การสร้างกระบวนการเรียนรู้ตามหลักไตรสิกขาเพื่อพัฒนานักเรียนในโรงเรียนวิถีพุทธ สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษา อุดรธานี เขต 1

Creating a Learning Process Applying Tripitaka to Develop Students in Buddhist Denominational School under UdonThani Primary Educational Service Area Office 1

Name: วิทยา ประวะโข

keyword: ประถมศึกษา

; โรงเรียนวิถีพุทธ

; ไตรสิกขา

; สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา

Abstract: การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อ ๑) ศึกษารูปแบบและกระบวนการเรียนรู้ตามหลักไตรสิกขา ๒) เพื่อสร้างกระบวนการเรียนรู้ตามหลักไตรสิกขาเพื่อพัฒนานักเรียนโรงเรียนวิถีพุทธในสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุดรธานี เขต ๑ และ ๓) เพื่อเสนอแนวทางการพัฒนาการเรียนรู้ตามหลักไตรสิกขาของนักเรียนโรงเรียนวิถีพุทธ ในสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุดรธานี เขต ๑ วิธีการดำเนินการวิจัย เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพโดยใช้การตรวจสอบเอกสาร การสังเกต และสัมภาษณ์ วิเคราะห์ข้อมูลแบบพรรณนา ผลการศึกษา พบว่า รูปแบบและกระบวนการเรียนรู้ตามหลักไตรสิกขาคือหลักการพัฒนาชีวิตเพื่อให้ประสบผลสำเร็จและเป็นคนสมบูรณ์แบบตามแนวพุทธ มีหลักสำคัญ ๓ ประการคือ ๑) อธิสีลสิกขา คือ ศึกษาเรื่องศีล อบรมปฏิบัติให้ถูกต้องดีงาม ๒) อธิจิตตสิกขา คือ ศึกษาเรื่องจิต อบรมจิตให้สงบมั่นคงเป็นสมาธิ ๓) อธิปัญญาสิกขา คือ ศึกษาเรื่องปัญญาอบรมตนให้เกิดปัญญาแจ่มแจ้ง การสร้างกระบวนการเรียนรู้ตามหลักไตรสิกขาเพื่อพัฒนานักเรียนนั้น ทางพระพุทธศาสนาจัดวางเป็นหลักเรียกว่า ไตรสิกขา คือ ศีล สมาธิ ปัญญา ซึ่งถือว่าเป็นระบบการสร้างและพัฒนาที่ทำให้นักเรียนพัฒนาอย่างมีบูรณาการและให้มนุษย์เป็นองค์รวมที่พัฒนาอย่างมีดุลยภาพหลักทั้ง ๓ ประการนี้เป็นส่วนประกอบของชีวิตที่ดีงาม ตัวการฝึกที่จะให้มีชีวิตที่ดีงามเป็นสิกขา ตัวชีวิตที่ดีงามที่เกิดจากการฝึกนั้นก็เป็นมรรค ๘ แนวทางการพัฒนาการเรียนรู้ตามหลักไตรสิกขาของนักเรียนโรงเรียนวิถีพุทธ ในสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุดรธานี เขต ๑ มี ๒ แนวทาง คือ ๑) แนวทางพัฒนาด้านอัตลักษณ์โรงเรียนวิถีพุทธ กลุ่มตัวบ่งชี้ใดที่ดำเนินการได้ครบถ้วนตามจุดเน้นด้านอัตลักษณ์โรงเรียนวิถีพุทธแล้วสถานศึกษาต้องรักษาให้คงอยู่อย่างยั่งยืนต่อไป กลุ่มตัวบ่งชี้ใดที่ยังมิได้ดำเนินการต้องจัดดำเนินการให้มีขึ้น และให้นำแนวทางพัฒนาที่นำเสนอไว้ในด้านกายภาพ ด้านพฤติกรรม นักเรียน ครู ผู้บริหาร ด้านกิจกรรมประจำวันพระ ด้านการส่งเสริมวิถีพุทธ และด้านการเรียนการสอน มาใช้เป็นแนวทางพัฒนาด้านอัตลักษณ์โรงเรียนวิถีพุทธ ๒) แนวทางพัฒนาด้านคุณภาพการจัดการศึกษาของสถานศึกษา ให้นำแนวทางพัฒนาตามมาตรฐานที่นำเสนอไว้ในด้านคุณภาพผู้เรียน ด้านการจัดการศึกษา ด้านการสร้างสังคมแห่งการเรียนรู้ ด้านอัตลักษณ์ของสถานศึกษา และด้านมาตรการส่งเสริม มาใช้เป็นแนวทางพัฒนาคุณภาพการจัดการศึกษาของสถานศึกษา

Abstract: The aims of this research were: to study 1) a model and learning process applying Tripitaka of Buddhist. 2) creating a learning process applying Tripitaka to develop students in Buddhist denominational school under Udon Thani primary educational service area office 1 and 3) guidelines of learning development applying Tripitaka of Buddhist denominational school students under Udon Thani primary educational service area office 1 . The method of this research is quantitative research. The research methodologies used were document studies, observation, and interview. Data analysis was done by description. The results were as follows : Model and learning process applying Tripitaka of Buddhist are the three principles of training . The Tripitaka contains morality; good behavior training, mentality; mental goodness training, wisdom and understanding the cause of everything. The Tripitaka consists of Adhisilasikkha, training in morality, Adhicittasikkha, training in higher mentality and Adhipanna-sikkha, training in higher wisdoms. Creating a learning process applying Tripitaka to develop students is to develop learners to the growth both in behavior, the mind and intelligence to the person completely. It can benefit for themselves and the society of their lives. By using the principles of the Tripitaka , the sikkha training in Tripitaka is to develop the people to have education which is the Threefold Training, means training in morality, concentration and wisdom. The Threefold Training can be classified according to the content of Atthangika-magga i.e. the Noble Eightfold Path i.e. bodies of doctrine. Three guidelines of learning development applying Tripitaka of Buddhist denominational school students under Udon Thani primary educational service area office 1 were found as follows; 1) development methods on identity of the Buddhism Oriented School were found that the schools must sustainably continue to develop those identities’ indicators which were accomplished; the schools must take action those identities’ indicators which have not been done by utilizing the proposed development ways i.e. the physical aspect, the behaviors aspect of students, teachers, and administrators, the aspect of the Buddhist holidays’ activities, the promotion aspect of Buddhist way of life, and the aspect of learning and teaching; 2) development methods on educational administration quality of the educational institutions can be operated by utilizing the proposed development methods in various aspects i.e. the aspects of learners’ quality, educational management, learning society construction, educational institution identities, and promotion measures.

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. สำนักหอสมุดและเทคโนโลยีสารสนเทศ

Address: อยุธยา

Email: library@mcu.ac.th

Name: พระโสภณพัฒนบัณฑิต

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: โสวิทย์ บำรุงภักดิ์

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2560

Modified: 2561-11-27

Issued: 2561-10-02

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรดุษฎีบัณฑิต (พระพุทธศาสนา)

Level: ปริญญาเอก

Descipline: สาขาวิชาพระพุทธศาสนา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	58MCU620102007.pdf	2.27 MB	115	2025-08-18 11:44:17

ใช้เวลา

0.024694 วินาที