ศึกษาหลักธรรมในอนุปทสูตรกับการปฏิบัติวิปัสสนาภาวนา

Name: พระพงษ์สิทธ์ พาหิโย (เทพอารีนันท์)

keyword: ศึกษาหลักธรรม

; อนุปทสูตร

; วิปัสสนาภาวนา

; การปฏิบัติวิปัสสนา

Abstract: การศึกษาเรื่อง ศึกษาหลักธรรมในอนุปทสูตรกับการปฏิบัติวิปัสสนาภาวนา มีวัตถุประสงค์ 2 ประการคือ เพื่อศึกษาหลักธรรมในอนุปทสูตรและเพื่อศึกษาการนำหลักธรรมในอนุปทสูตรไปประยุกต์ใช้ในการปฏิบัติวิปัสสนาภาวนา โดยการศึกษาข้อมูลจากคัมภีร์พระไตรปิฎก อรรถกถา ฎีกา และเอกสารงานวิชาการที่เกี่ยวข้อง นำมาเรียบเรียงตรวจสอบความถูกต้องโดยผู้เชี่ยวชาญ แล้วนำมาบรรยายเป็นเชิงพรรณนา จากการศึกษาพบว่า อนุปทสูตรเป็นพระสูตรที่พระพุทธองค์กล่าวถึงการบรรลุธรรมไปตามลำดับบทของพระสารีบุตร โดยหลักธรรมที่ปรากฏในอนุปทสูตรคือ สภาวธรรมที่ปรากฏในรูปฌานและอรูปฌาน เมื่อสงเคราะห์สภาวธรรมเหล่านั้นเข้าในอารมณ์ของวิปัสสนา ก็คือขันธ์ 5 หรือรูปนาม การปฏิบัติวิปัสสนาภาวนาที่ปรากฏตามคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาทคือ การปฏิบัติเพื่อให้เกิดปัญญารู้แจ้งในรูปนามตามความเป็นจริง ซึ่งอารมณ์ในการปฏิบัติวิปัสสนาคือ วิปัสสนาภูมิ 6 หรือรูปนาม และวิธีการปฏิบัติวิปัสสนาก็คือการเจริญสติปัฏฐาน โดยเป็นการพิจารณาเห็นกายในกาย การพิจารณาเห็นเวทนาในเวทนา การพิจารณาเห็นจิตในจิต และการพิจารณาเห็นธรรมในธรรม ซึ่งการกำหนดรู้ในฐานทั้ง 4 นี้เป็นการกำหนดวิปัสสนาตามหลักสติปัฏฐาน จากการศึกษาพบว่า การปฏิบัติวิปัสสนาตามแนวหลักธรรมในอนุปทสูตรนี้ เป็นการกำหนดรู้สภาวธรรมในองค์ฌานคือการปฏิบัติวิปัสสนาภาวนาแบบสมถยานิกะ เป็นการยกจิตออกจากฌานแล้วพิจารณาองค์ฌานโดยความเป็นพระไตรลักษณ์ พิจารณาเห็นสภาวธรรมที่เกิดขึ้นตั้งอยู่ และดับไปนั้น เป็นการกำหนดวิปัสสนาตามหลักสติปัฏฐาน โดยสงเคราะห์เข้าในหมวดเวทนานุปัสสนาสติปัฏฐานและหมวดธัมมานุปัสสนาสติปัฏฐาน จากการศึกษาในครั้งนี้ทำให้ผู้วิจัยพบประเด็นคำตอบที่สอดคล้องกับวัตถุประสงค์ทุกประการ

Abstract: This study comprises of 2 objectives namely: 1) to study the Doctrinal principles in Anupada-Sutta and 2) to study the applications of the Doctrinal principles in the Anupada-sutta to the practice of Vipassanā Meditation. This study is the analysis of the data from the Scripture of the Three Baskets, the Commentaries, and the Sub-Commentaries including data from the connected technical documents which were arranged and checked by specialists. After which, the data will be further depicted. From the study it is found that the Anupada-sutta is the Discourse mentioned by the Buddha about the order in which Ven. Sāriputta attained Enlightenment. The achieved Dhamma that came from the Doctrinal principle in the Anupada-Sutta was the Dharmic state of Rūpajhāna and Arūpajhāna. After reviewing said Dharmic states in terms of Vipassānā, it becomes the 5 Aggrigates or the idea of form and designation. The practice of Vipassanā of Insight Meditation in the Theravada Buddhist Scriptures is to create wisdom in order to realize the true nature of form and designation. The temperaments in practicing Insight Meditation is of the 6 Vipassanābhūmis. The method of developing the state of Insight Meditation is through the practice of Satipaṭṭhāna which is the examination of the 4 bases; to see the body in the body, feelings in feelings, the soul in the soul and the Dhamma in the Dhamma. The knowledge of these 4 bases is the knowledge of the Insight Meditation according to the principle of Satipaṭṭhana. From the study in the application of the Doctrinal principle in regards to the Anupada-Sutta, the practice of Insight Meditation is the mindfulness of the Dharmic state in the principle of Jhāna, which is the practice of the Insight Meditation in the form of Samathayānika. Samathayānika is the lifting up of the soul from the Jhāna and then examining the principle of Jhāna in respects to the Three Characteristics. It is to see the Doctrinal state of Impermanence that all things will arise, sustain for a certain time period, and cease to exist. It is the specification of Insight Meditation according to the principle of the 4 Foundations of Mindfulness through classification of the Contemplation of Feelings and the Contemplation of the Dhamma. From this study, the researcher has found that the main point is in relation to every objective in this study.

Mahachulalongkornrajavidyalaya University

Address: BANGKOK

Email: library@mcu.ac.th

Name: พระมหาสุรชัย วราสโภ

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: เวทย์ บรรณกรกุล

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: สุเทพ พรมเลิศ

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Modified: 2568-10-04

Created: 2554

Issued: 2556-08-24

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: สาขาวิชาวิปัสสนาภาวนา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	พระพงษ์สิทธ์ พาหิโย (เทพอารีนันท์).pdf	2.3 MB

ใช้เวลา

0.027994 วินาที