ประเพณีไม้ค้ำต้นศรีมหาโพธิ์

Tradition of "Mai Kum Ton Sri Ma-Ha Bhodhi"

Name: สมบัติ ธรรมขันแข็ง

Organization : สถาบันราชภัฏเชียงใหม่

ThaSH: ไม้ค้ำต้นศรีมหาโพธิ์

Classification :.DDC: 394.5

ThaSH: ไทย (ภาคเหนือ) -- ความเป็นอยู่และประเพณี

ThaSH: เชียงใหม่. อำเภอจอมทอง -- ความเป็นอยู่และประเพณี

Abstract: การศึกษาวิจัยเรื่องประเพณีไม้ค้ำต้นศรีมหาโพธิ์ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาประวัติความเป็นมา ความเชื่อและความรู้เกี่ยงกับปรัชญาธรรม กิจกรรมและพิธีกรรมเนื่องในประเพณ๊ ประโยชน์ของประเพณี การคงอยู่และความเปลี่ยนแปลง แนวทางในการอนุรัษ์ส่งเสริมประเพณีโดยใช้วิธีวิจัยเชิงคุณภาพด้วยการสังเกตแบบมีส่วนร่วมและการสัมภาษณ์อย่างไม่เป็นทางการ จากการวิจัยพบว่า ประเพณีไม้ค้ำต้นศรีมหาโพธิ์มีการปฏิบัติสืบต่อกันมาช้านาน โดยมีพื้นฐานมาจากความเชื่อในพระพุทธศาสนาผสมผสานกับความเชื่อทางไสยศาสตร์ในด้านโหราศาสตร์ พื้นฐานเหล่านี้ได้ก่อในรูปพิธีกรรมต่างๆที่แสดงออกในประเพณี ความเชื่อในประเพณีไม้ค้ำต้นศรีมหาโพธิ์นั้นมีอยู่ 3 ประการด้วยกัน คือ ประการแรกเชื่อว่าเป็นการค้ำจุนพระพุทธศาสนา ประการที่สองเชื่อว่าไม้ค้ำเป็นส่วนหนึ่งของพิธีสืบชะตา เป็นการค้ำชีวิตให้ยั่งยืน ประการสุดท้ายเชื่อว่า เป็นการค้ำยันต้นโพธิ์ไม่ให้หักล้มดูเป็นระเบียบสวยงาม ส่วนความรู้เกี่ยวกับปรัชญาที่ได้รับนั้น คือการตรัสรู้ในองค์อริยสัจ 4 ของพระพุทธเจ้า และองค์ธรรมะต่างๆของพระองค์ เช่นเรื่องอานิสงค์ผลบุญ เป้าหมายของชีวิต หลักของกรรมและไตรลักษณ์ กิจกรรมในประเพณีไม้ค้ำต้นศรีมหาโพธิ์ในส่วนของการเลือกวัสดุการทำไม้ค้ำนั้นจะใช้ไม่ที่หาได้ง่ายและมีรูปร่างสวยงาม โดยฤกษ์ยามเกี่ยวกับพิธีมงคลมาใช้ในกิจกรรมด้วย ส่วนลักษณะของไม้ค้ำโดยทั่วไปจะเป็นเสาเรียวยาว มีง่ามตรงส่วนปลาย และมีการประดับตกแต่งลวดลายสวยงาม สำหรับขั้นตอนพิธีกรรมนั้นเริ่มจากขั้นตอนการเตรียมวัสดุ การประดับตกแต่ง เตรียมรถหรือเกวียนที่ใช้บรรทุกไม้ค้ำและเครืองไทยทานต่างๆ เตรียมรูปแบบขบวนพิธีโดยแห่เป็นขั้นตอนสุดท้าย ส่วนการประกอบพิธีนั้นเมื่อขบวนแห่มาถึงที่วัดก็จะนำไม้ค้ำไปค้ำต้นศรีมหาโพธิ์ หลังจากนั้นก็จะนำปัจจัยไทยทานไปถวายพระสงฆ์ กล่าวถวายและรับศีลจากพระป็นอันสร็จพิธี ประโยชน์ของประเพณีไม้ค้ำต้นศรีมหาโพธิ์มีสามประการด้วยกัน ได้แก่ประโยชน์ต่อบุคคลคือทำให้รู้สึกสบายใจเมื่อได้ทำบุญ ประโยชน์ต่อสังคม คือการสร้างความสามัคคี ความเป็นอันจหนึ่งอันเดียวกันของชุมชน ทั้งยังสร้างความเชื่อมั่นศรัทธาในประเพณีและประโยชน์ต่อศาสนาคือทำให้การสืบทอดพระพุทธศาสนาดำรงอยู่ต่อไป เป็นที่นับถือของคนทั่วไปและจะได้ใช้หลักธรรมคำสอนของพระพุทธองค์เป็นแนวทางการดำเนินชีวิต สำหรับการคงอยู่และการเปลี่ยนแปลงนั้นพบว่า ประเพณีไม้ค้ำต้นศรีมหาโพธิ์ยังคงปฏิบัติสืบเนื่องกันมาจนถึงปัจจุบัน โดยมีการเปลี่ยนแปลงรูปแบบของพิธีกรรมในรูปแบบของพิธีคิด การจัดการ และการนำสิ่งบันเทิงเข้ามาสร้างความน่าสนใจมากยิ่งขึ้น แม้ว่าการเปลี่ยนแปลงบางอย่างได้มีส่วนในการทำลายรูปแบบประเพณีเดิมที่เรียบงายและเต็มไปด้วยความศรัทธาในพระพุทธศาสนา แต่ก็แสดงให้เห็นถึง ความพยายามในการปรับปรนของชุมชนเพื่อที่จะรักษาประเพณีให้คงอยู่ต่อไป ในการอนุรักษ์ประเพณีประชาชนต่างเห็นความสำคัญของประเพณีไม้ค้ำต้นศรีมหาโพธิ์และต่างพยายามหาวิธีการในการอนุรักษ์ให้คงอยู่ในรูปแบบเดิมให้มากที่สุด การปรับปรนให้เข้ากับสภาพการณ์ต่างๆที่เปลี่ยนไป นอกจากนี้หน่วยงานของรัฐและเอกชนก็ได้เข้ามามีบทบาทและสนับสนุนประเพณีให้คงอยู่ต่อไป

มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่. สำนักวิทยบริการและเทคโนโลยีสารสนเทศ

Address: เชียงใหม่

Name: มณี พยอมยงค์

Role: ประธานกรรมการ

Name: สนิท สัตโยภาส

Role: กรรมการ

Name: ประชัน รักพงษ์

Role: กรรมการ

Issued: 2548-08-30

Created: 2546-10-30

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

CallNumber: ว 394.5 ส16ป

tha

Spatial: เชียงใหม่. อำเภอจอมทอง

DegreeName: ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: การวิจัยและพัฒนาท้องถิ่น

Grantor: มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่

©copyrights มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	intro.pdf	109.25 KB	316	2024-08-13 10:06:20
2	lesson1.pdf	112.73 KB	304	2025-08-20 10:13:06
3	lesson2.pdf	192.85 KB	280	2025-08-20 11:09:42
4	lesson3.pdf	78.06 KB	210	2025-08-20 10:13:22
5	lesson4.pdf	1.3 MB	287	2025-08-13 10:17:44
6	lesson5.pdf	133.51 KB	254	2024-08-13 10:10:15

ใช้เวลา

0.034231 วินาที