กระบวนวิธีประยุกต์หลักพุทธธรรมในการพัฒนาชุมชนของพระสงฆ์ในสังคมไทย

The Process of the Monks’ Application of the Buddhist Doctrinal Principles for the Community Development in Thai Society

Name: พระมหายรรยง สุรปญฺโญ(ลันลอด)

keyword: หลักพุทธธรรม

; พระสงฆ์

; วิธีประยุกต์

Abstract: การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ (๑) ศึกษาแนวคิดและกระบวนการในการพัฒนาชุมชนของพระสงฆ์ในสังคมไทย (๒) ศึกษากระบวนวิธีประยุกต์หลักพุทธธรรมในการพัฒนาชุมชนของพระสงฆ์ในสังคมไทย (๓) เสนอแนวทางกระบวนวิธีประยุกต์หลักพุทธธรรมในการพัฒนาชุมชนของพระสงฆ์ในสังคมไทย โดยใช้วิธีการสัมภาษณ์ กลุ่มตัวอย่างเป็นการคัดเลือกแบบเจาะจง จำนวน ๖ รูป คือพระครูพิพิธประชานาถ พระครูศีลวราภรณ์ พระครูสุภาจารวัฒน์ พระอาจารย์สุบิน ปณีโต พระครูอุภัยโกศล และพระครูธรรมคุต ผลการศึกษาพบว่า แรงจูงใจในการทำงานพัฒนาชุมชนของพระสงฆ์ทั้ง ๖ รูปเกิดจากแรงจูงใจภายใน คือความมีจิตสำนึกในบทบาทหน้าที่ของพระสงฆ์ที่พึงกระทำตอบแทนต่อชุมชน ด้วยความที่ท่านเคยผ่านการปฏิบัติธรรมมา จึงเกิดเมตตาธรรมและมีความมั่นคงในอุดมการณ์ที่จะทำงานเพื่อชุมชน แรงจูงใจภายนอกเกิดจากการได้รู้เห็นปัญหาและความทุกข์ยากต่างๆ ของชาวบ้าน จึงต้องการที่จะช่วยเหลือและถือว่าเป็นหน้าที่ของพระสงฆ์ แนวคิดในการพัฒนาชุมชนจะขึ้นอยู่กับกิจกรรมที่แต่ละรูปทำ ประกอบกับพระสงฆ์ต้องการช่วยเหลือต่อชุมชน เป็นที่พึ่งทางจิตใจและเป็นผู้ให้สติปัญญากับชาวบ้าน ดึงคนเข้าหาศาสนา แก้ปัญหาด้วยหลักพุทธธรรม ทำวัดให้เป็นศูนย์กลางของชุมชน เพื่อให้ชุมชนเข้มแข็งและพึ่งตนเองได้ กิจกรรมงานพัฒนาของพระสงฆ์ในระยะเริ่มแรกเน้นสาธารณูปโภคพื้นฐาน ต่อมาเน้นพัฒนาเพื่อความยั่งยืนของชุมชน ในปัจจุบันพระสงฆ์ได้พยายามแก้ไขปัญหาใหม่ๆ ของชุมชน ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับปัญหาและความจำเป็นของแต่ละชุมชน รวมทั้งความถนัดและความสนใจของพระสงฆ์แต่ละรูป ซึ่งพระสงฆ์นักพัฒนาจะมีกิจกรรมที่โดดเด่นแตกต่างกันไป กิจกรรมที่จะดำเนินการต่อได้อย่างยั่งยืน มักจะเป็นกิจกรรมที่มีคุณประโยชน์สามารถตอบสนองต่อความต้องการของชาวบ้านและมีความสุจริตยุติธรรม หากมีการทุจริตก็จะเกิดความเคลือบแคลงสงสัยและหากกลุ่มไม่เข้มแข็งพอก็อาจจะล้มเหลวได้ ดังนั้นการบริหารงานอย่างโปร่งใส และการปลูกฝังจิตสำนึกให้กับชาวบ้านหรือสมาชิกกลุ่มจึงมีความสำคัญมาก กระบวนการในการพัฒนาชุมชนของพระสงฆ์แต่ละรูปมีทั้งความเหมือนและความต่างกัน ขึ้นอยู่กับกิจกรรมที่พัฒนา ปัญหาของชุมชน ความถนัด ความสนใจ และประสบการณ์การทำงานของพระสงฆ์รูปนั้นๆ โดยกระบวนการที่คล้ายคลึงกันก็คือ การรู้เห็นปัญหาของชุมชน มีความต้องการที่จะช่วยเหลือชุมชน ประชุมชาวบ้านเพื่อชี้แจงให้เห็นถึงปัญหา สร้างความศรัทธาให้เกิดกับชาวบ้าน ทำงานช่วยเหลือด้วยความบริสุทธิ์ใจและเสียสละ โดยไม่หวังผลประโยชน์ตอบแทน คอยเป็นที่ปรึกษาให้ ใช้หลักพุทธธรรมเป็นพื้นฐานในการพัฒนา และใช้กระบวนการกลุ่มในการแก้ปัญหาต่างๆ โดยพัฒนาทั้งวัตถุและจิตใจไปพร้อมกัน หลักธรรมที่ใช้ในการพัฒนาโดยส่วนใหญ่คล้ายคลึงกัน แต่แตกต่างในหลักธรรมที่ต้องการเน้นซึ่งจะขึ้นอยู่กับกิจกรรมการพัฒนา ความถนัด และความต้องการสอนธรรมะข้อนั้นๆ ของพระสงฆ์นักพัฒนาแต่ละรูป หลักธรรมที่นำมาใช้เหมือนกันคือ ทิฏฐธัมมิกัตถประโยชน์ ๔, พรหมวิหาร ๔, สังคหวัตถุ ๔, อิทธิบาท ๔, ฆราวาสธรรม ๔, อริยสัจจ์ ๔, ศีล ๕, อบายมุข ๖ พร้อมทั้งมีคุณธรรมข้ออื่นๆ เช่น การพึ่งตนเอง ความสามัคคี ความเอื้อเฟื้อเกื้อกูลกัน ความเสียสละ ความซื่อสัตย์สุจริต ความสันโดษ ความไม่โลภ เป็นต้น กระบวนวิธีในการประยุกต์หลักพุทธธรรมให้เข้าถึงประชาชนของพระสงฆ์ทั้ง ๖ รูป มีความแตกต่างกันไปในรายละเอียดตามกิจกรรมในงานพัฒนา ความถนัด และความสนใจของพระสงฆ์รูปนั้นๆ แต่กิจกรรมการพัฒนาชุมชนของทุกรูปสามารถสอนพุทธธรรมได้ทั้งนั้น กระบวนวิธีในการประยุกต์หลักธรรมที่คล้ายคลึงกันก็คือ การเทศนาธรรมและปาฐกถาธรรมเมื่อมีโอกาส การปฏิบัติตนเป็นแบบอย่างในการพัฒนาชุมชน การออกทำงานร่วมกับชุมชน และการสอดแทรกธรรมผ่านกิจกรรมการพัฒนา ผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นจากงานพัฒนาชุมชนของพระสงฆ์ทั้ง ๖ รูป มีมากมายหลายประการ ทั้งโดยปัจจุบันและความยั่งยืนในอนาคต ส่วนแนวทางกระบวนวิธีประยุกต์หลักพุทธธรรมในการพัฒนาชุมชนของพระสงฆ์ในสังคมไทยที่พึงประสงค์ มีดังนี้ (๑) เข้าถึงชาวบ้านเพื่อเผยแผ่ธรรมในเชิงรุก (๒) ดึงคนในชุมชนสอนคุณธรรมต่อกัน (๓) นำพาชาวบ้านไปศึกษาดูงาน (๔) ออกเยี่ยมเยียนประชาชน (๕) พยายามตอบโจทย์ปัญหาชุมชนใหม่ๆ (๖) ใช้กระบวนการกลุ่มเชิงบังคับ (๗) เปลี่ยนจากเทศน์สอนมาเป็นนำพาปฏิบัติ (๘) สอนเด็กเพื่อพัฒนาผู้ใหญ่ (๙) กระตุ้นให้ประชาชนสนใจธรรมะ (๑๐) รณรงค์ให้ชาวบ้าน ลด ละ เลิกอบายมุข

Abstract: This study is of 3 objectives, namely:- 1) to study the monks’ concept and process of the community development in Thai society, 2) to study the process of the monks’ application of the Buddhist Doctrinal Principles for the community development in Thai Society, and 3) to propose the way of the monks’ process of the application of the Buddhist Doctrinal Principles for the community development in Thai Society, by using the methods of interviews. The sampling groups are the particular selection consist of 6 monks namely:- Phrakrū Bibidhprajānāth, Phrakrū Shīlavarābhorn, Phrakrū Subhācārawat, Phraācan Subin Panīto, Phrakrū Ubhaikoson and Phrakrū Dhammagut. From the study, it is found that the inspiration in working for the community development by the 6 monks arise from the internal inspiration which is the consciousness in the monks’ roles and duties which should be done to repay their communities. Due to the monks’ practicing the Dharma, they have the loving kindness and are stable in their ideology to work for the communities. The external inspiration arises from knowing and seeing the various problems and hardships faced by the villagers. Therefore, the monks want to help their villagers, because they believed that it is their duties. The concept in developing the communities depend on the activities carried out by each monk. Moreover, the monks want to help the communities as their spiritual supporters and givers of the wisdom to the villagers, in order to lead the people to Buddhism and to solve the problems with the Buddhist principles and to do the temples to be the communities’ centers for the strengthening of the communities and can self-dependence. The monks’ activity in the community development in the first period emphasized the basic public utilities. Later on, the monks emphasized the development for the stability of the communities. At the present, the monks are trying to solve the new problems in the communities. The development is based on the problems and the necessity in each community, including each monk’s ability and interests. The monks as the developers have different outstanding activities. The activities that can be carried out in the long term are the activities that are useful and can response to the peoples’ needs and are of the honesty and the justice. If there is the dishonesty, there will be some doubts from the people. The villagers are not strong enough they might in the failure. Thus, the transparent administration of work and the building of consciousness for the villagers or the group members is very importance. The process of community development by each monks is of both similar and different because depend on the monks’ activities, the communities’ problems, skill, interest and experiences in working. The similar process are knowing and seeing the problems in the communities, the monks want to help their communities, to call the villagers to meet one another for showing and explaining about problems, to build up the faith to the villagers, to work with the pure minds and the sacrifice, without expecting any benefits, to stand for be the adviser to the villagers, to use the Buddhist doctrines as the bases of the development, and to use the group process in solving the various problems by developing the materials and the minds together. The Doctrinal principles used in the community development are mostly similar, but they are different in the doctrinal principles emphasize in the teaching, the fact of which depends the activity of community development, the skill and the desire to teach the Dharma by each monk. The same principles of Dharma bring to be teach are:- 4 Diṭṭhadhammikattha, 4 Brahmavihāra, 4 Saṅgahavatthu, 4 Iddhipāda, 4 Gharāvāsa-dhamma, 4 Ariyasacca, 5 Sila, 6 Apāyamukha, and the other virtues such as the rely on oneself, the harmony, the generousness, the sacrifice, the uprightness, the contentment, the non-greed etc. The process of the six monks’ application of the Buddhist Doctrinal Principles for the community development is of difference in details according to the activities in the development, including each monk’s ability and interest. Every monk can teach the Buddhist Doctrinal Principles through the activities of community development. The similar process of the application of the Buddhist Doctrinal Principles is the giving a sermon and the lecture of the Dharma when oneself have the chances, behaving oneself to be the samples in community developments, going for work with the community and the intervening about the Dharma through the development activities. The results of the six monks’ community development works are many, both at the present time and permanence of the development in the future time. For the desirable way of the monks’ process of the application of the Buddhist Doctrinal Principles for the community development in Thai society as follows; 1) Reaching to villagers for publicizing the Dharma in advance. 2) Leading the people in the community to teach the virtues to each other. 3) Bring the villagers to go study and to observe activities. 4) Visiting the people. 5) Trying to solve the new problems. 6) Using group processes for controlling their behaviors. 7) Changing from giving a sermon to the leading the villagers for practice. 8) Teaching the children for developing the adults. 9) Urging the people to be interested in the Dharma. 10) Campaigning the villagers to reduce, to vacate, and to stop all the vices.

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. สำนักหอสมุดและเทคโนโลยีสารสนเทศ

Address: กรุงเทพมหานคร

Email: library@mcu.ac.th

Name: พระมหาสมบูรณ์ วุฑฺฒิกโร

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: พระมหาสุทิตย์ อาภากโร

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2557

Modified: 2561-09-25

Issued: 2561-09-25

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรดุษฎีบัณฑิต (พระพุทธศาสนา)

Level: ปริญญาเอก

Descipline: สาขาวิชาพระพุทธศาสนา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	MCU570102017.pdf	3.97 MB	40	2025-08-04 13:53:19

ใช้เวลา

0.018448 วินาที