ศึกษาหลักธรรมที่เกี่ยวข้องกับการเจริญวิปัสสนาภาวนาในมหาเวทัลลสูตร

A Study of Buddha’s Teaching Concerning to the Insight Development (Vipassanābhāvanā) in Mahāvedallasutta

Name: พระมหาศิรัส ปสนฺนจิตฺโต (เพียรพิทักษ์)

keyword: หลักธรรม

; มหาเวทัลลสูตร

; วิปัสสนาภาวนา

Abstract: วิทยานิพนธ์ฉบับนี้ มีวัตถุประสงค์ ๓ ประการ คือ เพื่อศึกษาเนื้อหาและหลักธรรมในมหาเวทัลลสูตร เพื่อศึกษาหลักการเจริญวิปัสสนาตามหลักสติปัฏฐาน และเพื่อศึกษาหลักธรรมที่เกี่ยวข้องกับการการเจริญวิปัสสนาในมหาเวทัลลสูตร โดยการศึกษาข้อมูลจากคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาท คือ พระไตรปิฎก อรรถกถา ฎีกา ปกรณวิเสส และเอกสารทางวิชาการ หนังสือ งานวิจัยที่เกี่ยวข้อง เรียบเรียง บรรยาย ตรวจสอบโดยผู้เชี่ยวชาญ จากการศึกษาพบว่า มหาเวทัลลสูตร เป็นพระสูตรที่พระธรรมสังคาหกาจารย์ รวบรวมร้อยกรองไว้ในคัมภีร์มัชฌิมนิกาย มูลปัณณาสก์ โดยมีหลักธรรมที่เป็นสาระสำคัญในมหาเวทัลลสูตร ที่แสดงบทสนทนาถึงลักษณะและความหมายของ ธรรม ๖ กลุ่ม คือ (๑) ปัญญากับวิญญาณ (๒) เวทนา สัญญา วิญญาณ (๓) ปัจจัยแห่งสัมมาทิฐิ (๔) ภพและฌาน (๕). อินทรีย์ ๕ (๖). ปัจจัยแห่งเจโตวิมุตติ หลักการเจริญวิปัสสนาตามหลักสติปัฏฐาน การเจริญวิปัสสนาปัญญารู้แจ้งรูป – นาม โดยมีหลักปฏิบัติที่ปรากฏในสติปัฏฐาน ๔ คือ กายานุปัสสนาสติปัฏฐาน คือการมีสติเข้าไปตามดูกายหรือปรากฏการณ์ทางกาย เช่น อิริยาบถ หรือ ลมหายใจ เป็นต้น เวทนานุปัสสนาสติปัฏฐาน คือ การมีสติเข้าไปตามดูเวทนา ความรู้สึกที่เป็นสุข ทุกข์ เป็นต้น จิตตานุปัสสนาสติปัฏฐาน คือ การมีสติเข้าไปตามดูจิตที่ประกอบด้วย ราคะ โทสะ เป็นต้น และธัมมานุปัสสนาสติปัฏฐาน การมีสติเข้าไปตามดูธรรมหรืออารมณ์ที่เกิดกับจิต เช่น นิวรณ์ เป็นต้น โดยย่นย่อ ได้แก่ รูป – และนาม ในการศึกษาหลักธรรมในมหาเวทัลลสูตร ที่เกี่ยวข้องกับวิปัสสนาภาวนา พบว่า บทสนทนาดังกล่าวได้แสดงผลก่อนคือ ปัญญากับวิญญาณ คือ การรู้อริยสัจ ๔ โดยผ่านกระบวนการ เวทนา สัญญาณ วิญญาณ ปัจจัยแห่งสัมมาทิฐิ ภพและฌาน อินทรีย์ ๕ และปัจจัยแห่งเจโตวิมุตติ ซึ่งกระบวนดังกล่าวนี้ ผู้วิจัยได้สรุปเข้าในหลักของการปฏิบัติวิปัสสนาภาวนาแบบสมถยานิกะ คือ การปฏิบัติเพื่อให้จิตมีอารมณ์แน่วแน่จนเกิดองค์ฌาน พิจารณาองค์ฌาน โดยความเป็นขันธ์ ๕ ได้แก่รูป - นาม ยกขึ้นสู่พระไตรลักษณ์ ทำให้เกิดมรรคจิต ผลจิต ตามลำดับญาณ บรรลุมรรคผลนิพพานในที่สุด โดยท่านผู้บรรลุแนวทางนี้ เรียกว่า เจโตวิมุติ

Abstract: This thesis has three objectives: to study the dhamma taught in Mahāvedallasutta, to study how insight meditation is taught in the Theravādā Buddhist Scriptures and to study how insight meditation is practiced in Mahāvedallasutta. Clarified and analyzed data are taken from the Theravāda Buddhist scriptures namely, the Tipitaka, Buddhist commentaries, Tīga, academic texts and other related scriptures then composed, explained in details, corrected and verified by Buddhist scholars. The study found that Mahāvedallasutta was collected and compiled by Dhammasanggāhaka Thera. It is a verse appeared in the Majjhimanikāya (Collection of Middle-length Discourses). The main teachings in this Sutta stated that wisdom and consciousness are mixed and not separated from each other. While wisdom is for development, consciousness is for awareness. The other three: feelings, perception and consciousness although are named differently but cannot be separated too. That is, when feelings acknowledge something perception recognizes it and when perception acknowledges something consciousness recognizes it. This is why the three cannot be separated. In Right Understanding, it has deliverance from suffering through will-power as a result and the deliverance from suffering gains benefit from wisdom. The Four Foundations of Mindfulness’s insight meditation practice possess 4 methods, namely, (1) Samathapubbankabhāvana (to practice Vipassanabhāvana under the lead of Samathabhāvana), (2) Vipassanapubbankabhāvana (to practice Samathabhāvana under the lead of Vipassanabhāvana), (3) Samathavipassana-yukkaṇūṭṭabhāvana (to practice Samathabhāvana alongside with Vipassanabhāvana) and (4) Dhammuṭajjvigahitamānāsa (practitioners contemplate the impermanence of the things). In short, this can be explained that there are two ways to practice: the Vipassana leading Samatha and the Samatha leading Vipassana. In any methods used, practitioners would have to take to awareness until his wisdom arises. All the methods lead to extinction of sufferings. The study found that the Buddha taught clearly the dhamma related to insight meditation in Mahāvedallasutta. That is, factors give rise to Rūpa, which is then becomes a base for consciousness. Consciousness gives rise to Catasika (mental factors) which then are modified into several characters such as perceptions and feelings. When one consciousness is extinguished there will be new consciousness unbreakably arises. Some of them will perform with wholesomeness and some with unwholesomeness. Thīnamiddha (sloth and torpor) is the dhamma occurring in one’s mind with delusion as its cause. Sloth and torpor occur because of disgusted, bored, laziness, depressed and so on. These are the causes for not progressing in the insight. The dhamma occurring along with sloth and torpor are delusion, greed, anger, covetousness and ignorance.

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. ส่วนหอสมุดกลาง

Address: พระนครศรีอยุธยา

Email: library@mcu.ac.th

Name: พระมหาสมลักษณ์ คนฺธสาโร (สาราภิวงศ์)

Role: ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์

Name: เวทย์ บรรณกรกุล

Role: ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์

Created: 2557

Modified: 2561-08-31

Issued: 2561-08-31

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: สาขาวิชาวิปัสสนาภาวนา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	MCU570208029.pdf	3.1 MB	15	2022-10-15 23:46:13

ใช้เวลา

0.034139 วินาที