Abstract:
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาการดำเนินงานด้านการจัดการกลุ่มเพื่อศึกษาถึงปัจจัยที่มีผลต่อความสำเร็จของกลุ่ม เพื่อศึกษาปัญหาอุปสรรคและแนวทางการพัฒนากลุ่ม วิธีการศึกษา ใช้วิธีการศึกษาภาคสนามเป็นหลัก โดยวิธีการสังเกต การสัมภาษณ์ และการสนทนากลุ่มผู้ให้ข้อมูลประกอบด้วย ผู้ใหญ่บ้าน ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้าน ผู้อาวุโส คณะกรรมการหมู่บ้าน เจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้องกับกลุ่มรวม 17 คน คณะกรรมการกลุ่มและสมาชิกกลุ่มจำนวน 21 คน รวมทั้งหมด 47 คน โดยการนำข้อมูลที่ได้จากการสังเกต การสัมภาษณ์ การสนทนากลุ่มวิเคราะห์ตามวัตถุประสงค์ของการวิจัย ซึ่งเป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ใช้การวิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์
ผลการวิจัยพบว่า
1.กลุ่มอาชีพปลาส้มฟักบ้านดอนไม้คูณ มีจุดเริ่มต้นจากประเพณีของหมู่บ้าน คือ บุญข้าวประดับดิน ทุกปีชาวบ้านจะต้องนำปลาส้มฟักและปลาย่างไปถวายวัด ซึ่งต่อมาจะมีคนทำกินบ้างทำขายบ้าง เมื่อมีคนรับประทานมากขึ้น ซื้อไปฝากลูกหลานในกรุงเทพมหานครบ้าง จึงทำให้ปลาส้มฟักไม่เพียงพอต่อความต้องการของตลาด กลุ่มสตรีในหมู่บ้านจึงคิดริเริ่มที่จะรวมกลุ่มทำปลาส้มฟัก เมื่อปี 2543 สมาชิกเริ่มต้น 15 คน ทุนดำเนินการ 1,500 บาท ต่อมาได้รับการสนับสนุนจากสำนักงานพัฒนาชุมชน อำเภอม่วงสามสิบ เข้าร่วมคัดสรรสุดยอดหนึ่งตำบลหนึ่งผลิตภัณฑ์ไทย ปี2546,2547,2549 และ 2552 ได้รับการคัดสรรเป็นผลิตภัณฑ์ระดับสี่ดาว ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และได้รับการคัดสรรเป็นผลิตภัณฑ์ระดับสี่ดาวและสามดาว ระดับประเทศตามลำดับ ปัจจุบันมีสมาชิก 30 คน ทุนหมุนเวียนจำนวน 209,185.25.-บาท
การบริหารจัดการกลุ่มดำเนินการในรูปแบบคณะกรรมการกลุ่ม โดยผ่านความเห็นชอบชองสมาชิก ซึ่งคณะกรรมการมีบทบาทมากที่สุด ในการจัดหาเงินทุนสนับสนุนกลุ่มทั้งจากภายในและภายนอกชุมชน การผลิต การจำหน่าย การพัฒนาคุณภาพผลิตภัณฑ์ การจัดสรรผลกำไรและการจัดทำระเบียบข้อบังคับของกลุ่ม
2.ปัจจัยที่ส่งผลให้กลุ่มประสบผลสำเร็จ มีปัจจัยหลายด้านที่เอื้อต่อผลสำเร็จของกลุ่มคือ คณะกรรมการ เป็นผู้มีความรู้ความสามารถ เสียสละ ซื่อสัตย์ และมีบทบาทสำคัญในการแสวงหาแหล่งทุน การดำเนินกิจกรรมของกลุ่ม การให้ความร่วมมือของสมาชิกดำเนินกิจกรรมของกลุ่ม เช่น การเข้าร่วมประชุม การวางแผน การแสดงความคิดเห็น การร่วมรับผลประโยชน์ การผลิตและการตลาด การพัฒนาผลิตภัณฑ์ของกลุ่มให้ได้มาตรฐานสากลและหลากหลาย เช่น ได้รับมาตรฐานผลิตภัณฑ์ (อย.) การได้รับคัดสรรเป็นผลิตภัณฑ์สี่ดาวจากการคัดสรร (OPC) ปี 2546, 2547, 2549 และ2552 รางวัลจากการประกอบในงานเทศกาลต่างๆ เป็นต้น
ผลการดำเนินงานที่เป็นรูปธรรม กลุ่มอาชีพปลาส้มฟักจึงเป็นแหล่งศึกษาดูงานที่สำคัญของอำเภอม่วงสามสิบ มีกลุ่มองค์กร สถาบันการศึกษาเช้าเยี่ยมชมศึกษาดูงานได้คำแนะนำแนะแนวทางการพัฒนา จนกลุ่มสามารถเป็นต้นแบบด้านการพัฒนากลุ่มอาชีพที่ประสบผลสำเร็จ
3.ปัญหาอุปสรรคและแนวทางการพัฒนากลุ่ม แม้กลุ่มจะประสบผลสำเร็จ แต่ก็มีบางส่วนที่เป็นปัญหาอยู่บ้าง โดยปัญหาดังกล่าวมีดังนี้ วัตถุดิบในการผลิตไม่เพียงพอและมีราคาแพงต้นทุนในการผลิตสูง ขาดเครือข่ายด้านวัตถุดิบ การเก็บรักษาคุณภาพผลิตภัณฑ์การจัดส่งและการจำหน่าย ส่งผลให้การดำเนินการกิจกรรมบางช่วงต้องหยุดชะงัก กลุ่มได้หาแนวทางการพัฒนากลุ่มโดยการขอรับมาตรฐานอาหาร (อย.) ควบคุมคุณภาพการผลิต ตรวจสอบสินค้าสม่ำเสมอพัฒนาบรรจุภัณฑ์ให้มีรูปแบบสวบงาม มีฉลากมาตรฐานที่ได้รับ วัน เดือน ปีที่ผลิต/วันหมดอายุ สร้างความประทับใจให้กับผู้บริโภค ด้วยตำนานปลาส้มฟัก (Story of Product) ทำให้ผู้บริโภคมีความเชื่อมั่นในผลิตภัณฑ์ของกลุ่ม
The objectives of the research were to study a) the operation in group in management, b) the factors having an effect on the success and c) the problems and the guidance to develop the group.
The field study was conducted by observing, interviewing and discussing in group. The informants included the headman, the assistant headman, senior village committee and official concerned. Twenty one group committee and members were included. The research was qualitative. Data were analyzed by means of content analysis.
The research findings were as follows:
1.The career group of Ban Donmaikoon (they fermented fish for commercial purpose) originated from the village tradition they annually followed. The villagers preserved fish by fermenting and offered the fish that were well cooked to the Buddhist monks. Later on the fermented fish grew popular, being insufficient to meet the rising demand. The woman group in the village had initiated to increase the output of the fermented fish in 2000, They began with the fund of 1500 baht. Afterward there was support supplied by the district community development office. As a result, the local product had become widely popular. At present, there were 30 members. The fund available was 209,185.25 baht. In the operation the committee played a very active part in securing the financial support for the group, in production, in marketing, in product quality development, profit distribution and in making the group regulation.
2. There were several factors conducive to the group success. The important thing was the committee was well informed, capable, sincere and had a key role in seeking the sources for the group. The group members were cooperative in various activities. That led to the satisfactory outcome. Thank to the group operation, the career group had become the key souree of study.
3. There were some problems in spite of the group success. Raw materials for product were inadequate and importantly, expensive. In addition, the cost of production was high. It was problematic as far as the product quality preservation, delivery and sale were concerned. The group activities sometimes had to temporarily stoop. The group had applied for food standard certification, production control, regular inspection, standard label which indicates the production date and the expiry date.