การศึกษาเนื้อหาหลักธรรมและการปฏิบัติวิปัสสนาภาวนาในรถวินีตสูตร

A Study of the Substance of Dhamma Principles and Vipassana Meditation in Rathavinīta Sutta

Name: พระครูสังฆรักษ์มานิตย์ เขมธมฺโม (ปิ่นแก้ว)

keyword: การศึกษาเนื้อหาหลักธรรมและการปฏิบัติวิปัสสนาภาวนาในรถวินีตสูตร

Abstract: วิทยานิพนธ์ฉบับนี้ มีวัตถุประสงค์ ๓ ประการคือเพื่อศึกษาเนื้อหาหลักธรรมในรถวินีตสูตร เพื่อศึกษาวิสุทธิ ๗ ในรถวินีตสูตร และเพื่อศึกษาหลักปฏิบัติวิปัสสนาภาวนาในรถวินีตสูตร โดยการศึกษาข้อมูลจากคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาท คือ พระไตรปิฎก อรรถกถา ฏีกา รวมทั้งข้อมูลจากเอกสารที่เกี่ยวข้อง แล้วนำมาเรียบเรียง บรรยายเชิงพรรณนา ตรวจสอบเนื้อหาความถูกต้องโดยอาจารย์ผู้เชี่ยวชาญ จากการศึกษาพบว่า รถวินีตสูตร เป็นพระสูตรที่พระธรรมสังคาหกาจารย์ รวบรวมร้อยกรอง ไว้ในคัมภีร์มัชฌิมนิกาย มูลปัณณาสก์ ต่อจากลำดับ กกจูปมสูตร อลคัททูปมสูตร และวัมมิกสูตร โดยมีหลักธรรมที่เป็นสาระสำคัญแสดงไว้ในรถวินีตสูตร คือ พระสูตรว่าด้วยราชรถ ๗ ผลัด หมายถึง วิสุทธิ คือ ความหมดจด ความบริสุทธิ์ที่สูงขึ้นไปเป็นขั้นๆ หมายถึง ธรรมที่ชำระสัตว์ให้บริสุทธิ์ ยังไตรสิกขาให้บริบูรณ์เป็นขั้นๆ ไปโดยลำดับจนบรรลุจุดหมาย คือพระนิพพาน จำแนกเป็น ๗ ขั้น ดังนี้ คือ ๑) ศีลวิสุทธิ ๒) จิตตวิสุทธิ ๓) ทิฏฐิวิสุทธิ ๔) กังขาวิตรณวิสุทธิ ๕) มัคคามัคคญาณทัสสนวิสุทธิ๖) ปฏิปทาญาณทัสสนวิสุทธิ ๗) ญาณทัสสนวิสุทธิ การจะบรรลุถึงพระนิพพาน ต้องใช้วิสุทธิ ทั้ง ๗ ประการนี้ เป็นเป้าหมาย วิสุทธิ ๗ ในรถวินีตสูตร คือ พระสูตรว่าด้วย ราชรถ ๗ ผลัด คือ วิสุทธิ หมายถึง ความบริสุทธิ์ มีอยู่ ๗ ประการ คือ ๑) ศีลวิสุทธิ ๒) จิตตวิสุทธิ ๓) ทิฏฐิวิสุทธิ ๔) กังขาวิตรณวิสุทธิ ๕) มัคคามัคคญาณทัสสนวิสุทธิ ๖) ปฏิปทาญาณทัสสนวิสุทธิ ๗) ญาณทัสสนวิสุทธิ วิสุทธิทั้ง ๗ ประการ เป็นปัจจัยส่งต่อกันขึ้นไป เพื่อบรรลุนิพพานดุจรถ ๗ ผลัด ส่งต่อกันให้บุคคลถึงที่หมาย จากการศึกษาพบว่า วิปัสสนาภาวนา คือ การปฏิบัติเพื่อให้เกิดปัญญารู้แจ้งรูปนาม โดยความเป็น อนิจจัง ทุกขัง และอนัตตา ปรากฏในรูปของอริยสัจ ๔ ซึ่งหลักการดังกล่าวพระพุทธองค์ทรงแสดงไว้ในมหาสติปัฏฐานสูตร ว่า ภิกษุทั้งหลายทางนี้เป็นทางเดียว เพื่อความบริสุทธิ์ของเหล่าสัตว์ เพื่อล่วง โสกะ และปริเทวะ เพื่อดับทุกข์ และโทมนัส เพื่อบรรลุญายธรรม เพื่อทำให้แจ้งนิพพาน ทางนี้ คือ สติปัฏฐาน ๔ แม้ในคัมภีร์อรรถกถาได้อธิบายสอดคล้องพระไตรปิฎกว่า อนึ่ง ขึ้นชื่อว่าภาวนาที่ไม่เนื่องด้วยกาย เวทนา จิต ธรรม หรือสภาวธรรม อย่างใดอย่างหนึ่งไม่มี ดังนั้น พึงทราบว่า แม้ท่านเหล่านั้น ได้ล่วงพ้นความโศก และความรำพันคร่ำครวญด้วยทางสายนี้ ดังนั้น วิปัสสนาภาวานาจึงต้องดำเนินไปตามหลักแห่งสติปัฏฐาน ๔ เท่านั้น

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. ส่วนหอสมุดกลาง

Address: พระนครศรีอยุธยา

Email: library@mcu.ac.th

Name: พระมหาสมลักษณ์ คนฺธสาโร (สาราภิวงศ์)

Role: ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์

Name: เวทย์ บรรณกรกุล

Role: ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์

Created: 2557

Modified: 2561-08-31

Issued: 2561-08-31

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: สาขาวิชาวิปัสสนาภาวนา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	MCU570208010.pdf	7.35 MB	19	2025-11-19 01:18:14

ใช้เวลา

0.034377 วินาที