ศึกษาอริยมรรค ในการปฏิบัติวิปัสสนาตามหลักสติปัฏฐาน 4

Name: พระอำนาจ ขนฺติโก (ภาคาหาญ)

keyword: สติปัฏฐาน 4

; อริยมรรค

; ปฏิบัติวิปัสสนา

Abstract: วิทยานิพนธ์เรื่อง “ศึกษาอริยมรรค ในการปฏิบัติวิปัสสนาตามหลักสติปัฏฐาน 4” นี้ มีวัตถุประสงค์ 2 ประการ คือ 1) เพื่อศึกษาอริยมรรคในคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาท และ 2) เพื่อศึกษาอริยมรรคในการปฏิบัติวิปัสสนาตามหลักสติปัฏฐาน 4 โดยการศึกษาข้อมูลจากคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาท คือ พระไตรปิฎก อรรถกถา ฎีกา และคัมภีร์อื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง แล้วนำมาเรียบเรียง พรรณนา และตรวจสอบโดยผู้เชี่ยวชาญ จากการศึกษาพบว่า อริยมรรคมีองค์ 8 เป็นทางอันประเสริฐ ทางดำเนินของพระอริย เพื่อความเข้าถึง มรรค 4 ผล 4 นิพพาน 1 เรียกว่ามรรคมีองค์ 8 หรือ อัฎฐังคิกมรรค มัชฌิมาปฏิปทา ซึ่งเป็นหนทางสายกลางในอริยมรรคมีองค์ 8 เป็นหลักธรรมที่สำคัญของแนวทางการปฏิบัติเพื่อทำให้เกิดปัญญา ย่อมเป็นไปเพื่อความสงบกิเลส เพื่อความรู้ยิ่ง เพื่อความรู้แจ้ง เพื่อทำความสิ้นไปแห่งทุกข์ทั้งปวง มัชฌิมาปฏิปทาได้ชื่อว่า อริยมรรค คือ หนทางปฏิบัติของพระอริยบุคคล ประกอบด้วยองค์ 8 คือ สัมมาทิฏฐิ โดยองค์ธรรมคือตัวปัญญา จัดเป็นปัญญาเจตสิกธรรม ส่วนมรรค 7 ประการที่เหลือเป็นมรรคที่สนับสนุนให้เกิดสัมมาทิฏฐิ การปฏิบัติวิปัสสนาภาวนาในทางพระพุทธศาสนาหมายถึง การปฏิบัติในหลักสัมมาสติคือ การใช้สติและปัญญาพิจารณาในฐานทั้ง 4 อย่างต่อเนื่อง คือ กายานุปัสสนาสติปัฏฐานคือสติที่เข้าไปตั้งมั่นในกาย, เวทนานุปัสสนาสติปัฏฐานคือสติที่เข้าไปตั้งมั่นในเวทนา, จิตตานุปัสสนา สติปัฏฐาน คือสติที่เข้าไปตั้งมั่นในจิต, ธรรมมานุปัสสนาสติปัฏฐานคือสติที่เข้าไปตั้งมั่นในธรรม การเจริญสติปัฏฐานต้องมี วิริยะ สติ สมาธิ และ ปัญญา หรือเจริญมรรคมีองค์ 8 อันเป็นมัชฌิมาปฏิปทา (ข้อปฏิบัติอันเป็นทางสายกลาง) เมื่อผู้ปฏิบัติธรรมดำเนินไปตามทางสายกลาง แล้วตั้งสติระลึกรู้สภาวธรรม (รูปนาม) ปัจจุบันที่ปรากฏทางทวารทั้ง 6 ก็จะเห็นทุกสิ่งตามความเป็นจริง เกิดญาณปัญญาที่รู้แจ้งพระนิพพาน

Abstract: This thesis entitles "A Study of the Noble Path (Ariyamagga) in Vipassanā Meditation in according to the Four Foundations of Mindfulness" The purpose of this study was 2 objectives, namely 1) to study the Noble Path in Theravada Buddhist Scriptures, and 2 ) to study the Noble Path in Vipassana Meditation according to the Four Foundations of Mindfulness. This study was collected the data from Buddhist Scriptures such Tipitakā, Aṭṭhakathā, Tīkā, and related religious book. It was complied, descried, and verified by the experts. From the study, it is found that The Noble Eightfold Path is an excellent way of a Noble Person. The Noble Eightfold Path or Ariyamagga are composed of the four Noble Paths, the four Noble Fruits, and Nibbana. Majjhimāpaṭipadā is the important principle which appears in the Noble Eightfold Path. It is the way of practices for achievement of wisdom, it is to restrain Upakilesa, to get rid of all kinds of suffering and enlightenment. The Noble Path is the way of practice by the Noble Persons. It consists of eight factors: Sammādiṭṭhi which is state of Right View classified to be the mental wisdom (Cetasika). Regarding the other seven factors, they are the paths that support an achievement of Sammādiṭṭhi. The practice of Vipassanā Bhāvanā in Buddhism means the practice in Sammāsati. It is to develop with mindfulness on four bases: Kayanupassanā Satipaṭṭhana is the mindfulness in the body, Vedhanānupassanā Satipaṭṭhāna is the mindfulness in feeling, Cittānupassanā Satipaṭṭhāna is the mindfulness in mind, and Dhammānupassanā Satipaṭṭhāna is the mindfulness in Dhamma. The practice of Satipaṭṭhāna requires Viriya (effort), Sati (mindfulness), Samādhi (concentration), and Paññā (wisdom) or practice the Noble Eightfold Path that is Majjhimāpaṭipadā. When the followers practice on this way by Sati and knowing the natural phenomenon (Nāmarūpa) through five sense-doors: eye, ear, nose, tongue, and body, they will deep understanding in the reality of nature, leading to attain enlightenment.

Mahachulalongkornrajavidyalaya University

Address: BANGKOK

Email: library@mcu.ac.th

Name: พระมหาชิต ญานชิโต

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: พระมหาบุญเลิศ ธมฺมทสฺสี

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: นิมิตร โพธิพัฒน์

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Modified: 2568-10-06

Created: 2554

Issued: 2556-08-25

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: สาขาวิชาวิปัสสนาภาวนา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	พระอำนาจ ขนฺติโก (ภาคาหาญ).pdf	2.79 MB

ใช้เวลา

0.020579 วินาที