การศึกษาวิเคราะห์แนวคิดเรื่องอายตนะตามทรรศนะของพุทธทาสภิกขุ

An Analytical Study of the Concept of Ãyatanas According to Ven.BuddhadãsaBhikkhu’s Views

Name: กรรณิการ์ ขาวเงิน

keyword: อายตนะ

Abstract: วิทยานิพนธ์นี้เป็นการศึกษาวิเคราะห์แนวคิดเรื่องอายตนะตามทรรศนะพุทธทาสภิกขุ โดยมีวัตถุประสงค์ ๓ ประการคือ (๑) เพื่อศึกษาอายตนะที่ปรากฏในคัมภีร์พระพุทธศาสนา (๒) เพื่อศึกษาอายตนะตามทรรศนะของพุทธทาสภิกขุ (๓) เพื่อวิเคราะห์แนวคิดเรื่องอายตนะตามทรรศนะของพุทธทาสภิกขุ จากการวิจัยพบว่าอายตนะที่ปรากฏในคัมภีร์พระพุทธศาสนา หมายถึงสิ่งเชื่อมต่อให้เกิดความรู้ อายตนะแบ่งเป็น ๒ ประเภทคือ อายตนะภายในและอายตนะภายนอก อายตนะภายใน หมายถึงสิ่งเชื่อมต่อที่มีอยู่ตามธรรมชาติภายในตัวคน มี ๖ ประเภท คือ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ อายตนะภายนอกหรืออารมณ์ หมายถึงสิ่งเชื่อมต่อที่มีอยู่ตามธรรมชาติภายนอกตัวคน มี ๖ ประเภท คือ รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ ธรรมารมณ์ ความประจวบกันแห่งอายตนะภายใน อายตนะภายนอก และวิญญาณ ทำให้เกิดกระบวนการรับรู้เรียกว่า “ผัสสะ” เกิดเป็นความรู้ ๖ ด้านคือ การเห็น ได้ยิน ได้กลิ่น รู้รส รู้สิ่งต้องกาย รู้เรื่องในใจ ผัสสะจึงมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อความเป็นไปของชีวิต ในพระไตรปิฏกมีการอุปมาอายตนะกับสิ่งต่างๆ เช่น มหาสมุทร ไฟ สัตว์หลายชนิด เป็นต้น เพื่อให้เกิดความเข้าใจมากขึ้น อายตนะตามทรรศนะของพุทธทาสภิกขุ หมายถึง เครื่องติดต่อกันทำให้เกิดความรู้สึกขึ้นมาได้ อายตนะแบ่งเป็น ๒ ประเภทคือ อายตนะภายในและอายตนะภายนอก อายตนะภายใน หมายถึงเครื่องติดต่อที่มีอยู่ประจำในร่างกายของคนทุกคน มี ๖ ประเภท คือ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ อายตนะภายนอกหรืออารมณ์ หมายถึงบรรดาสิ่งทั้งหลายในโลกอยู่ในลักษณะของรูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ ธรรมารมณ์ อายตนะภายในมีไว้สำหรับติดต่อกับอายตนะภายนอกหรือสิ่งทั้งหลาย ก่อให้เกิดความรู้สึกต่อเรื่องราวต่างๆ ทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย และทางใจ เป็นเบื้องต้นของสิ่งที่เป็นปัญหาของมนุษย์ในชีวิตประจำวัน การกระทบกันของอายตนะภายใน อายตนะภายนอก และวิญญาณ ทำให้เกิดกระบวนการรับรู้เรียกว่า “ผัสสะ” ก่อให้เกิดความรู้อารมณ์ทั้งหลายที่มีอยู่ประจำโลกดังนั้น การดำเนินชีวิตโดยมีสติปัญญาควบคุมผัสสะจึงมีความสำคัญอย่างยิ่งพุทธทาสภิกขุยังได้อุปมาอายตนะกับสิ่งต่างๆ เช่น มหาสมุทร ไฟ สัตว์หลายชนิด เป็นต้น วิเคราะห์แนวคิดเรื่องอายตนะตามทรรศนะของพุทธทาสภิกขุจากการวิเคราะห์แนวคิดเรื่องอายตนะที่ปรากฏในคำสอนของท่านพุทธทาสภิกขุนั้น แสดงให้เห็นว่าอายตนะมีความสำคัญอย่างยิ่งในฐานะที่เป็นแหล่งอำนวยให้เกิดสิ่งทั้งปวงต่อชีวิต อันได้แก่ ความทุกข์ เหตุแห่งความทุกข์ ความดับทุกข์ และการปฏิบัติเพื่อความดับทุกข์ องค์ธรรมทั้ง ๔ ประการนี้คือหัวใจพระพุทธศาสนาที่เรียกว่าอริยสัจ ๔ นั่นเอง ความประจวบกันแห่งอายตนะภายใน อายตนะภายนอก และวิญญาณ เรียกว่า “ผัสสะ” เป็นกระบวนการที่สำคัญที่สุดในการดำเนินชีวิต ดังนั้น มนุษย์จึงต้องอบรมจิตใจให้มีวิวัฒนาการและยกระดับขึ้นจนเกิดสติปัญญา เพื่อการคุ้มครองอายตนะให้ทำหน้าที่ได้อย่างถูกต้องและดำเนินชีวิตไปตามหนทางแห่งอริยมรรคมีองค์ ๘ นำชีวิตไปสู่นิพพานอันเป็นจุดมุ่งหมายที่แท้จริงของมนุษย์นั่นเอง

Abstract: This thesis is an analytical study of the concept of Ãyatanas according to Ven.BuddhadãsaBhikkhu’s views. It is of three objectives namely :- (1)To study Ãyatanas appearing in the Buddhist Scriptures. (2) To study Ãyatanas according to Ven.BuddhadãsaBhikkhu’s views. (3) To analyse the concept of Ãyatanas according to Ven.BuddhadãsaBhikkhu’s views. From the research, it is found that the Ãyatanas appearing in the Buddhist Scriptures mean something for connecting which causes the knowledge to arise. The Ãyatanas are divided into two types, namely :- the internal sense-fields and the external sense-fields. The internal sense-fields mean the connective media in a person’s body which are of 6 kinds:- the eyes, the ears, the nose, the tongue, the body and the mind. The external sense-fields are called “Temperament” meaning the connective media outside the person’s body which are of 6 kinds:- the form, the sound, the smell, the taste, the touch and the mind object. The contact of the internal sense-fields, the external sense-fields and consciousness is called “Phassa” which causes to arise the knowledge. Thus, Phassa is of most important to the way of life.In the Three Baskets there are simile and the subject of comparision with other things such as the ocean, the fire, the animals etc. The Ãyatanas according to Ven.BuddhadãsaBhikkhu’s views meansomething for connecting which causes the feeling to arise. The Ãyatanas are divided into two types, namely :- the internal sense-fields and the external sense-fields. The internal sense-fields mean the connective media in a person’s body which are of 6 kinds:- the eyes, the ears, the nose, the tongue, the body and the mind. The external sense-fields are called “Temperament” meaning all things in the world which are of 6 kinds:- the form, the sound, the smell, the taste, the touch and the mind object. The internal sense-fields exist for contact with the external sense-fields which cause the arising of phenomenon through eye, ear, nose, tongue, body and mind. The contact of the internal sense-fields, the external sense-fields and consciousness is called “Phassa” which causes the arising of knowledge of all temperaments in the world. Thus, Phassa which controlled by mindfulness and wisdom is of most important for the way of life.There are simile and the subject of comparision with other things such as the ocean, the fire, the animals etc. From the analization of the concept of Ãyatanas according to Ven.BuddhadãsaBhikkhu’s views, it is found that Ãyatanas are of great importance as the cause of all things arising to all the lives. That is to say, they are the Four Noble Truths :- The Suffering, The Causes of Suffering, The Cessation of Suffering and the Path Leading to the Cessation of Suffering. The contact of the internal sense-fields, the external sense-fields and consciousness is called “Phassa” which is the most important process in the way of life. Thus, the human being must training their minds to a higher state to have wisdom and mindfulness. The protection of Ãyatanas to work rightly by wisdom and mindfulness is the way to nibbãna which is real aim of the human beings’ lives.

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. สำนักหอสมุดและเทคโนโลยีสารสนเทศ

Address: กรุงเทพมหานคร

Email: library@mcu.ac.th

Name: พระมหาทวี มหาปญฺโญ (ละลง)

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: สมิทธิพล เนตรนิมิตร

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2554

Modified: 2555-07-17

Issued: 2555-07-17

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: สาขาวิชาพระพุทธศาสนา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	042554.pdf	1.32 MB	114	2024-07-31 21:14:47

ใช้เวลา

0.025637 วินาที