มีการทำไร่ทำนา เป็นรายได้หลักทำให้เกิดระบบเศรษฐกิจชุมชนพึ่งตนเอง ชุมชนบ้านจำปาทอง ประสบปัญหากล้วยที่มีมากเกินไป ทางกลุ่มได้มองเห็นสภาพปัญหาของชุมชนที่มีกล้วยน้ำหว้าเป็นจำนวนมากและมีราคาถูก จึงจัดตั้งกลุ่มเพื่อแปรรูปกล้วยตาก นำภูมิปัญญาชาวบ้านที่มีมาประยุกต์ใช้ เพื่อสร้างมูลค่าราคาให้เพิ่มขึ้น การจัดการกลุ่มวิสาหกิจชุมชนกล้วยตากบ้านจำปาทอง มีผู้นำและสมาชิก โดยการทำตามหน้าที่ มีการกระจายหน้าที่ให้แต่ละฝ่ายดำเนินงานอย่างเต็มที่ กลุ่มวิสาหกิจกล้วยตากบ้านจำปาทอง มีการดำเนินงานโดยหน่วยงานภาครัฐเข้ามามีส่วนร่วม เป็นรับรองการดำเนินงานของกลุ่มวิสาหกิจชุมชนกล้วยตากบ้านจำปาทองและสินค้าของกลุ่มวิสาหกิจกล้วยตากบ้านจำปาทอง จากอำเภอท่าช้าง หน่วยงานเกษตรอำเภอท่าช้าง ให้เป็นสินค้า OTOP และหน่วยงานพัฒนาการชุมชนอำเภอท่าช้าง ให้จดทะเบียนเป็นสินค้าวิสาหกิจชุมชน ๒. กระบวนการพึ่งตนเองของกลุ่มวิสาหกิจชุมชนกล้วยตากบ้านจำปาทอง มีการพึ่งตนเอง ๕ ด้าน คือ ๑) การพึ่งตนเองด้านเศรษฐกิจ ของกลุ่มวิสาหกิจชุมชนบ้านจำปาทอง การลงทุน หรือการใช้เงินของกลุ่ม ทางกลุ่มใช้หลักการไม่ฟุ่มเฟือย มีนโยบายการรู้จักประหยัด อดออม มีการปรับตัวให้เข้ากับเศรษฐกิจของชุมชน กลุ่มสามารถพึ่งพาชุมชนได้ และชุมชนก็สามารถพึ่งพากลุ่มได้เช่นเดียวกัน ๒) การพึ่งตนเองด้านสังคม พึ่งพาอาศัยกันของคนในชุมชน ช่วยเหลือซึ่งกันและกันของคนในชุมชน สร้างความรักความสามัคคี เป็นชุมชนที่มีความเข้มแข็งในด้านการพึ่งพาตนเอง จึงเป็นแหล่งเรียนรู้แก่ชุมชนอื่นๆ ๓) การพึ่งตนเองด้านทรัพยากร ซึ่งประกอบด้วย ทรัพยากรบุคคล มีคณะทำงานที่มีคุณภาพ พึ่งพาอาศัยกัน มีความสามัคคีกันในกลุ่ม ทำงานร่วมกันโดยเป็นลักษณะเป็นครอบครัว ทรัพยากรธรรมชาติก็คือ กล้วยน้ำหว้าที่มีอยู่ในชุมชนซึ่งสามารถลดต้นทุนในการผลิตได้ และทรัพยากรที่เป็นองค์ความรู้ที่เป็นทรัพย์สินทางปัญญา ซึ่งได้รับการถ่ายทอดเป็นมรดกทางปัญญามาจากบรรพบุรุษ การมีความรู้ในการใช้ภูมิปัญญาประยุกต์ใช้ในการผลิต เกิดรายได้หมุนเวียนภายในชุมชน ๔) การพึ่งพาตนเองด้านเทคโนโลยี กลุ่มได้นำเทคโนโลยีมาประยุกต์ใช้กับภูมิปัญญาท้องถิ่นได้อย่างเหมาะสม และยังมีการนำเทคโนโลยีมาประยุกต์ใช้ในการสื่อสาร ให้การดำเนินงานธุรกิจของกลุ่มในชุมชนเป็นได้อย่างดี และมีคุณภาพการทำงานที่ดียิ่งขึ้น ๕) การพึ่งพาตนเองด้านจิตใจ อันดับแรกมีผู้นำ คือ ประธานกลุ่ม ที่มีความขยัน มีทัศนคติ วิสัยทัศน์ที่กว้างไกล มีการวางแผนการทำงานที่เป็นขั้นตอน เป็นระบบ สามารถเป็นที่ยึดเหนี่ยวจิตใจของสมาชิกได้ อันดับที่สองเน้นเรื่องความโปร่งใสในการทำงาน เมื่อกลุ่มสามารถสร้างโปร่งใส ความสบายใจแก่สมาชิกและผู้ที่มาตรวจสอบได้ การทำงานของกลุ่ม กลุ่มสามารถดำเนินไปได้อย่างยั่งยืน ๓. โดยสรุปกระบวนการพึ่งตนเอง ๕ ด้าน ของกลุ่มวิสาหกิจชุมชนกล้วยตากบ้านจำปาทอง โดยนำหลักธรรมและหลักเศรษฐกิจพอเพียง มาบูรณาการ ได้ดังนี้ ๑) การพึ่งตนเองด้านเศรษฐกิจ บูรณาการเข้ากับหลักเศรษฐกิจพอเพียง ๒) การพึ่งตนเองด้านสังคมบูรณาการเข้ากับหลักเมตตา ๓) การพึ่งตนเองด้านทรัพยากรธรรมชาติ บูรณาการเข้ากับหลักปัญญา ๔) การพึ่งพาตนเองทางด้านเทคโนโลยี บูรณาการเข้ากับหลักปัญญา ๕) การพึ่งพาตนเองด้านจิตใจ บูรณาการเข้ากับหลัก ธรรมาภิบาลและวิริยะอุตสาหะ

Abstract: This research is to study self-reliance model through community enterprise: a case study of Banchampathong Banana Product Processing, Phoprajak Subdistrict, Thachang District, Singburi Province. There are three main objectives: i) to study management of community enterprise of Banchampathong Banana Product Processing, Phoprajak Subdistrict, Thachang District, Singburi Province, ii) to study self-reliance process of community enterprise of Banchampathong Banana Product Processing, Phoprajak Subdistrict, Thachang District, Singburi Province, and iii) to present sustainable local self-reliance model of community enterprise of Banchampathong Banana Product Processing, Phoprajak Subdistrict, Thachang District, Singburi Province. The qualitative research was carried out in this study. In-depth interview of 20 key informants including president, 8 members, local scholar, 5 customers, 5 representatives of related agencies, was employed for data collection. The content analysis technique was used for data analysis. The findings of this study were concluded as follows: 1.Banchampathong community economy exists and depends upon the ways of life of villagers like agriculture is the main source of their income resulting the rise of self-reliant community economy. Banchampathong community experienced over-produced banana and low prices, they decided to set up club to banana processing by applying local wisdom in order to add value of their products. The establishment of community enterprise of Banchampathong Banana Product Processing is the co-working spirit between its leader and members by entrusted roles and duties to work hard for the sake of their community’s benefits. This enterprise is welcome all agencies concerned both public and private to participate in support and help. At the present, the banana products have been certified as the best OTOP (One Tambon One Product) of Thachang District and was registered as the product of community enterprise. 2.The process of self-reliance of community enterprise of Banchampathong Banana Product Processing consisted of 5 aspects: i) for economic self-reliance, it was observed that investment and expenditure of the group has to conform to the principles of “spend less invest moderately”. Its policy is to economizing and savings and adjusting in community economy context. Group and community depend upon each other. Ii) For social self-reliance, it was revealed that every one in the community is dependent to each other. They help each other and live together in harmonious atmosphere. It is regarded as outstanding self-reliant community and as learning source of other communities. Iii) Regarding to resource self-reliance, it was depicted that there are qualified and efficient community enterprise committee, spirit of harmony and team working like members of same family was praised in this group. Raw banana in community is considered as the save cost of this enterprise. In addition, local wisdom as the community heritage was used and applied in producing process. These bring about the circulation of income within community. Iv) For technological self-reliance, it was observed that there was suitable usage of technology and local wisdom in an appropriate manner and there brought technology for communication in order to develop the community enterprise management for its best performance and efficiency. v) For spiritual self-reliance, it was indicated that firstly, its president is diligent and works hard, able to lead the group, have vision and skills in planning and systematic working and finally he has been entrusted by committee and members of the group. Secondly, it was emphasis more on working transparency. This brings about the trustworthiness among members and leads to sustainable function of the group. 3.In summary, the 5 aspects of self-reliance process of community enterprise of Banchampathong Banana Product Processing, integrated with Dhamma and sufficiency economy principles revealed that: i) economic self-reliance integrated with sufficiency economy principle, ii) social self-reliance integrated with loving-kindness (Metta), iii) natural resource self-reliance integrated with wisdom, iv) technological self-reliance integrated with wisdom, and v) spiritual self-reliance integrated with good governance and right effort (Viriya).

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. ส่วนหอสมุดกลาง

Address: พระนครศรีอยุธยา

Email: library@mcu.ac.th

Name: โกนิฏฐ์ ศรีทอง

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: วสันต์ ลิ่มรัตนภัทรกุล

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2562

Modified: 2562-09-27

Issued: 2562-09-27

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: สาขาวิชาการพัฒนาสังคม

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	MCU62020121.pdf	15.08 MB	87	2025-05-12 21:50:59

ใช้เวลา

0.022088 วินาที