วงซอ : สายพ่อครูศรีทวน สอนน้อย จังหวัดเชียงราย

Wong Saw, A Lanna traditional vocal music : a case study of Seetuan Sornnoi's style, Chiangrai province, Northern Thailand

Name: องอาจ อินทนิเวศ

ThaSH: การวิเคราะห์ดนตรี

ThaSH: เครื่องดนตรี -- ไทย -- เชียงราย

ThaSH: ซอ

Abstract: การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ เพื่อศึกษารูปแบบและลักษณะทางดนตรีของวงซอ : สายพ่อครูศรีทวน สอนน้อย จังหวัดเชียงราย โดยเก็บข้อมูลภาคสนามจากสถานการณ์จริง นำข้อมูลเสียงมาถอดเป็นโน้ตสากลและวิเคราะห์โดยประยุกต์ใช้ทฤษฏีทางดนตรีวิทยา ผลการวิจัยพบว่า บริบทในด้านที่เกี่ยวข้องกับการขับซอพื้นเมืองในจังหวัดเชียงราย ได้แก่ วัฒนธรรมการขับซอในจังหวัดเชียงราย จัดพิธีกรรมการไหว้ครู แบ่งได้ 3 ประเภทคือ การไหว้ครูซอประจำปีเดือน 9 ล้านนา การไหว้ครูซอประจำปีเดือน 7 ล้านนา และการไหว้ครูซอก่อนการแสดง องค์ประกอบการขับซอได้แก่ สถานที่ที่ใช้ในการขับซอ แบ่งตามลักษณะของสถานที่ได้ 2 ลักษณะ คือ การแสดงในวัดการแสดงตามบ้านและการแต่งกายนิยมแต่งกายในชุดพื้นเมืองเรียบร้อย การแบ่งประเภทของการขับซอพื้นเมืองในจังหวัดเชียงรายแบ่งออกเป็น 3 ประเภท คือ 1) การซอเดี่ยว หรือเรียกอีกอย่างว่า “ซอป้อด” 2) การซอคู่ หรือเรียกว่า “ซอคู่ถ้อง” และ 3) ละครซอ เนื้อหาของบทซอ ที่ใช้โดยมากเป็นประเภทหลักธรรมคำสอนพระพุทธศาสนา กิจกรรมทางวัฒนธรรมที่เกี่ยวข้องกับการสร้างสรรค์ ก่อนเริ่มการแสดงการขับซอ ช่างซอหญิงฟ้อนถวายครู เพื่อเป็นการแสดงความเคารพต่อครูอาจารย์ที่ประสิทธิ์ศาสตร์วิชาในกับตัวช่างซอ และยังเป็นการแสดงโหมโรงเพื่อเรียกความสนใจของผู้ฟัง ผลการวิเคราะห์ลักษณะเฉพาะทางทำนอง พบว่า ในทำนองชุดตั้งเชียงใหม่รูปแบบของเพลงมีแบบแผนสลับการขับซอระหว่างช่างซอชายและหญิง กลุ่มเสียงที่ช่างซอชายใช้ขับซอเมื่อนำมาเรียงกันตามระบบโน้ตสากล ตรงกับ ฟาชาร์ป โดเรียน โมด ส่วนช่างซอหญิงตรงกับ ที มิกโซลิเดียน โมด พิสัยของเสียงมีพิสัยไม่เกิน คู่ 8 (Octave) มีการใช้เสียงหลักของแนวทำนองครบทั้ง 7 เสียงตามบันไดเสียงหรือโมดที่วิเคราะห์ได้ ลักษณะทิศทางการดำเนินทำนองโดยมากเป็นคู่ P1 P4 P5 P8 M3 M6 m3 และ m3 การประดับทำนองมีเทคนิคที่แตกต่างไปจากเทคนิคที่เกิดจากเสียงของเครื่องดนตรี เทคนิคเหินเสียงขึ้นสูงแล้วลงเสียงต่ำฮัมในลำคอซึ่งเป็นเทคนิคที่บ่งบอกความเป็นอัตลักษณ์ในการขับซอ ที่ช่างซอใช้ในตอนขึ้นทำนองตั้งเชียงใหม่ ทั้งช่างซอชายและช่างซอหญิงความสัมพันธ์ระหว่างคำร้องและทำนองเป็นแบบ บรรจุโน้ตทำนอง 1 โน้ตต่อ 1 คำร้อง และ 2-3 โน้ตต่อ 1 คำร้อง ความเป็นนวัตกรรม สายพ่อครูศรีทวน สอนน้อย อยู่ที่การสร้างศิษย์ให้เป็นผู้มีความกตัญญู อ่อนน้อมมีไหวพริบเฉลียวฉลาดและมีความสามารถในการขับซอ หรือประพันธ์เป็นอย่างดี พ่อครูมีเทคนิคการประพันธ์เครือซอที่มีสัมผัส ใช้ภาษาที่ไพเราะแฝงแง่คิด และเจตคติไว้ในเครือซอได้อย่างลงตัว

Abstract: This qualitative research aimed to examine the music style and characteristics of music composed by Mr. Seetuan Sornnoi in Chiangrai Province. Field work study was used to collect the data. The analysis processes involved the transcription of standard notes and the application of musicology theories. The findings of the study are as follows.The contexts relating to Local Saw Performance in Chiangrai Province comprise Local Saw Performing culture and Sacrificing Ceremony for Teachers. The latter activity can be divided into 3 types: annual sacrificing ceremony for teachers held in the 9th Month of Lanna culture, the ceremony organized in the 7th month of the year, and the ceremonial activity before performing the Saw. The components used for performing Saw consist of; 1) a place for performance which can be categorized into 2 types: a temple or a village, and 2) dress which is in the local custom style. Chiangrai Local Saw performance can be divided into 3 types: 1) Single Saw or Saw Pod, 2) Double Saw or Saw Koo Thong, and 3) Saw Play. The content of the Saw mostly emphasizes religious teaching principles and creative cultural activities. Before performing Saw, the female Saw performer dances to sacrifice and shows respect to all teachers who transmitted the knowledge and to stimulate the audiences’ interest. From the analysis of specific rhythm it appeared that the Chiangrai original style provides the Saw pattern performed by male and female singers. When analyzing the Saw conducting the standard note system, the music note groups sung by male performers were similar to the F# Dorion Mode, while female singer’s music notes were similar to B Mixolydian Mode in which the note scale was an octave applying the 7 main notes according to the note scale or analyzed mode. The rhythmic style appeared in note pair pattern: P1, P4, P5, P8, M3, M6 m3, and m3. The rhythmic arrangements differ from the sound originated from music instruments. The technique of raising the tone and lowering it down in the throat is the unique style used for Chiang Mai original rhythmic Saw. This is also sung by both male and female performers showing the relationship between Saw content and its rhythm in which the pattern appears as 1 rhythmic note with 1 content and 2-3 notes with 1 content. The distinctively innovative features created by Mr. Seetuan Sornnoi are the ways in which the Saw teaches the followers to be humble, loyal, smart and able to sing or compose the Saw effectively. Mr. Sornnoi provides the Saw composition style reflecting the harmonious combination of beautiful rhythm, fine language with teaching words and appreciation

มหาวิทยาลัยมหิดล

Address: นครปฐม

Email: liwww@mahidol.ac.th

Name: ณรงค์ชัย ปิฎกรัชต์

Role: ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์

Created: 2550

Modified: 2553-06-22

Issued: 2553-06-11

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

CallNumber: วพ อ117ว 2550

tha

Spatial: เชียงราย

DegreeName: ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: ดนตรี

Grantor: มหาวิทยาลัยมหิดล

©copyrights มหาวิทยาลัยมหิดล

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	4836955.pdf	12.46 MB	65	2024-10-15 13:45:25

ใช้เวลา

0.278707 วินาที