วิเคราะห์อัตถิภาวนิยมในพุทธปรัชญาเถรวาท

An Analysis of the Existentialism in Theravāda Buddhist Philosophy

Name: พระมหายงยุทธ กนฺตาโภ (เสริมจันทร์)

keyword: อัตถิภาวนิยม

; พุทธปรัชญาเถรวาท

Abstract: วิทยานิพนธ์นี้ชื่อ “วิเคราะห์อัตถิภาวนิยมในพุทธปรัชญาเถรวาท” มีวัตถุประสงค์ (๑) เพื่อศึกษามโนทัศน์อัตถิภาวนิยมของ ฌอง-ปอล ซาร์ตร์ (๒) เพื่อศึกษามโนทัศน์อัตถิภาวะนิยมที่ปรากฎในพุทธปรัชญาเถรวาท (๓) เพื่อวิเคราะห์อัตถิภาวะนิยมตามแนวคิดของพุทธปรัชญาเถรวาท การวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ จากการวิเคราะห์วัตถุประสงค์ข้อที่ ๑ พบว่าแนวคิดอัตถิภาวนิยมของซาร์ตร์เป็นปรากฎการณ์วิทยาสองลักษณะคือ (๑) แนวคิดเชิงภววิทยากล่าวถึงภาวะสองอย่าง ได้แก่ ภาวะในตัวเอง กับภาวะเพื่อตัวเอง ภาวะสองชนิดนี้เป็นสิ่งมีอยู่ในโลก (๒) แนวคิดเชิงมนุษยนิยมกล่าวถึงความเป็นมนุษย์ว่าดำรงอยู่ก่อนสารัตถะ ข้อที่ ๒ พบว่าแนวคิดอัตถิภาวะในพุทธปรัชญามีอยู่สองส่วนคือ (๑) แนวคิดเชิงอภิปรัชญากล่าวถึงความมีอยู่ของรูปธรรมและนามธรรมพร้อมทั้งเหตุปัจจัย (๒) แนวคิดเชิงมนุษยนิยมกล่าวถึงความเป็นมนุษย์ว่าเป็นขันธ์ ๕ มิใช่อัตตา มีความทุกข์ ความต้องการ ข้อที่ ๓ พบว่าแนวคิดในพุทธปรัชญาเป็นอัตถิภาวนิยม เพราะให้ความสำคัญในความเป็นมนุษย์ที่มิใช่เพียงแค่มีชีวิตอยู่ แต่ให้ดำรงอยู่อย่างมีสติรู้เท่าทันปรากฏการณ์จึงชื่อว่าดำรงอยู่อย่างมีคุณค่า ในการวิเคราะห์แนวคิดเรื่องอัตถิภาวนิยม ผู้วิจัยเห็นด้วยกับซาร์ตร์ที่ให้ความสำคัญกับการดำรงอยู่ของมนุษย์ แต่ไม่เห็นด้วยกับประเด็นที่เน้นการดำรงอยู่ของมนุษย์มากเกินไป เพราะการกระทำนั้นจะทำให้มนุษย์ยึดมั่นอัตตา พุทธปรัชญาเถรวาทไม่เพียงแต่ให้ความสำคัญกับคุณค่าของการดำรงอยู่เท่านั้น แต่ยังแนะนำให้คนเราไม่ให้ยึดมั่นถือมั่นตัวตน เพราะว่า เพียงการดำรงอยู่หาใช่เป้าหมายที่แท้จริงไม่ นิพพานต่างหากคือเป้าหมาย

Abstract: This Dissertation “An Analysis of the Existentialism in Theravāda Buddhist Philosophy” is of 3 objectives: (1) to study Jean-Paul Sartre's concept of the Existentialism; (2) to study the concept of the Existentialism in Theravāda Buddhist philosophy; and (3) to critically analyze the Existentialism according to the concept of Theravāda Buddhist philosophy. This is a qualitative research. From the analysis: 1) In relation with the first objective, it was found that Sartre's existentialism is of two characteristics of phenomenology: (1) the ontological concept possessing two kinds of beings, namely ‘the being in itself’, and ‘being for itself’. These two beings exist in the world; and (2) the concept of humanism concerning the existence of human being that preceded the essence. 2) In relation with the second objective, it was found that the concept of existentialism in Buddhist philosophy consists of two parts: (1) the metaphysical concept concerning the existence of materiality and immateriality, together with the Law of Causation; and (2) the concept in terms of humanism regarded as the Five Aggregates - the non-Ego, sufferings, and needs. 3) In relation with the third objective, it was found that the concept of existentialism in Buddhist philosophy is focused on the human being which is not just a living being but to live consciously with the awareness of phenomenon; this will then be known as the existence with the essence. In analyzing the concept of Existentialism, the researcher only agreed with Sartre’s viewpoint of human being’s existence but disagreed with the point in over-emphasizing of such an existence because such a view would lead to the attachment of the Self. The Theravada Buddhist philosophy not only emphasizes the value of existence but also advises man to detach the Self because the only existence is not the true goal but attainment of Nibbāna.

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. ส่วนหอสมุดกลาง

Address: พระนครศรีอยุธยา

Email: library@mcu.ac.th

Name: พระศรีคัมภีรญาณ

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: พระมหาพรชัย สิริวโร

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: วีรชาติ นิ่มอนงค์

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2558

Modified: 2561-08-21

Issued: 2561-08-21

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

Level: ปริญญาเอก

Descipline: สาขาวิชาปรัชญา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	MCU580103001.pdf	3.4 MB	44	2025-01-18 23:57:17

ใช้เวลา

0.020446 วินาที