การวิเคราะห์แนวคิดเรื่องขันธ์ 5 ในเชิงอภิปรัชญา

An Analytical Concept of the Momentariness in Madhyamika Philosophy

Name: พระมหาไพฑูรย์ สิริธมฺโม / ชัยกุง

keyword: ขันธ์ 5

Abstract: การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ คือ ๑) เพื่อศึกษาปัญหาอภิปรัชญาในพุทธปรัชญาเถรวาท ๒) เพื่อศึกษาแนวคิดเรื่องขันธ์ ๕ ในพุทธปรัชญาเถรวาท ๓) เพื่อวิเคราะห์แนวคิดเรื่องขันธ์ ๕ ในเชิงอภิปรัชญา การวิจัยในครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพใช้วิธีวิเคราะห์เชิงพรรณนา ผลการวิจัยพบว่า อภิปรัชญาในพุทธปรัชญานั้นมีลักษณะที่ต่างจากทัศนะแบบตะวันตก ซึ่งไม่ใช่เป็นลักษณะการคาดเก็งความจริง หรืออนุมานถึงความน่าจะเป็นของสรรพสิ่ง หากแต่เป็นการแสดงถึงความจริงของสรรพสิ่งตามที่มันเป็น พุทธปรัชญาสอนหลักความจริงว่า สิ่งทั้งหลายทั้งปวง ไม่ว่าจะเป็นคนสัตว์หรือสิ่งของ เป็นรูปธรรมหรือนามธรรม เป็นเรื่องทางวัตถุหรือเป็นเรื่องจิตใจ ทั้งหมดล้วนเป็นไปตามหลักธรรมดาแห่งเหตุปัจจัย เป็นเรื่องของปัจจัยสัมพันธ์ ปัญหาทางอภิปรัชญาในพระพุทธศาสนามาสามารถสรุปได้ ๒ แนวคิดหลัก คือ สัสสตทิฏฐิ ความเห็นว่าเที่ยง, ความเห็นว่าอัตตาและโลกเที่ยงแท้ยั่งยืนคงอยู่ตลอดไป และอุจเฉททิฏฐิ ความเห็นว่าขาดสูญ, ความเห็นว่าอัตตาและโลกซึ่งจักพินาศขาดสูญหมดสิ้นไป ขันธ์ ๕ เป็นการรวมส่วนประกอบของกระบวนการแห่งชีวิต ได้แก่ รูป (กาย) เวทนา (ความรู้สึก) สัญญา (ความจำ) สังขาร (สิ่งปรุงแต่ง) วิญญาณ (ความแจ้ง) หรือเรียกอีกอย่างว่ารูปและนาม (กายกับจิต) เป็นกระบวนการที่เกิดขึ้นและมีการทำงานร่วมกันไม่อาจแยกออกจากกันได้ พุทธปรัชญามองชีวิตในลักษณะวิเคราะห์ (Analysis) แยกองค์ประกอบใหญ่เป็นชิ้นส่วนย่อย เราจะเห็นว่าแท้ที่จริงแล้วตัวตนที่แท้จริงก็มาจากการประชุมกันของธาตุต่างๆ พระพุทธเจ้าทรงแสดงเรื่องของขันธ์ ๕ เพื่อความคลายยึดมั่นถือมั่น แสดงเรื่องทุกข์และความดับแห่งทุกข์ โดยการทำความเข้าใจเรื่องขันธ์ ๕ นั่นเอง พุทธปรัชญาเป็นทฤษฎีความเป็นจริงแบบวิภัชชวาท คือ ทฤษฎีความเป็นจริงที่ว่าด้วยการกล่าว จำแนก แยกแยะ ความจริงในพุทธปรัชญาจัดเป็นสัจนิยม (Realism) ที่ถือว่าโลกทางกายภาพนอกตัวเรามีอยู่จริงและมีความเป็นจริงในตัว ไม่ขึ้นกับความคิด ความเห็น หรือความรู้ของมนุษย์ เรื่องของขันธ์ ๕ ไม่ใช่เป็นเพียงการทำความเข้าใจในปัญหาทางอภิปรัชญาเท่านั้น แต่ยังเป็นการทำความเข้าใจในความจริงของชีวิตตลอดทั้งสาย การเข้าถึงหลักความจริงในพระพุทธศาสนา (นิพพาน) สามารถเข้าได้ด้วยการปฏิบัติตนให้พ้นจากกิเลสเท่านั้น

Abstract: The aims of this qualitative research were: 1) to study the metaphysic problems in Theravada Buddhist philosophy; 2) to study the concept of Five Aggregates in Theravada Buddhist philosophy; 3) to analyze the concept of Five Aggregates in Theravada Buddhist philosophy by using the descriptive analysis. The research results were as follows: The metaphysics in Buddhist philosophy is different from Western views. It is not a true speculation or infers the probability of things but it represents the truth of all things as it is. Buddhist philosophy teaches the truth that all things whether people, animals or things in concrete or abstract forms are an object or a matter of mind. All are in accordance with the common principles of factors and are a matter of relative factors. The problems of metaphysics in Buddhism can be summed up in two views: sassata-diṭṭhi (eternalism), the view of permanence of self and world; uccheda-diṭṭhi (annihilationism), the view of distinction of self and world. Five Aggregates (pañca-khandha, Five Groups of Existence) is the composition of life processes: corporality (rūpa), sensation (vedanā), perception (saññā), mental formation (saṅkhāra) and consciousness (viññāṇ), in other words called ‘material and abstract (body and mind)’ which is the rising process and co-operation without discrimination. Buddhist philosophy views life in an analytical manner, separating large elements into sub-parts and we will see that the truth that the true self is from the meeting of various elements. The Lord Buddha expressed the story of the Five Aggregates to be relieved. He showed the suffering and the extinguishing of suffering by understanding the five aggregates. ¬Buddhist philosophy is the theory of realism appeared in a form of the dialectic theory. The term is a theory of reality by saying and distinguishing the truth. In Buddhist philosophy, it is recognized as realism that assumes the physical world outside us exists and is true, does not depend on ideas, opinions or knowledge of human beings. The Five Aggregates is not only about understanding the metaphysical problems but also understanding the truth of life throughout and access to the principles of truth in Buddhism (Nirvana) which can only be achieved by being free from the defilement.

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. ส่วนหอสมุดกลาง

Address: พระนครศรีอยุธยา

Email: library@mcu.ac.th

Name: พระครูภาวนาโพธิคุณ

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: จักรพรรณ วงศ์พรพวัณ

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2561

Modified: 2562-08-14

Issued: 2562-08-14

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรดุษฎีบัณฑิต

Level: ปริญญาเอก

Descipline: สาขาวิชาปรัชญา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	MCU620103010.pdf	2.14 MB	67	2025-03-14 06:32:09

ใช้เวลา

0.019532 วินาที