รายงานการวิจัย เรื่อง คุณภาพชีวิต ความคงอยู่และการสนับสนุนทางสังคมของพยาบาลวิชาชีพในพื้นที่ที่มีความไม่สงบของสามจังหวัดชายแดนภาคใต้

Quality of Life, Retention and Social Support of Professional Nurses in the Unrest Areas of Three Southern Thai Border Provinces

Name: ลดาวัลย์ ประทีปชัยกูร

Organization : คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์

Name: เพชรน้อย สิงห์ช่างชัย

Organization : คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์

Name: ประณีต ส่งวัฒนา

Organization : คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์

Name: ศิริพันธุ์ ศิริพันธุ์

Organization : คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยนราธิวาสราชนครินทร์

Name: จินตา เกียรติศักดิ์โสภณ

Organization : โรงพยาบาลปัตตานี

Name: ผุสนีย์ แก้วมณีย์

Organization : วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนียะลา

Noted: ได้รับทุนอุดหนุนจากคณะกรรมการวิจัยและพัฒนาของวุฒิสภา ปีงบประมาณ 2554

Abstract: การศึกษานี้ เป็นการวิจัยทั้งเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาระดับคุณภาพชีวิตของพยาบาล การสนับสนุนทางสังคมที่ได้รับขณะปฏิบัติงานอยู่ในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ และความคงอยู่ของพยาบาลที่ปฏิบัติงานในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ กลุ่มตัวอย่างเป็นพยาบาลวิชาชีพที่ปฏิบัติงานอยู่ในโรงพยาบาลศูนย์/ทั่วไป โรงพยาบาลชุมชน และสถานีอนามัย/ปฐมภูมิที่ได้จากการสุ่มด้วยวิธีการแบ่งชั้นหลายขั้นตอน ได้กลุ่มตัวอย่างจำนวน 336 คน นอกจากนี้ยังคัดเลือกผู้ให้ข้อมูลอย่างเฉพาะเจาะจงเพื่อเข้าร่วมในการทำสนทนากลุ่ม ประกอบพยาบาลวิชาชีพระดับบริหาร และระดับปฏิบัติ รวม 37 คน เครื่องมือที่ใช้ในการศึกษาเชิงปริมาณ ได้แก่ แบบสอบถามข้อมูลทั่วไป แบบสอบถามคุณภาพชีวิตขอองค์การอนามัยโลกชุดย่อ ภาษาไทย แบบสอบถามการสนับสนุนทางสังคม และใช้แนวคำถามในการสนทนากลุ่มเพื่อศึกษาเชิงคุณภาพ เครื่องมือดังกล่าวได้ผ่านการตรวจสอบความตรงโดยผู้คุณวุฒิ และทดสอบความเที่ยงของแบบสอบถามคุณภาพชีวิต และการสนับสนุนทางสังคม ได้ค่าสัมประสิทธิ์อัลฟาของครอนบาค (Cronbach’s Alpha Coefficient) เท่ากับ .85 และ .94 ตามลำดับ ผลการศึกษา พบว่า ระดับคุณภาพชีวิต โดยรวมของพยาบาลวิชาชีพที่ปฏิบัติงานอยู่ในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้อยู่ในระดับปานกลาง ( = 86.29, SD = 10.04) โดยมีองค์ประกอบคุณภาพชีวิตด้านร่างกาย และด้านจิตใจอยู่ในระดับดี ( = 26.90, SD = 3.64 ; = 23.36, SD = 3.39 ตามลำดับ) ส่วนองค์ประกอบด้านความสัมพันธทางสังคมและสิ่งแวดล้อมอยู่ในระดับปานกลาง ( = 11.31, SD = 1.77 ; = 25.04, SD = 3.98 ตามลำดับ) ค่าเฉลี่ยคะแนนคุณภาพชีวิตพยาบาลที่ปฏิบัติงานในจังหวัดนราธิวาสสูงกว่าพยาบาลที่ปฏิบัติงานในจังหวัดปัตตานี แต่ไม่พบความแตกต่างของคะแนนเมื่อเปรียบเทียบกับพยาบาลที่ปฏิบัติงานในจังหวัดยะลา ส่วนค่าเฉลี่ยคะแนนคุณภาพชีวิตของพยาบาลที่ปฏิบัติงานในจังหวัดปัตตานี และยะลา ไม่มีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ คุณภาพชีวิตโดยรวมของพยาบาลวิชาชีพที่ปฏิบัติงานอยู่ในสถานบริการสุขภาพที่แตกต่างกัน ได้แก่ โรงพยาบาลศูนย์/จังหวัด โรงพยาบาลชุมชนขนาด 120 เตียง ขนาดน้อยกว่า 60 เตียง ขนาด 90 เตียงหรือมากกว่า และสถานีอนามัย/รพ.สต. พบว่าไม่มีความแตกต่างกัน คุณภาพชีวิตของพยาบาลวิชาชีพที่ปฏิบัติงานในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ไม่มีความแตกต่างกัน เมื่อจำแนกตามคุณลักษณะทั่วไปของกลุ่มตัวอย่าง ยกเว้น ในด้านศาสนา สถานภาพสมรส และสถานะทางเศรษฐกิจ โดยพยาบาลที่นับถือศาสนาอิสลามมีค่าเฉลี่ยคะแนนคุณภาพชีวิต ( = 88.35, SD = 9.72) สูงกว่าพยาบาลที่นับถือศาสนาพุทธ ( = 85.23, SD = 10.06) อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ p<0.05 พยาบาลที่มีสถานภาพคู่ มีค่าเฉลี่ยคุณภาพชีวิต ( = 87.13, SD = 9.91) สูงกว่าพยาบาลที่แยกกันอยู่/หม้าย/หย่าร้าง ( = 79.90, SD = 10.64) อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ p<0.05 ส่วนพยาบาลที่มีสถานะทางเศรษฐกิจพอเพียง ไม่เป็นหนี้ ( = 87.26, SD = 11.21) มีค่าเฉลี่ยคะแนนคุณภาพชีวิต สูงกว่ากลุ่มอื่น ๆ อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ p<0.05 ค่าเฉลี่ยการสนับสนุนทางสังคมโดยรวมของพยาบาลวิชาชีพที่ปฏิบัติงานอยู่ในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้อยู่ในระดับปานกลาง ( = 72.21, SD = 8.59) โดยมีแต่ละด้าน ดังนี้ การสนับสนุนทางอารมณ์ ( = 18.40, SD = 2.30) การประเมินเพื่อการสนับสนุน ( = 14.24, SD = 2.03) การสนับสนุนด้านข้อมูลข่าวสาร ( = 22.12, SD = 2.91) และการสนับสนุนด้านการช่วยเหลือในการกระทำกิจกรรมรวมทั้งการให้สิ่งของเงินทอง ( = 17.56, SD = 2.76) อยู่ในระดับปานกลางค่าเฉลี่ยคะแนนการสนับสนุนทางสังคมของพยาบาลที่ปฏิบัติงานจริงในจังหวัดนราธิวาสสูงกว่าพยาบาลที่ปฏิบัติงานในจังหวัดปัตตานี แต่มีค่าคะแนนการสนับสนุนทางสังคมใกล้เคียงกับพยาบาลที่ปฏิบัติงานในจังหวัดยะลา และพบว่าพยาบาลที่ปฏิบัติงานในจังหวัดปัตตานีมีค่าคะแนนการสนับสนุนทางสังคมน้อยที่สุด ค่าเฉลี่ยคะแนนการสนับสนุนทางสังคม โดยรวมของพยาบาลที่ปฏิบัติงานอยู่ในสถานบริการสุขภาพที่แตกต่างกัน ได้แก่ โรงพยาบาลศูนย์/จังหวัด โรงพยาบาลชุมชนขนาด 120 เตียง โรงพยาบาลชุมชนขนาด 60 เตียง โรงพยาบาลชุมชนขนาด 90 เตียงหรือมากกว่า และสถานีอนามัย/รพ.สต. พบว่าไม่มีความแตกต่างกัน การสนับสนุนทางสังคมของพยาบาลวิชาชีพที่ปฏิบัติงานในสามจังหวัดชายแดนใต้ไม่มีความแตกต่างกันเมื่อจำแนกตามคุณลักษณะทั่วไปของกลุ่มตัวอย่าง ยกเว้น ระดับการศึกษา และภูมิลำเนาเดิม โดยพยาบาลที่มีการศึกษาระดับปริญญาตรีและประกาศนียบัตรการพยาบาลเฉพาะทาง และระดับปริญญาโท ( = 74.97, SD = 6.05 ; = 74.71, SD = 5.99) มีค่าเฉลี่ยคะแนนการสนับสนุนทางสังคมสูงกว่าพยาบาลวิชาชีพที่มีระดับการศึกษาปริญญาตรี ( = 71.55, SD = 9.00) อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ p<0.05 ส่วนพยาบาลวิชาชีพที่มีภูมิลำเนาอยู่ในยะลามีค่าเฉลี่ยคะแนนการสนับสนุนทางสังคม ( = 73.46, SD = 6.60) สูงกว่าจังหวัดอื่น ๆ อย่างมีนัยสำคัญ p<0.05 กลุ่มตัวอย่างที่ทำงานในพื้นที่สามจังหวัดชายแดนภาคใต้ มากกว่าครึ่งที่มีความคิดคงอยู่ในวิชาชีพ ปัจจัยสำคัญที่มีส่วนทำให้พยาบาลคิดคงอยู่ในวิชาชีพ แม้จะทำงานอยู่ในพื้นที่เสี่ยงภัย คือ การอยู่ในองค์กรที่มีระบบสนับสนุนและการบริหารจัดการของผู้นำที่ดี โดยเน้นให้มีความสุขในการทำงาน นอกจากนี้ จากการทำงานอยู่ในพื้นที่เสี่ยงภัยมานาน พยาบาลส่วนใหญ่มีการปรับตัวให้ยอมรับสภาพการทำงาน ประกอบการมีอัตรากำลังที่เพิ่มขึ้น ทำให้พยาบาลยังมีความคิดคงอยู่ในวิชาชีพ อย่างไรก็ตาม การตอบสนองต่อเรื่องนี้อาจมีในลักษณะที่แตกต่างกันบ้าง ขึ้นกับลักษณะงานและความปลอดภัยในการทำงาน โดยเฉพาะงานในแผนกฉุกเฉินที่พยาบาลให้ข้อมูลว่า มีความต้องการการดูแลด้านความปลอดภัยมากกว่างานในแผนกอื่นที่ไม่ต้องเดินทางไปนอกพื้นที่ในการรับส่งผู้ป่วย ซึ่งอาจมีผลต่อความคิดคงอยู่ในพื้นที่มากกว่าการคิดออกจากวิชาชีพ การได้รับค่าตอบแทนที่ไม่เป็นธรรม พบว่า เป็นประเด็นที่พยาบาลสะท้อนปัญหามากที่สุด เพราะไม่ได้รับการให้ความสำคัญในสภาวะการทำงานที่เป็นจริง จึงเสนอแนะให้มีการแก้ไขในระดับนโยบาย โดยเชื่อว่า การสนับสนุนที่เหมาะสมและเป็นธรรม จะทำให้พยาบาลมีความคิดคงอยู่ในวิชาชีพและในพื้นที่ได้นานขึ้น อีกทั้ง เพื่อเป็นการธำรงรักษาไม่ให้เกิดความขาดแคลนพยาบาลในพื้นที่อย่างต่อเนื่อง

สำนักงานเลขาธิการวุฒิสภา. จดหมายเหตุวุฒิสภา.

Address: กรุงเทพมหานคร

Email: sangduen_p@hotmail.com

Name: คณะกรรมการวิจัยและพัฒนาของวุฒิสภา. สำนักงานเลขาธิการวุฒิสภา

Role: ผู้ให้ทุนวิจัย

Created: 2555

Modified: 2558-09-10

Issued: 2558-08-28

งานวิจัย/Research report

application/pdf

CallNumber: Res 2554_1

tha

©copyrights สำนักงานเลขาธิการวุฒิสภา

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	Res2554_1title.pdf	61.68 KB	30	2023-04-02 20:19:45
2	Res2554_1abs.pdf	106.84 KB	37	2019-07-04 06:35:49
3	Res2554_1ack.pdf	80.87 KB	25	2019-07-04 06:36:03
4	Res2554_1content.pdf	103.11 KB	30	2019-07-04 06:36:15
5	Res2554_1ch1.pdf	93.28 KB	36	2022-09-08 00:02:35
6	Res2554_1ch2.pdf	371.39 KB	62	2023-04-02 20:21:40
7	Res2554_1ch3.pdf	125.8 KB	27	2023-04-02 20:21:02
8	Res2554_1ch4.pdf	726.37 KB	32	2021-04-26 21:24:56
9	Res2554_1ch5.pdf	113.38 KB	23	2021-04-26 21:27:53
10	Res2554_1bib.pdf	200.35 KB	28	2019-07-04 06:38:15
11	Res2554_1appex.pdf	422.02 KB	32	2023-04-02 20:20:31

ใช้เวลา

0.067762 วินาที