การศึกษาวิเคราะห์ความสัมพันธ์ของอิทธิบาท 4 เพื่อความสำเร็จ

A Study of the Connection of the Four Paths for Accomplishment

Name: พระชวัลวิทย์ อคฺคธมฺโม (เจนดลวาการ)

keyword: อิทธิบาท 4

Abstract: วิทยานิพนธ์นี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ ๑) ศึกษาอิทธิบาทที่ปรากฏในพระไตรปิฎก ๒) ศึกษาความสัมพันธ์ของอิทธิบาท ๔ เพื่อความสำเร็จ ๓) วิเคราะห์ความสัมพันธ์ของอิทธิบาทธรรม โดยในการศึกษาครั้งนี้เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ ด้วยการสืบค้นข้อมูลจากเอกสาร ที่เกี่ยวข้องกับการศึกษาวิเคราะห์อิทธิบาทที่ปรากฏอยู่ในพระไตรปิฎก ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย รวมทั้งสื่อและสิ่งพิมพ์ชนิดอื่น ๆ ผลการวิจัยพบว่า ๑. สาระสำคัญของอิทธิบาท ๔ นั้นเป็นไปเพื่อความสำเร็จ อันประกอบด้วย ฉันทะ วิริยะ จิตตะ และวิมังสา ธรรมทั้งสี่ประการนี้เป็นไปเพื่อสมาธิ คือมีใจรัก พากเพียร ใส่ใจจดจ่อ และใช้ปัญญาสอบสวน ในการทำสมาธิให้จิตสงบระงับตั้งมั่น เพื่อขจัดอาสวะสู่ความหลุดพ้นมีอิสรภาพทางจิตวิญญาณ โดยมีความสำเร็จทางอภิญญาญาณในด้านต่าง ๆ ที่เกิดจากสมาธิเป็นผลพลอยได้ ๒. อิทธิบาทเป็นคุณธรรมที่มีความสัมพันธ์เกื้อหนุนกันและกันในธรรมแต่ละข้อ คือประกอบด้วย ฉันทะ วิริยะ จิตตะ วิมังสา ธรรมทั้ง ๔ ประการนี้ต้องหลอมรวมเป็นหนึ่งเดียวกัน จะขาดข้อหนึ่งข้อใดไปไม่ได้ เพราะอิทธิบาท ๔ นั้นมีความสัมพันธ์กันอยู่ในตัว ไม่เพียงสัมพันธ์กันอยู่ในตัวเองเท่านั้น อิทธิบาท ๔ ยังสัมพันธ์กันอยู่กับธรรมข้ออื่นอีกด้วยอย่างสมาธิและปธานสังขาร เมื่อครบองค์ประกอบตามนี้ จึงจักถือว่าอิทธิบาท ๔ เป็นสูตรแห่งความสำเร็จที่ทรงประสิทธิภาพ ตรงตามเป้าประสงค์ที่พระพุทธองค์ตรัสไว้ในพระไตรปิฎกอย่างแท้จริง ๓. ผลการวิเคราะห์ความสัมพันธ์ของอิทธิบาท ๔ พบว่าปัจจัยสำคัญที่ทำให้คนไม่ประสบความสำเร็จนั้นเกิดจากขาดฉันทะ ขาดวิริยะ ขาดจิตตะ ขาดวิมังสา เมื่อบุคคลขาดอิทธิบาทข้อหนึ่งข้อใดในธรรมทั้งสี่ประการนี้ ย่อมส่งผลโดยตรงต่อระบบความเชื่อ ทัศนคติ นิสัย และพฤติกรรมของเขา ซึ่งชุดความคิดความเชื่อเหล่านี้เองที่ทำให้มนุษย์แตกต่างกัน ระหว่างคนที่ประสบความสำเร็จกับคนที่ไม่ประสบความสำเร็จ สาเหตุสำคัญก็มาจากขาดคุณธรรมสู่ความสำเร็จ คือ อิทธิบาท ๔ นั่นเอง

Abstract: The purposes of this research are; 1) to study the Four Paths of Success that appear in the Tipitaka, 2) to study the connection of the four Paths of success for accomplishment, 3) to study and analize the Four Paths of Success. Qualitative and Documentary Research was used for this study. The researcher searched the information from the Tipitaka Mahachulalongkornrajavidyalaya University, commentaries, books and other related works. The result of study shows as 1) The characteristics of the Four Paths of Success for Accomplishment comprises Chanda; love of work, Viriya; tenacity, Citta: dedication Vimaṁsā: circumspection. The practice of meditation is to tranquil mind and removes all defilements, and gain the freedom of spirit and mind, ends with obtaining enlightment and also achieving some supernatural aspects. 2) The Four Paths of Success should come together in mutual conditionality and hierachchical dependence as, Chanda; Love of work, Viriya; tenacity, Citta; dedication, Vimaṁsā; circumspection without the absence of any and of mutually firmly support of each, canlead to accomplishment efficiently and effectively according to Buddha’s Teaching. 3) The study shows that the lack of Chanda, Viriya, Citta, Vimaṁsā can make one fail to reach the goal of success and directly result in the differences of attitude behavior and belief among the individuals. Between the successful and the unsuccessful the substantial causes are from the visualization and realization the Four Paths of Success for accomplishment.

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. ส่วนหอสมุดกลาง

Address: พระนครศรีอยุธยา

Email: library@mcu.ac.th

Name: พระเมธีวรญาณ

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: พระมหาสุขสันติ์ สุขวฑฺฒโน

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2561

Modified: 2562-08-28

Issued: 2562-08-28

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: สาขาวิชาพระไตรปิฎกศึกษา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	MCU62021302.pdf	1.67 MB	29	2025-05-02 07:54:32

ใช้เวลา

0.01937 วินาที