รายงานการวิจัย เรื่อง โครงการวิจัยการประเมินกระบวนการโครงการศึกษาผลกระทบสิ่งแวดล้อม

The Process of Evaluation of Environmental Impact Assessment Project

Name: อัญชลี มีมุข

Name: สุโรจนา ศรีอักษร

Organization : กองธุรการที่ประทับ สำนักพระราชวัง สวนจิตรลดา

Name: ศิริกุล ผลิศักดิ์

Organization : ผู้อำนวยการศูนย์การศึกษาจันทรเกษม-เทคนิคชัยนาท

keyword: EIA

ThaSH: การประเมินผลกระทบสิ่งแวดล้อม-วิจัยสิ่งแวดล้อม

ThaSH: การวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อม-ไทย

Noted: ได้รับทุนอุดหนุนจากคณะกรรมการวิจัยและพัฒนาของวุฒิสภา ปีงบประมาณ 2548

Abstract: ในการศึกษาการประเมินกระบวนการศึกษาผลกระทบสิ่งแวดล้อม ได้กำหนดวัตถุประสงค์ดังนี้ 1) เพื่อประเมินกระบวนการขั้นตอนในโครงการศึกษาผลกระทบสิ่งแวดล้อม (EIA) 2) เพื่อทราบปัญหา อุปสรรค ในกระบวนการขั้นตอนโครงการศึกษาผลกระทบสิ่งแวดล้อม (EIA) 3) เพื่อจัดทำข้อเสนอผลการศึกษา นำมาพัฒนากระบวนการนิติบัญญัติ ตลอดจนข้อเสนอแนะเชิงนโยบายในการแก้ปัญหาสิ่งแวดล้อม เพื่อความมั่นคง และประโยชน์สุข ได้อย่างเหมาะสมกับปัจจัยพื้นฐานของประเทศ ในการศึกษา ครั้งนี้ใช้ตัวแบบเชิงระบบ (System Model)ที่ประกอบด้วยองค์ประกอบ 3 ส่วน คือ 1) ส่วนนำเข้า(Input) 2) ส่วนกระบวนการ (Process) และ 3) ส่วนผลลัพธ์ (Output) ตัวชี้วัดในการศึกษา ด้านปัจจัยนำเข้า ได้แก่ 1. นโยบายรัฐด้านสิ่งแวดล้อม 2. พระราชบัญญัติและข้อกฎหมายที่เกี่ยวข้อง 3. ประเด็นข้อร้องเรียนโครงการ 4. บทบาทของหน่วยงานที่เกี่ยวข้องด้านปัจจัยกระบวนการ ได้แก่ 1. การพิจารณารายงานการวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อมของโครงการ หรือกิจการของส่วนราชการ รัฐวิสาหกิจ โครงการร่วมกับเอกชน หรือโครงการซึ่งจะต้องได้รับอนุญาตจากทางราชการตามกฎหมาย ซึ่งต้องจัดทำรายงานการวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อม 2. ดำเนินการเกี่ยวกับการออกใบอนุญาตผู้มีสิทธิทำรายงานการวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อม 3. การสั่งเพิกถอนใบอนุญาต 4. การปรับปรุงระบบการวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อม รวมทั้ง 5. การติดตามตรวจสอบประเมินผลการปฏิบัติตามมาตรการป้องกัน และ 6. แก้ไขผลกระทบสิ่งแวดล้อม และการติดตามผลกระทบต่อคุณภาพสิ่งแวดล้อม ด้านผลผลิต/ผลลัพธ์ ได้แก่ 1. การประเมินกระบวนการขั้นตอนในการศึกษาผลกระทบสิ่งแวดล้อม 2. อุปสรรคต่างๆในกระบวนการขั้นตอนโครงการศึกษาผลกระทบสิ่งแวดล้อม (EIA) 3. ข้อเสนอการปรับปรุงกฎหมายเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อม ประชากรและกลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ เรื่องร้องเรียนจากราษฎร์ ที่กระทบจากโครงการฯ จำนวน 9 เรื่อง จากเรื่องที่ต้องจัดทำรายงานการวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อมและราษฎรร้องเรียนผ่านคณะกรรมาธิการสิ่งแวดล้อมวุฒิสภา และบุคคลผู้เกี่ยวข้องกับประชากรตัวอย่าง ได้แก่หน่วยงานภาครัฐและภาคประชาชน คณะกรรมาธิการสามัญ/วิสามัญ คณะกรรมการผู้ชำนาญ การ คณะนักวิชาการสิ่งแวดล้อมสำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติสิ่งแวดล้อม และการใช้กรณีศึกษาข้อร้องเรียนของประชาชน โดยการสำรวจข้อมูลประชาชนขอบเขตพื้นที่ศึกษาเกณฑ์การพิจารณาเลือกพื้นที่ตัวอย่าง จังหวัดที่เลือกศึกษาอยู่ใน ๔ ภาค คือ พื้นที่ที่มีเรื่องร้องเรียนผ่านคณะกรรมาธิการสิ่งแวดล้อม วุฒิสภา สำหรับกรณีการเก็บรวบรวมข้อมูลในระดับพื้นที่กำหนดตามสภาพปัญหาความรุนแรง ได้แก่ จังหวัดอุดรธานี หนองบัวลำภู และระยอง เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บข้อมูลการ คือ แบบสัมภาษณ์เชิงลึก หน่วยงานภาครัฐและบุคลที่เกี่ยวข้อง โดยมีประเด็นคำถามประกอบด้วย 4 ประเด็นหลัก คือ ข้อมูลทั่วไปของกลุ่มตัวอย่าง คำถามเกี่ยวกับปัจจัยส่วนบุคคล เช่น เพศ อายุ ระดับการศึกษา ตำแหน่งในหน่วยงาน ข้อมูลเกี่ยวกับลักษณะของงานที่ปฏิบัติ ได้แก่ ลักษณะงานที่ปฏิบัติ ลักษณะกิจกรรมโครงการที่รับผิดชอบ โครงการที่รับผิดชอบ งบประมาณที่ใช้ในโครงการ ระยะเวลาที่ใช้ในการปฏิบัติโครงการกิจกรรมที่กำหนดไว้ในโครงการ จำนวนเจ้าหน้าที่ที่รับผิดชอบโครงการ ความเหมาะสมระหว่างภารกิจที่ได้รับกับความสามารถของเจ้าหน้าที่ ข้อเท็จจริงและความคิดเห็นเกี่ยวกับกระบวนการพิจารณาจัดทำรายงานการวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อม การวิเคราะห์ข้อมูลผู้ศึกษาใช้การวิเคราะห์ข้อมูลทางสถิติด้วยคอมพิวเตอร์ โดยใช้โปรแกรมสำเร็จรูป SPSS ( Statistical Packages for The Social Sciences) โดยสถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ประกอบด้วย 2 ส่วน คือ ข้อมูลเชิงคุณภาพที่ได้จากการสัมภาษณ์เชิงลึก (In – depth Interview) ใช้วิธีวิเคราะห์เนื้อหา และข้อมูลเชิงปริมาณใช้สถิติพรรณนาเป็นค่าร้อยละ ผลการศึกษาพบว่า 1. ข้อมูลพื้นที่ศึกษา พบว่า ส่วนใหญ่จังหวัดกรุงเทพมหานคร รองลงมาอุดรธานี หนองบัวลำภูระยอง ตามลำดับ ที่เหลือจังหวัดลำปาง 2. ข้อมูลผู้เกี่ยวข้องกลุ่มตัวอย่างหน่วยงานภาครัฐและภาคประชาชน พบว่าส่วนใหญ่กลุ่มประชาชนตามข้อร้องเรียน รองลงมาคณะกรรมการผู้ชำนาญการ และคณะนักวิชาการสิ่งแวดล้อมสำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม และที่เหลือคณะกรรมาธิการสามัญ / วิสามัญ 3. ด้านปัจจัยนำเข้า นโยบายรัฐด้านสิ่งแวดล้อม กำหนดมาตรฐานด้านสิ่งแวดล้อมของประเทศ โดยคำนึงถึงความเหมาะสมและสอดคล้องกับระดับของการพัฒนาทางด้านวิทยาศาสตร์ เศรษฐกิจ และสังคมของประเทศ สร้างมาตรการในการควบคุมการนำเข้าสารเคมี สารพิษ และวัตถุอันตราย โดยยึดถือมาตรฐานสากลของประเทศที่พัฒนาแล้ว เพื่อไม่ให้ประเทศไทยเป็นสถานที่ทดลอง พระราชบัญญัติและข้อกฎหมายที่เกี่ยวข้อง 4. ด้านปัจจัยกระบวนการ ปัญหาด้านสิ่งแวดล้อมที่นำเข้าสู่การพิจารณา ขั้นตอนกระบวนการในการศึกษา/สอบสวน สรุปผลการพิจารณา/ศึกษา/สอบสวน แนวทางการแก้ปัญหาให้แก่ผู้ร้องเรียน แนวทางดำเนินการกรณีพบว่ารายงานผลกระทบสิ่งแวดล้อมที่ศึกษาแล้วไม่ครบกระบวนการ หรือครบถ้วนแต่กลับมีปัญหา แนวทางแก้ไขรายงานผลกระทบสิ่งแวดล้อม กรณีพบว่ามีปัญหา พบว่าส่วนใหญ่ให้มีการศึกษาการประเมินผลกระทบสิ่งแวดล้อมในแต่ละโครงการตามสภาพพื้นที่อย่างเที่ยงธรรมและเป็นจริง ให้ศึกษาศักยภาพ/ความพร้อมของท้องถิ่น/ชุมชนต่อการยอมรับโครงการฯ และให้มีจิตสำนึกในการรักษาสิ่งแวดล้อม 5. ด้านผลผลิต/ผลลัพธ์ ขั้นตอนการพิจารณา EIA ของสำนักนโยบายแผนสิ่งแวดล้อมทุกขั้นตอน ได้แก่ รับเอกสารตรวจความถูกต้องให้ความเห็นเบื้องต้น เปิดประชุมรับฟังความคิดเห็น ศึกษาพื้นที่จริง เจ้าหน้าที่กลั่นกรองเบื้องต้น จนถึงขั้นพิจารณา ประชาสัมพันธ์ต่อเนื่อง และสร้างเครื่องมือจัดเก็บข้อมูล มีสัดส่วนต่ำ ขั้นตอนในการพิจารณารายงานผลกระทบสิ่งแวดล้อมมีความเหมาะสม และไม่เหมาะสม มีสัดส่วนเท่าๆกัน ข้อจำกัด/อุปสรรคในการปฏิบัติงานของกรรมาธิการ ส่วนใหญ่มีปัญหาและอุปสรรคในงบประมาณในการปฏิบัติงานของคณะกรรมาธิการมีจำนวนจำกัดไม่เพียงพอในการปฏิบัติงานในพื้นที่ การไม่ตอบสนองรับผิดชอบของหน่วยงานรัฐในการแก้ไขปัญหาของผู้เดือดร้อน อิทธิพลและอำนาจไม่เป็นธรรมจากเจ้าหน้าที่ของรัฐและผู้ก่อปัญหาทำให้ผู้ร้องเรียนเกรงกลัว คือ อุปสรรคด้านเวลา คณะกรรมาธิการคนเดียวกันต้องปฏิบัติงานในคณะกรรมาธิการอื่นด้วยรัฐมนตรีที่คณะกรรมาธิการเชิญมาให้ข้อมูลด้านนโยบายจะไม่มาชี้แจงด้วยตนเองแต่จะส่งข้าราชการประจำมาแทน กรรมาธิการไม่มีอำนาจชี้ขาดในการระงับโครงการที่มีเรื่องร้องเรียน ข้อเสนอแนะ มีข้อเสนอแนะ 2 ด้าน ได้แก่ข้อเสนอแนะเชิงนโยบาย และข้อเสนอแนะเชิงปฏิบัติ ข้อเสนอแนะเชิงนโยบาย ควรปรับปรุงแก้ไขกฎกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีและพลังงาน ควรมีการบัญญัติกฎหมายรองรับสิทธิการมีส่วนร่วมของประชาชน ตามกฎหมายรัฐธรรมนูญ 2540 ข้อเสนอแนะเชิงปฏิบัติ ด้านการสนับสนุนทรัพยากรการบริหาร ด้านการประชาสัมพันธ์โครงการ ด้านการมีส่วนร่วมดำเนินการโครงการ ควรมีการปรับรูปแบบการทำงานให้ทำงานร่วมกับองค์กรที่เกี่ยวข้องทั้งในส่วนกลาง ส่วนภูมิภาค และท้องถิ่น ตลอดจนชุมชนและประชาชนในระดับพื้นที่ ที่กระทบ เพื่อความคลอบคลุมและชัดเจนในกระบวนการดำเนินการพิจารณาโครงการ ทั้งนี้เพราะผู้อยู่ในพื้นที่ย่อมรู้สภาพปัญหาได้ดีกว่า อีกทั้งยังเป็นการป้องกันการเกิดปัญหาข้อร้องเรียนในอนาคต

สำนักงานเลขาธิการวุฒิสภา. จดหมายเหตุวุฒิสภา.

Address: กรุงเทพมหานคร

Email: sangduen_p@hotmail.com

Name: คณะกรรมการวิจัยและพัฒนาของวุฒิสภา. สำนักงานเลขาธิการวุฒิสภา

Role: ผู้ให้ทุนวิจัย

Created: 2549

Modified: 2558-08-25

Issued: 2558-08-17

งานวิจัย/Research report

application/pdf

ISBN: 974-940-436-X

CallNumber: Res 2548_2

tha

©copyrights สำนักงานเลขาธิการวุฒิสภา

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	Res2548_2title.pdf	60.66 KB	27	2022-09-06 17:48:29
2	Res2548_2absT.pdf	96.16 KB	23	2022-09-06 17:48:59
3	Res2548_2absE.pdf	86.3 KB	21	2022-09-06 17:49:10
4	Res2548_2ack.pdf	78.92 KB	16	2022-09-06 17:49:22
5	Res2548_2content.pdf	90.4 KB	21	2022-09-06 17:49:34
6	Res2548_2ch1.pdf	98.13 KB	22	2022-09-06 17:49:45
7	Res2548_2ch2.pdf	415.68 KB	32	2024-04-11 16:31:37
8	Res2548_2ch3.pdf	86.07 KB	20	2022-09-06 17:50:09
9	Res2548_2ch4.pdf	213.08 KB	25	2022-09-06 17:50:24
10	Res2548_2ch5.pdf	135.79 KB	21	2022-09-06 17:50:34
11	Res2548_2bib.pdf	99.35 KB	18	2022-09-06 17:50:47
12	Res2548_2appex.pdf	248.09 KB	19	2022-09-06 17:50:58

ใช้เวลา

-0.943805 วินาที