การใช้วัสดุธรรมชาติในท้องถิ่นทำสีย้อมผ้าไหมในจังหวัดสุรินทร์

Useing local natural material for dyeing of Surin silk

Name: ปิ่นเพชร ชูทรงเดช

Organization : สถาบันราชภัฏสุรินทร์. คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

keyword: ผ้าไหม

Classification :.DDC: 677.39

; สีย้อมผ้า

; วัสดุธรรมชาติ

Abstract: การศึกษาการใช้วัสดุธรรมชาติในท้องถิ่นทำสีย้อมผ้าไหมในจังหวัดสุรินทร์ โดยผู้วิจัยได้ ศึกษาจากเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องและวิจัยภาคสนาม โดยใช้วิธีสัมภาษณ์ สังเกต และดูการปฏิบัติจริงของกลุ่มทอผ้าไหมบ้านระไซร์ บ้านสวาย บ้านท่าสว่าง อำเภอเมือง และบ้านสำโรง อำเภอท่าตูม จังหวัดสุรินทร์ ผลการศึกษาปรากฏว่า 1. วัสดุธรรมชาติในท้องถิ่นที่ชาวสุรินทร์นำมาเป็นสีธรรมชาติย้อมผ้าไหมได้มาจากสัตว์ และพืช แต่ส่วนใหญ่จะได้มาจากพืชมากกว่าจากสัตว์ สีย้อมธรรมชาติที่นิยมใช้ย้อมผ้าไหม คือ ครั่ง-สีแดง, เมล็ดคำแสด-สีแสด, เข-สีเหลือง, ต้นยอบ้าน-สีเหลืองอ่อน, ต้นขนุน-สีเหลืองเข้ม, ต้นขี้เหล็ก-สีเขียว, ต้นมะม่วงป่า+สนิม-สีกากี, เปลือกมะพร้าวอ่อน-สีเหลืองไข่, ใบบวบ-สีเขียวตองอ่อน, ใบขี้เหล็ก-สีเขียวขี้ม้าอ่อน 2. เทคนิคในการย้อมเพื่อให้สีธรรมชาติทนติดกับเส้นไหมได้ดี เวลาซักสีไม่ซีดจะใช้ใบมะขาม ใบเหมือด และสารส้มเป็นตัวเชื่อมสี และที่สำคัญเวลาต้มย้อมเส้นไหมจะต้องให้น้ำเดือด ตลอดเวลาไม่มีการหยุดพัก และต้องให้เส้นไหมดูดสีจนอิ่มตัวจนน้ำที่ต้มใสแล้วตั้งทั้งไว้ให้เย็นก่อนจึงล้างน้ำสีออก 3. การย้อมไหมด้วยสีธรรมชาติจะมีการย้อมบางหมู่บ้านเท่านั้นยังไม่แพร่หลายทั่วไป ผู้ที่สามารถย้อมได้ส่วนใหญ่ได้รับการถ่ายทอดประสบการณ์จากผู้สูงอายุในหมู่บ้าน ถ่ายทอดให้แก่ลูกหลาน อัตราส่วนของการใช้วัสดุธรรมชาติแต่ละชนิดเพื่อทำให้เกิดสีตามที่ต้องการจะใช้ความเคยชินหรือการคาดคะเน เพราะฉะนั้นสีที่ได้จากการย้องอาจสีอ่อนหรือสีแก่ซึ่งทำให้ไม่ได้สีตามที่ต้องการทุกครั้งไป 4. ผ้าไหมที่ย้อมด้วยสีธรรมชาติของจังหวัดสุรินทร์ จะให้สีสันสวยซึ่งเป็นธรรมชาติ สีไม่สดใส ถ้ายิ่งเป็นไหมที่สาวด้วยมือจะยิ่งมีคุณค่า เพราะยิ่งซักยิ่งสวย แมลงไม่กัดกินและไหมไม่กินตัวเอง ซึ่งเป็นที่นิยมของคนสุรินทร์ และชาวต่างประเทศ จึงเป็นผลทำให้ผ้าไหมที่ย้อมด้วยสีธรรมชาติและเป็นไหมสาวด้วยมือมีราคาแพงกว่าผ้าไหมที่ย้อมด้วยสีเคมีและสาวไหมด้วยเครื่อง จากการศึกษาวิจัยครั้งนี้ ผู้วิจัยมีข้อเสนอแนะว่า หน่วยงานที่เกี่ยวข้องในจังหวัดสุรินทร์ ควรส่งเสริมเผยแพร่ ฝึกอบรมการย้อมไหมด้วยสีธรรมชาติให้กับกลุ่มผู้ทอผ้าไหมตามหมู่บ้านต่างๆ ของจังหวัดให้แพร่หลายออกไป เพื่ออนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่นอันมีค่านี้ไว้ตลอดไป

มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์

Address: สุรินทร์

Name: สถาบันราชภัฏสุรินทร์

Role: ผู้ให้ทุนวิจัย

Created: 2539

Issued: 2548-09-05

งานวิจัย/Research report

application/pdf

CallNumber: 677.39 ป235ก

tha

Grantor: มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์

©copyrights มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	Abstract.pdf	104.34 KB	699	2025-07-14 16:40:40
2	Content.pdf	48.67 KB	490	2025-03-10 07:51:41
3	Chapter.pdf	327.76 KB	805	2025-07-14 16:40:12
4	Bibliography.pdf	49.8 KB	424	2025-03-10 07:51:53
5	Title page.pdf	42.2 KB	359	2025-03-10 07:51:25
6	Appendix.pdf	103.46 KB	406	2024-10-21 09:58:55

ใช้เวลา

0.027962 วินาที