การศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างภวังคจิตกับวิญญาณ 6

A study of the relation between bhavaṅgacittaand theSix vinnana

Name: พระลือนาม ชุตินฺธโร (การะเกศ)

keyword: ภวังคจิต

; วิญญาณ 6

Abstract: การศึกษาเรื่อง “การศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างภวังคจิตกับวิญญาณ ๖” มีวัตถุประสงค์ในการศึกษา ๓ ประการ เพื่อการศึกษาความหมายของภวังคจิต เพื่อการศึกษาความหมายของวิญญาณ ๖ และเพื่อการศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างภวังคจิตกับวิญญาณ ๖ เป็นการศึกษาเชิงคุณภาพด้วยการศึกษาค้นคว้าเอกสารจากพระไตรปิฎก คัมภีร์ทางพระพุทธศาสนา เอกสารด้านวิชาการทางพระพุทธศาสนา และงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง ด้วยวิธีการวิเคราะห์เชิงพรรณนา ผลการศึกษาพบว่า ภวังคจิต เป็นจิตพื้นฐานที่อยู่ในภาวะธรรมชาติล้วนๆยังไม่แปดเปื้อนด้วยกิเลสภวังคจิต ตามหลักพระอภิธรรมในพุทธศาสนา หมายถึง ดวงจิตที่ได้รับหรือเกิดจากดวงจิต บิดามารดา เริ่มตั้งแต่ปฏิสนธิและเจริญเติบโตจนคลอดและเจริญวัยไปจนถึงดับคือตายเป็นจิตที่สถิตอยู่หรือทำงานอยู่ในสรีระร่างกายของบุคคลสงบอยู่ในขณะที่ยังมิได้สัมผัสทางอายตนะทั้งภายในและภายนอกต่อเมื่อได้รับการสัมผัสก็จะเกิดวิถีจิต คือความเป็นไปตามจิตหรือเป็นไปตามระบบการทำงานของร่างกายจากที่ได้รับการสัมผัสนั้นๆ เช่น ดีใจ เสียใจ ตกใจ คิด ระลึกได้ เป็นต้น ต่อเมื่อวิถีจิตดับหมดไปหรือร่างกายได้ทำงานตามระบบแห่งการได้สัมผัสนั้นๆ จนถึงที่สุดหรือสิ้นสุดภวังคจิตก็จะกลับไปอยู่ในสภาพตามเดิมหมุนวนอยู่อย่างนั้นเป็นธรรมดา ส่วนความหมายธรรมชาติของวิญญาณ ๖ หมายถึง การรับรู้ทางสื่อหรือทางอายตนะสัมผัส คือ ๑.จักขุวิญญาณ ความรู้อารมณ์ทางตารู้รูปด้วยตา ๒.โสตวิญญาณ ความรู้อารมณ์ทางหู ๓.ฆานวิญญาณ ความรู้อารมณ์ทางจมูก ๔.ชิวหาวิญญาณ ความรู้อารมณ์ทางลิ้น ๕.กายวิญญาณ ความรู้อารมณ์ทางกาย ๖.มโนวิญญาณ ความรู้อารมณ์ทางใจ จากการศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างภวังคจิตกับวิญญาณ ๖ ชี้ให้เห็นว่าภวังคจิตมีหน้าที่ เช่นเดียวกับจิตที่ทำหน้าที่รักษาภพของบุคคลให้เป็นไปไม่ให้เป็นอย่างอื่นคือ การเกิดปฎิสนธิจิตมาด้วยจิตใดก็ให้จิตนั้นเป็นไปตลอดชีวิตในภพหนึ่งโดยการทำหน้าที่ควบคุมระบบประสาททุกส่วนทั้งหมดโดยที่เราไม่รู้สึกตัวภวังคจิตเป็นจิตที่สืบเนื่องมาจากปฏิสนธิจิตเมื่อปฏิสนธิจิตเกิดขึ้นเพียงชั่วขณะจิตเดียวต่อจากนั้นก็เป็นภวังคจิตเรื่อยไปจนกว่าจะมีวิญญาณ ๖ ซึ่งเป็นอายตนะภายนอกคือตาหูจมูกลิ้นรับรสกายสัมผัสและรับรู้อารมณ์ทางใจ จึงเกิดวิถีจิตขึ้นมาและเป็นส่วนหนึ่งของภวังคจิตที่ติดต่อกับโลกภายนอกคือวิญญาณ ๖ นั้นเอง

Abstract: The thesis, “A Study of Relation between Subliminal Consciousness and Sixfold Consciousness” had three main purposes: (1) to study a meaning of Subliminal Consciousness, (2) to study a meaning of consciousness, and (3) to compare the relation of subliminal consciousness and sixfold consciousness. This was a qualitative research to collect all data from Tipitaka, Buddhist books, academic paper, and related researches with the descriptive analysis. A result of this research study was found that subliminal consciousness was a basic part of mind in the form of the purely natural state without the defilement’s attack. The subliminal consciousness, according to Abhidhamma, meant original mind derived from the parents, staying in a personal body, and getting peaceful while it was free from the touch of the external-and-internal tangible things. When the external tangible things touched the internal tangible things The nature of sixfold consciousness was a part of Dependent Origination (paticcasamuppāda) that was important factors to support the Buddha’s attainment of enlightenment, to present a process of the cause and the cessation of suffering, and to mention the real state of all apparent things because of the composing process. It also showed the natural law without any controller, a way of moral and immoral action, connection between the internal and external world, and a tool to give the owner the external world. The Buddha mentioned the importance of consciousness that all things were an eye touching form, an ear touching sounds, a nose touching smells, a tongue touching the taste, a body touching the tangible things, and mind touching mental objects. He also added some idea that a person would cease all suffering when he was free from the attachment of those component things. The relation between the subliminal consciousness and sixfold consciousness represented the fact that the subliminal consciousness had the same obligation as seen in mind to keep the same mind throughout each existence by controlling the conscious process. The subliminal consciousness became a mind derived from Patisondi-citta when Patisondi-citta arose in a part of a second minute. Later, it became the subliminal consciousness until there was the sixfold consciousness: internal and external. They were an eye touching form, an ear touching sounds, a nose touching smells, a tongue touching the taste, a body touching the tangible things, and mind touching mental objects. Then, a way of mind (vithicitta) came and became a part of the subliminal consciousness to be asscociated with the external world, i.e. the sixfold consciousness.

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. สำนักหอสมุดและเทคโนโลยีสารสนเทศ

Address: อยุธยา

Email: library@mcu.ac.th

Name: พระครูภาวนาโพธิคุณ

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: โสวิทย์ บำรุงภักดิ์

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2557

Modified: 2561-08-20

Issued: 2561-08-20

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: สาขาวิชาปรัชญา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	MCU570203003.pdf	1.74 MB	16	2025-02-01 22:48:49

ใช้เวลา

0.019034 วินาที