รายงานการวิจัย เรื่อง ศึกษาผลกระทบของพระราชบัญญัติหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ พ.ศ. 2545 ต่อสังคมไทย (สถานพยาบาล ผู้ให้บริการ และผู้รับบริการ)

Study on Effect of National Health Security Act to Thai Society (Health care Providing Units, Health Personnel and Patients)

Name: คณะกรรมาธิการการสาธารณสุข วุฒิสภา

Name: ชิต เจริญประเสริฐ

Name: ปัญญา อธิประเสริฐ

Name: วิชัย สติมัย

Name: นันทนา เครือหงษ์

Name: จักรกฤษณ์ ประสิทธิ์เมตต์

ThaSH: หลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (พ.ร.บ.)-2545-วิจัย

ThaSH: ประกันสุขภาพ-กฎหมายและระเบียบข้อบังคับ-วิจัย

Noted: ได้รับทุนอุดหนุนจากคณะกรรมการวิจัยและพัฒนาของวุฒิสภา ปีงบประมาณ 2546

Abstract: การศึกษาผลกระทบการดำเนินงานที่ผ่านมานับตั้งแต่ได้มีนโยบายหลักประกันสุขภาพ ถ้วนหน้า 30 บาทรักษาทุกโรค จนมีการประกาศใช้ พ.ร.บ. หลักประกันสุขภาพแห่งชาติ โดยมีวัตถุประสงค์ เพื่อประเมินผลกระทบพรบ.หลักประกันสุขภาพแห่งชาติ ต่อสถานบริการ ต่อผู้ให้บริการต่อผู้รับบริการ ประชากรที่ศึกษาคือโรงพยาบาลที่เข้าร่วมนโยบายนี้ในปี พ.ศ. 2546 (ทั้งภาคราชการและเอกชน) ขนาดตัวอย่างคำนวณโดยใช้สูตร Taro Yamane ได้ค่า = 91 แห่ง ได้รวบรวมข้อมูลทั้งเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ ในส่วนเชิงปริมาณได้ส่งแบบสอบถามให้โรงพยาบาลที่ถูกเลือกโดยวิธีสุ่มตัวอย่าง เพื่อให้บุคคลดังต่อไปนี้ตอบ คือ ผู้บริหารโรงพยาบาล ได้ข้อมูลกลับ 115 ชุด ผู้ให้บริการ (กลุ่มวิชาชีพละ 2 ชุดเป็นอย่างน้อย) ได้ข้อมูลกลับ 1,567 ชุด และศึกษาโดย การสัมภาษณ์ผู้รับบริการในแต่ละโรงพยาบาล แห่งละ 30 คนได้ข้อมูลจำนวน 2,426 ชุด นอกจากนี้ยังจัดประชุมเสวนากลุ่ม (Focus Group Discussion) 7 ครั้ง ประกอบด้วยตัวแทนวิชาชีพต่าง ๆ เช่น แพทย์ ทันตแพทย์ เภสัชกร นักเทคนิคการแพทย์ พยาบาล เจ้าหน้าที่สาธารณสุข ตัวแทน ภาคประชาชน โดยมีวิธีการเลือกตัวแทนนั้นเลือกโดยกระจายตามประเภท ขนาดของโรงพยาบาล ให้ครอบคลุมทั่วทุกภาคทั้งประเทศ และได้ศึกษาจากเอกสาร/ รายงานของหน่วยงานต่าง ๆ รวมทั้งการนำเสนอของหน่วยงานในที่ประชุมคณะกรรมาธิการการสาธารณสุข วุฒิสภา พบว่า ส่วนใหญ่เป็นโรงพยาบาลขนาด 10 – 30 เตียง 50 แห่ง (ร้อยละ 43.5) ส่วนใหญ่มีแพทย์น้อยกว่า 3 คน 49 แห่ง (ร้อยละ 42.6) โรงพยาบาลส่วนใหญ่มีทันตแพทย์ 1-2 คน จำนวน 66 แห่ง (ร้อยละ 57.4) ส่วนใหญ่มีเภสัชกร 3-5 คน จำนวน 50 แห่ง (ร้อยละ 43.5) โรงพยาบาลส่วนใหญ่ มีพยาบาลจำนวน 41-60 คนจำนวน 35 แห่ง (ร้อยละ 30.4) ผลกระทบกับสถานพยาบาลพบว่า เมื่อ มีการเปลี่ยนวิธีการจัดสรรงบประมาณทำให้งบประมาณที่โรงพยาบาลได้รับในปี 2546 เทียบกับ ปี 2545 มีโรงพยาบาลที่ได้รับงบประมาณมากขึ้นจำนวน 33 แห่ง (ร้อยละ 28.7) ได้รับงบประมาณน้อยลงจำนวน 60 แห่ง (ร้อยละ 52.2) ในด้านค่าใช้จ่ายของโรงพยาบาลพบว่าเมื่อเทียบปี 2546 กับ ปี 2545 มีโรงพยาบาลที่มีค่าใช้จ่ายเพิ่มขึ้นจำนวน 74 แห่ง (ร้อยละ 64.3) และค่าใช้จ่ายลดลงจำนวน 27 แห่ง (ร้อยละ 23.5) ในขณะที่โรงพยาบาลสามารถจัดเก็บรายได้เพิ่มขึ้นในปี 2546 เมื่อเทียบกับ ปี 2545 จำนวน 63 แห่ง (ร้อยละ 54.8) และเก็บลดลงจำนวน 41 แห่ง (ร้อยละ 35.7) เมื่อดูผลลัพธ์ (งบประมาณที่ได้ รวมกับรายได้ที่เก็บเองหักด้วยค่าใช้จ่าย) พบว่ามีโรงพยาบาลที่มีผลลัพธ์ ใน ปี 2546 มากขึ้นกว่าปี 2545 จำนวน 61 แห่ง (ร้อยละ 53.1) และลดลงจำนวน 21 แห่ง (ร้อยละ 18.3) สอดคล้องกับข้อมูลที่ว่าโรงพยาบาลที่มีอัตราส่วนสภาพคล่อง (Quick ratio) มากกว่า 2 จำนวน 42 แห่ง (ร้อยละ 36.5) อัตราส่วนสภาพคล่องมากกว่า 1-2 จำนวน 27 แห่ง (ร้อยละ 23.5) และโรงพยาบาลที่มีอัตราส่วนทุนหมุนเวียน (Current ratio) มากกว่า 2 จำนวน 52 แห่ง (ร้อยละ 45.2) มีอัตราส่วนทุนหมุนเวียนมากกว่า 1-2 จำนวน 27 แห่ง (ร้อยละ 23.5) นอกจากนี้ผู้บริหารโรงพยาบาลส่วนใหญ่ต้องการได้รับงบประมาณงวดแรกไม่เกินวันที่ 15 ตุลาคมเพราะในปีงบประมาณ 2547 ส่วนใหญ่ได้รับในช่วงวันที่ 21-30 พฤศจิกายน 2546 สำหรับผู้ป่วยนอกพบว่า มีโรงพยาบาลที่มีผู้ป่วยนอกมากขึ้นใน2546 เมื่อเทียบกับปี 2545 จำนวน 50 แห่ง (ร้อยละ 43.5) (หลายโรงพยาบาล มีการจัดทีมแพทย์ไปตรวจที่ศูนย์สุขภาพชุมชนด้วย) โดยเฉลี่ยมีผู้ป่วยนอกเพิ่มประมาณ ร้อยละ10ในเรื่องผู้ป่วยใน พบว่าเมื่อเทียบปี 2546 กับปี 2545 พบว่ามีโรงพยาบาลที่ผู้ป่วยในเพิ่มขึ้น จำนวน 35 แห่ง (ร้อยละ 30.4) โดยสรุปนโยบายนี้มีผลกระทบต่อโรงพยาบาลในเรื่องของการบริหาร งบประมาณ ปริมาณงานการให้บริการที่เพิ่มขึ้น ผลกระทบต่อผู้ให้บริการ ส่วนใหญ่ของผู้ให้บริการเห็นว่า พ.ร.บ.นี้ทำให้มีผู้มาใช้บริการมากขึ้น (ร้อยละ 82.7) และมีความคาดหวังสูงขึ้นด้วย ส่วนใหญ่เห็นว่า พ.ร.บ.นี้มีผลทำให้การให้บริการดีขึ้น (ร้อยละ 50.7) มีการปรับปรุงการบริหารโรงพยาบาล (ร้อยละ93.4) แต่ไม่มีผลกระทบต่อรายได้ของผู้ให้บริการ (ร้อยละ 51.6) ไม่มีผลกระทบต่องานวิชาชีพเนื่องจากมีมาตรฐานวิชาชีพกำหนดไว้มีบ้าง บางคนที่ได้รับผลกระทบจากงบประมาณที่จำกัดในการพัฒนาบุคลากร และบางแห่งที่มีบุคลากรลาออกทำให้คนที่เหลือทำงานมากขึ้น ส่วนใหญ่ของผู้ให้บริการในทุกกลุ่มให้คะแนนความพึงพอใจนโยบายนี้ ในการเสวนากลุ่มในระดับเฉย ๆ รองลงมาคือพอใจแบบมีเงื่อนไขต้องปรับปรุงด้านต่างๆ ผลกระทบต่อผู้รับบริการ ส่วนใหญ่ผู้รับบริการเห็นว่าระยะเวลาการให้บริการอยู่ใน เกณฑ์ดี (ร้อยละ 47.7) คุณภาพบริการอยู่ในเกณฑ์ดี (ร้อยละ 62.6) การให้บริการเมื่อเปรียบเทียบกับช่วงก่อนมี พ.ร.บ.นี้ส่วนใหญ่เห็นว่าดีขึ้น (ร้อยละ 49.9) ส่วนใหญ่ยังไม่เคยได้รับคำแนะนำจาก เจ้าหน้าที่ในเรื่องส่งเสริมสุขภาพและป้องกันโรค (ร้อยละ 51.7) ตัวแทนประชาชนในส่วนใหญ่ให้คะแนนนโยบายนี้ในระดับพึงพอใจ ในเรื่องการร่วมจ่าย (co-payment) ผู้ให้บริการทุกกลุ่มเห็นด้วยเป็นส่วนใหญ่ และ ผู้รับบริการส่วนใหญ่เห็นด้วยแบบมีเงื่อนไขว่า ต้องไม่ทำให้คนระดับรากหญ้าเดือดร้อน และจะต้องหารือในรายละเอียดอีก ข้อเสนอแนะ จากผลกระทบต่อปริมาณงานที่มากขึ้น ความคาดหวังของประชาชนที่สูงขึ้น รัฐบาลจึงควรจัดสรรอัตรากำลังบุคลากรให้เหมาะสม เพียงพอ ตลอดทั้งสร้างขวัญกำลังใจในรูปแบบต่าง ๆ เช่น เพิ่มเงินเดือน ค่าตอบแทนตามปริมาณงานที่เพิ่มขึ้น และควรทำความเข้าใจกับบุคลากรในเรื่องนโยบายจำกัดกำลังคนภาครัฐ โดยเฉพาะมาตรการที่ 3 สำหรับงบประมาณที่ได้รับการจัดสรรควรมีหลักเกณฑ์การจัดสรรที่ชัดเจนไม่เปลี่ยนแปลงบ่อย และควรมีปริมาณ งบประมาณที่มากพอต่อการให้บริการที่มีคุณภาพ รวมทั้งจัดสรรให้ถึงโรงพยาบาลโดยเร็ว ในเรื่องการร่วมจ่าย (co-payment) เป็นเรื่องที่ผู้ให้บริการ และผู้รับบริการส่วนใหญ่ยอมรับ จึงควรมีการศึกษาว่าจะร่วมจ่ายอย่างไร เท่าใดจึงจะเหมาะสม ทั้งกลุ่มผู้ให้บริการและผู้รับบริการเห็นด้วยตรงกัน ในเรื่องของการประชาสัมพันธ์โดยใช้สื่อต่าง ๆ อย่างต่อเนื่อง สม่ำเสมอ เพื่อให้ประชาชนและผู้ให้บริการมีความเข้าใจในสิทธิต่างๆ ตามมาตรา 41 และมาตรา 42 นั้น อาจเป็นสิ่งที่ทำให้มีการร้องเรียกเงินเพิ่มขึ้นกว่าที่ควรจะเป็น จึงควรมีการศึกษา ติดตามทั้งในแง่ผลดี และผลเสียต่อภาพรวมของระบบในระยะยาวต่อไป ตลอดจนควรมีความชัดเจนว่าเมื่อสิ้นสุดระยะเวลาตามบทเฉพาะกาลแล้ว ( 3 ปี นับตั้งแต่เริ่มใช้ พ.ร.บ.นี้) จะมีการดำเนินการของโรงพยาบาลต่างๆ(ภาครัฐและเอกชน) ในลักษณะใด นอกจากนี้ควรมีการติดตามให้มีดำเนินการแต่งตั้งคณะอนุกรรมการ ควบคุมคุณภาพและมาตรฐานสถานพยาบาลให้ครบทุกจังหวัดตามคู่มือหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ และประชาสัมพันธ์ให้ผู้เกี่ยวข้องทราบต่อไป

สำนักงานเลขาธิการวุฒิสภา. จดหมายเหตุวุฒิสภา.

Address: กรุงเทพมหานคร

Email: sangduen_p@hotmail.com

Name: คณะกรรมการวิจัยและพัฒนาของวุฒิสภา. สำนักงานเลขาธิการวุฒิสภา

Role: ผู้ให้ทุนวิจัย

Created: 2557

Modified: 2558-08-13

Issued: 2558-08-10

งานวิจัย/Research report

application/pdf

ISBN: 974-721-883-6

CallNumber: Res 2546_11

tha

©copyrights สำนักงานเลขาธิการวุฒิสภา

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	Res2546_11title.pdf	97.02 KB	40	2024-08-03 12:07:10
2	Res2546_11abs.pdf	106.78 KB	21	2024-08-03 12:07:20
3	Res2546_11ack.pdf	84.93 KB	19	2024-08-03 12:07:23
4	Res2546_11content.pdf	87.32 KB	20	2024-08-03 12:07:26
5	Res2546_11ch1.pdf	86.29 KB	22	2024-08-03 12:07:29
6	Res2546_11ch2.pdf	132.05 KB	58	2024-08-03 12:07:31
7	Res2546_11ch3.pdf	83.83 KB	19	2024-08-03 12:07:34
8	Res2546_11ch4.pdf	255.37 KB	20	2024-08-03 12:07:37
9	Res2546_11ch5.pdf	131.56 KB	16	2024-08-03 12:07:40
10	Res2546_11bib.pdf	86.85 KB	16	2024-08-03 12:07:43
11	Res2546_11appex.pdf	118.32 KB	19	2024-08-03 12:07:46

ใช้เวลา

0.062351 วินาที