การควบคุมลูกน้ำยุงลายโดยการใช้สมุนไพร

Mosquito Larvicidal Activity of Thai Medicinal Plants

Name: กาญจนา สานุกูล

Address: วิทยาลัยการสาธารณสุขสิรินธร จังหวัดขอนแก่น

Name: ธนิศร์ ปทุมานนท์

Name: ยลฤดี ตัณฑสิทธิ์

Address: วิทยาลัยการสาธารณสุขสิรินธร จังหวัดขอนแก่น

keyword: ควบคุมลูกน้ำ,ยุงลาย,สมุนไพร

Abstract: บทคัดย่อ การควบคุมการเกิดโรคไข้เลือดออกยังคงเป็นปัญหาที่ท้าทาย เนื่องจากยังไม่มีวัคซีนป้องกันที่มีประสิทธิภาพ ดังนั้นวิธีหนึ่งที่ดีที่สุดในการควบคุมและป้องกันโรคไข้เลือดออกสามารถทำได้โดยการกำจัดลูกน้ำยุงลาย ซึ่งเป็นวิธีที่ทำได้ง่ายและสะดวก แต่ต้องพิจารณาทั้งในด้านความปลอดภัยต่อมนุษย์ และสิ่งแวดล้อม และด้านค่าใช้จ่ายด้วย จากการศึกษาเอกสารทางวิชาการพบว่า มีสารเคมีและพืชสมุนไพรหลายชนิดที่ใช้ในการขับไล่ยุงลายแล้ว อย่างไรก็ตาม ยังไม่มีรายงานการนำพืชสมุนไพรมาใช้เพื่อการกำจัดลูกน้ำยุงลายอย่างจริงจัง จึงได้มีการรวบรวมผลงานการศึกษาวิจัยในเชิงวิทยาศาสตร์จากแหล่งข้อมูลต่าง ๆ ที่มีการเผยแพร่ วิเคราะห์ และสรุปผลการศึกษา เพื่อให้ง่ายต่อการศึกษาค้นคว้า และเป็นแนวทางสำหรับการศึกษาวิจัยเพิ่มเติมในอนาคต ในอันที่จะนำมาสู่การพัฒนาหาสารจากพืชสมุนไพรที่มีประสิทธิภาพสูงยิ่งขึ้น จากการรวบรวมรายงานการศึกษาวิจัยในเชิงวิทยาศาสตร์ของสมุนไพรที่มีในประเทศไทยที่มีฤทธิ์ในการควบคุมลูกน้ำยุงลาย พบพืชที่ใช้ในการศึกษาวิจัยทั้งสิ้น 65 ชนิด กระจายอยู่ใน 33 วงศ์ (Family) แต่ที่ให้ผลดีในการควบคุมลูกน้ำยุงลายและมีศักยภาพที่น่าสนใจที่จะนำไปศึกษาต่อจำนวน 16 ชนิด โดยมีค่า LC50 ต่ำกว่า 50 mg/L ได้แก่ กระทิง กระทือ กานพลู ขมิ้นอ้อย ขึ้นฉ่าย แครอท จะข้าน ชะพลู ดีปลี ตะไคร้หอม ทองพันชั่ง น้อยหน่า พริกไทย พริกหอม โลดทะนง และว่านน้ำ นอกจากนี้ยังมีรายงานการใช้กลุ่มสารสำคัญจากพืชในการควบคุมลูกน้ำยุงลายได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้นเรื่อย ๆ ได้แก่ สารกลุ่มน้ำมันหอมระเหย (Essential oils) โปรตีนเลคติน (Lectin) เป็นต้น อย่างไรก็ตาม การประเมินประสิทธิภาพของสมุนไพรเพื่อนำมาใช้ควบคุมลูกน้ำยุงลายนอกจากการคำนึงถึงความปลอดภัยในระยะยาวแล้ว ยังต้องคำนึงถึงราคา และความยากง่ายในการหาสมุนไพรร่วมด้วย ซึ่งควรมีการทดสอบเพื่อค้นหาสมุนไพรที่มีศักยภาพควบคุมลูกน้ำยุงลายได้อย่างแท้จริงต่อไป

Abstract: Abstract The prevention of dengue hemorrhagic fever disease has been challenging the world health since ancient time because there is no currently approved vaccine for the dengue virus. Mosquito larvicidal activity is considered to be one of the best method that is simple, safety and cost-effective ways to diminish the disease vector. Although many medicinal plant species have been used as insecticide or mosquitoes repellant, but only few plants were used in daily life as mosquito larvicide. Some plants have been tested more frequently due to observation indicating a high potential or lack of information. The purpose of this review is to study the current state of knowledge of Thai plant species, extraction process and screening results on mosquito larvae control by scientific reports from many resources. We hope it will be useful as a guideline for larvicidal activity development in the future. Sixty-five Thai medicinal plants (33 families) have been reported for their capacity against Aedes aegypti larvae. Among them, 16 species showed high potential activity with LC50 less than 50 mg/L, e.g., Calophyllum inophyllum (Clusiaceae), Zingiber zerumbet Smith (Zingiberaceae), Eugenia caryophyllus (Myrtaceae), Curcuma zedoaria (Zingiberaceae), Apium graveolens (Apiaceae), Daucus carota (Apiaceae), Piper pedicellatum Wall. (Piperaceae), Piper sarmentosum Roxb. (Piperaceae), Piper retrofractum Vahl. (Piperaceae), Cymbopogon nardus (Poaceae), Rhinacanthus nasutus (Acanthaceae), Annona squamosa L. (Annonaceae), Piper nigrum Linn. (Piperaceae), Zanthoxylum piperitum (Rutaceae), Trigonostemon reidioides (Kurz) Craib (Euphorbiaceae), and Acorus rumphianus S.Y.Hu (Araceae). Furthermore, many phytochemical substances including essential oils and lectins isolated from some plants also have been reported for their activity. The use of natural products should be considered as an alternative for control of A. aegypti larvae. However, the cost of the effective compounds may also be an important factor for its implementation, which depends on the availability of the plants and its yield. Therefore, the advance research should be further conducted for development of new larvicidal products.

วิทยาลัยการสาธารณสุขสิรินธร จังหวัดขอนแก่น

Address: ขอนแก่น

Email: scphkk@hotmail.com

Name: วิทยาลัยการสาธารณสุขสิรินธร จังหวัดขอนแก่น สนับสนุนทุนการวิจัย

Created: 2010-08-01

Modified: 2554-07-07

Issued: 2554-07-07

application/pdf

tha

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	1 Front Cover.pdf	188.7 KB	385	2025-01-28 20:03:12
2	2 Abstarct in Thai.pdf	84.36 KB	494	2025-09-08 22:17:05
3	3 Abstarct in English.pdf	66.85 KB	222	2025-01-28 20:11:34
4	4 Acknowledgements.pdf	56.18 KB	354	2025-01-28 20:11:47
5	5 Table of Contents.pdf	72.39 KB	360	2025-09-08 22:16:37
6	6 References.pdf	122.97 KB	294	2025-01-28 20:12:26
7	7 Appendices.pdf	762.16 KB	383	2025-01-28 20:12:45

ใช้เวลา

0.029212 วินาที